Niedrożność jajowodów a ciąża – jaki ma na nią wpływ?

Jaką rolę pełnią jajowody?  

Jajowody to część narządu rozrodczego, która łączy jajniki z macicą. Podczas owulacji, która zachodzi mniej więcej w środku cyklu miesięcznego, komórka jajowa przemieszcza się z jajnika, poprzez jajowód, do macicy. W jajowodzie zachodzi również zapłodnienie – połączenie plemnika i komórki jajowej. Następnie zapłodniona komórka jajowa musi przesunąć się do macicy w celu implantacji. Jeśli jajowód staje się niedrożny, dojście plemników do komórki jajowej lub samej komórki jajowej do macicy, może być zaburzone.

Przyczyny niedrożności jajowodów 

Jajowody są najczęściej zablokowane przez tkankę bliznowatą, infekcje lub zrosty wewnąrzmiedniczne. Takie sytuacje mogą być spowodowane różnymi czynnikami: 

• Zapalna choroba narządów miednicy (PID) – może powodować bliznowacenie oraz wodniaka jajowodu, który stanowi około 30% przyczyn niedrożności jajowodu; 
• Endometrioza – ektopowa błona śluzowa endometrium może występować w jajniku i powodować niedrożność. Endometrioza jest też przyczyną zrostów przyczyniających się do niedrożności jajowodów; 
• Niektóre choroby przenoszone droga płciową – chlamydia i rzeżączka mogą powodować bliznowacenie i prowadzić do zapalnej choroby narządów miednicy; 
• Poprzednie ciąże ektopowe – występujące najczęściej w jajowodzie mogą powodować ich bliznowacenie; 
• Mięśniaki macicy – mogą powodować niedrożność, gdy są usytuowane przy ujściu jajowodu do macicy; 
• Poprzednie zabiegi operacyjne jamy brzusznej – szczególnie przeprowadzane na jajowodach, mogą powodować zrosty blokujące ich światło.

Objawy niedrożności jajowodów 

Niedrożne jajowody rzadko powodują objawy. Wiele kobiet nie jest świadoma, że ich jajowody nie są drożne, dopóki nie zauważy problemów z zajściem w ciążę. W niektórych przypadkach (np. wodniaka jajowodu – kiedy płyn zbiera się w jajowodzie i rozszerza go) niedrożność może prowadzić do łagodnych, regularnych bólów w podbrzuszu. Mogą występować objawy chorób podstawowych – tych, które prowadzą do niedrożności jajowodów. Np. endometrioza cechuje się ciężkimi i bolesnymi miesiączkami. 

Niedrożność jajowodów a zajście w ciążę 

Niedrożne jajowody są częstą przyczyną niepłodności.

Niedrożność może utrudnić lub uniemożliwić proces zapłodnienia. Jeśli oba jajowody są całkowicie niedrożne, zajście w ciążę bez leczenia nie