Ból brzucha i podbrzusza w ciąży – co oznacza? Przyczyny, objawy i leczenie

Przyczyny bólów brzucha w ciąży – jakie są? 

Przyczyny bólu brzucha w ciąży mogą mieć różne pochodzenie, zarówno ginekologiczne, jak i niezwiązane z narządem rodnym, najczęściej pochodzenia gastroenterologicznego. 

• Stan przedrzucawkowy – silny ból umiejscowiony w górnej części brzucha, szczególnie po prawej stronie, może być objawem stanu przedrzucawkowego. Jest to zespół objawów pojawiający się po skończonym 20. tygodniu ciąży, podczas porodu lub w połogu. Polega na pojawieniu się nadciśnienia tętniczego i białkomoczu lub dysfunkcji narządów wewnętrznych. Towarzyszą mu często inne objawy, takie jak ostre bóle głowy, zaburzenia widzenia i obrzęki. W przypadku wystąpienia stanu przedrzucawkowego, niezbędne jest przyjęcie do szpitala w celu monitorowania stanu dziecka i matki oraz wdrożenia odpowiedniego leczenia; 
• Zespół HELLP – składa się na niego niedokrwistość hemolityczna, podwyższone stężenia enzymów wątrobowych oraz małopłytkowość. Zespół ten jest powikłaniem stanu przedrzucawkowego lub rzucawki; 
• Wrzód żołądka lub dwunastnicy; 
• Choroby wątroby; 
• Zapalenie płuc; 
• Choroby nerek – np. zapalenie nerek, kamica nerkowa; 
• Choroby dróg żółciowych – np. kamica żółciowa, zapalenie pęcherzyka żółciowego. 

Przyczyny bólów podbrzusza w ciąży – jakie są? 

Przyczyny bólów podbrzusza mogą się częściowo pokrywać z przyczynami bólów brzucha, ponieważ może on promieniować do różnych obszarów, a sama ciąża powoduje przesunięcie i ucisk wielu narządów. Bóle podbrzusza częściej wskazują na przyczyny ginekologiczne.   Część z nich związanych jest z prawidłowym przebiegiem ciąży, na przykład ból spowodowany implantacją, czyli zagnieżdżeniem zarodka w jamie macicy, który może wystąpić około pierwszego miesiąca ciąży. Może temu towarzyszyć niewielkie krwawienie zwane krwawieniem implantacyjnym. Ból podbrzusza może być też spowodowany uciskiem narządów wewnętrznych, szczególnie jelit, przez rosnące dziecko, czemu często towarzyszą wzdęcia.   Niektóre bóle podbrzusza spowodowane są przyczynami, które wymagają interwencji lekarza:

Ciąża ektopowa

Często nazywana ciążą pozamaciczną. Występuje, gdy zapłodniona komórka jajowa zagnieżdża się w nieprawidłowym miejscu. Najczęściej jest to jajowód, ale może to być nawet blizna po cięciu cesarskim w jamie macicy. Taka ciąża nie ma szansy rozwoju i stanowi zagrożenie dla życia matki, dlatego musi być usunięta za pomocą leków (zwykle metotreksatu) lub zabiegu. Ból podbrzusza spowodowany ciążą ektopową zwykle występuje w 6. tygodniu, jednak może też wystąpić później i towarzyszą mu: krwawienie lub brązowa wydzielina oraz dyskomfort przy oddawaniu moczu i stolca. 

Torbiel jajnika

Oprócz bólu podbrzusza dodatkowymi objawami są: dyskomfort w jamie brzusznej i uczucie parcia na pęcherz moczowy. Torbiel jajnika zwykle łatwo zdiagnozować podczas badania USG. 

Zapalenie narządów miednicy mniejszej

Jest spowodowane zakażeniem drogą wstępującą z pochwy do struktur wyżej położonych. 

Poronienie

Nawet 1 na 5 ciąż kończy się poronieniem. Najczęściej przy poronieniu obserwuje się ból przypominający bóle miesiączkowe, obfite krwawienie ze skrzepami i fragmentami tkanek. Dodatkowo ustępują objawy ciąży. 

Mięśniaki macicy

To niezłośliwe guzy z komórek gładkich macicy. Zwykle pojawiają się u kobiety w wieku rozrodczym. Nie są związane z ryzykiem raka macicy i praktycznie nigdy się w niego nie rozwijają. Towarzyszącymi objawami mogą być zaparcia, częste oddawanie moczu, ból pleców lub nóg. 

Zapalenie przydatków

Przydatki to jajniki, jajowody i otaczające je tkanki. Ich stan zapalny charakteryzuje się silnymi skurczowymi bólami, gorączką powyżej 38 stopni oraz bolesnością okolicy przydatków.  

Rak jajnika

Ma dość niespecyficzne objawy. Oprócz bólów podbrzusza mogą wystąpić zaparcia, wzdęcia czy problemy z oddawaniem moczu. 

Ból podbrzusza w ciąży – 1 trymestr 

Podczas pierwszego trymestru zachodzą zauważalne zmiany organizmu, związane z fizjologią ciąży. Wzrasta poziom hormonów, co powoduje większe ukrwienie narządów dróg rodnych. Powoduje to ich większą tkliwość i bolesność. Hormony ciążowe takie jak progesteron mogą zaburzyć prace jelit, powodując wzdęcia, zaparcia i gazy. W takich przypadkach często pomaga dieta bogata w błonnik oraz picie dużej ilości wody. W pierwszym miesiącu ciąży, zwykle w czasie, kiedy powinna wystąpić miesiączka, dochodzi do implantacji (zagnieżdżenia) zarodka w macicy, co jest jednym z powodów bólu podbrzusza. Szybki wzrost zarodka również może przyczynić się do dolegliwości bólowych – macica powiększa się i rozciąga.  Do przyczyn bólu brzucha na początku ciąży niezwiązanych ze zmianami fizjologicznymi możemy zaliczyć zakażenie układu moczowego objawiające się dodatkowo pieczeniem lub bólem przy oddawaniu moczu, potrzebą częstego oddawania moczu czy nudnościami. Może wystąpić stan podgorączkowy lub gorączka, a mocz ma nieprzyjemny zapach. Do innych przyczyn zaliczamy ciążę pozamaciczną i poronienie. 

Ból podbrzusza w ciąży – 2 trymestr 

W drugim trymestrze ciąży nadal mogą wystąpić bóle związane z fizjologicznym przebiegiem ciąży, szczególnie z rozciąganiem się macicy – ból może promieniować do pachwin. Waga dziecka w tym okresie może sięgać nawet kilograma. Dodatkowo, około 18-24. tygodnia zaczynają się ruchy dziecka, odczuwane często jako „bulgotanie” i przelewanie w brzuchu. W drugim trymestrze mogą wystąpić też skurcze Braxtona-Hicksa, zwane skurczami przepowiadającymi. To sporadyczne, nieregularne skurcze i rozkurcze mięśnia macicy. Są one normalną częścią ciąży i sposobem organizmu na przygotowanie się do porodu, nie są jednak jego oznaką. Skurcze Braxtona-Hicksa mogą powodować dyskomfort, zwykle przypominają łagodne bóle miesiączkowe lub napięcia w danym obszarze brzucha.  

Ból podbrzusza w ciąży – 3 trymestr 

W tym okresie mogą wystąpić dolegliwości bólowe związane z uciskiem na sąsiednie narządy oraz rozciąganiem macicy. Ból brzucha w zaawansowanej ciąży może jednak oznaczać zbliżający się poród, szczególnie jeśli wystąpiły inne kliniczne objawy poprzedzające rozpoczęcie się porodu, takie jak: obniżenia dna macicy (co wiąże się z odczuwaną przez ciężarną poprawą w oddychaniu i zwiększonym parciem na pęcherz moczowy), skurcze przepowiadające (zwykle 2-3 tygodnie przed rozpoczęciem porodu) czy wydalenie czopa śluzowego zamykającego kanał szyjki macicy. Jeśli jesteś przed 37. tygodniem ciąży i występują regularne skurcze macicy i bóle brzucha, może to oznaczać poród przedwczesny. 

Powody bólów brzucha niezwiązane z ciążą – jakie są? 

U ciężarnej mogą wystąpić takie same choroby, które występują u osób niebędących w ciąży, jednak mogą być one trudniejsze w diagnostyce, gdyż ich objawy są maskowane przez objawy ciąży. Do przyczyn bólów brzucha niezwiązanych z ciążą zaliczamy: 

• zapalenie wyrostka robaczkowego – najczęstsza przyczyna ostrego bólu brzucha u ciężarnych; początkowo trudny do umiejscowienia, zwykle rozlany w okolicach pępka, w ciągu kliku godzin lokalizuje się w prawym dole biodrowym;
• niedrożność jelit – charakteryzują ją bóle brzucha, nudności i wymioty oraz zatrzymanie stolca; 
• zakażenie dróg moczowych; 
• zatrucie pokarmowe – objawia się wymiotami, biegunką i gorączką;  
• choroby jelit – np. zespół jelita drażliwego, choroba Leśniowskiego-Crohna, wrzodziejące zapalenie jelita grubego, ale również stany nowotworowe;
• choroby nerek – takie jak kamica nerkowa czy zapalenie nerek. 

Co na ból brzucha w ciąży? 

Łagodne bóle są normą w ciąży, o ile trwają krótko i nie nasilają się. Na bóle wywołane fizjologicznymi zmianami w ciąży, na przykład rozciąganiem macicy, często pomaga zmiana pozycji, a na zaburzenia pracy jelit dieta bogata w błonnik. Kiedy zauważymy objawy alarmujące powinniśmy zgłosić się do lekarza. Do takich objawów zaliczamy między innymi: 

• silne bóle, które nasilają się z czasem;  
• występujące plamienia lub krwawienia, szczególnie z fragmentami tkanek; 
• dreszcze i gorączka;
• nudności, wymioty i ogólne osłabienie; 
• ból przy oddawaniu moczu;
• twardnienie brzucha.  

Ból brzucha w ciąży – czego NIE robić? 

Nie warto bagatelizować objawów alarmowych i w razie wątpliwości należy zgłosić się do lekarza. Nie wolno przyjmować żadnych leków bez wcześniejszej konsultacji z lekarzem lub farmaceutą, ponieważ wiele leków może działać teratogennie, czyli toksycznie na ciążę.

Przeczytaj również:
Badania genetyczne w ciąży – co warto wiedzieć?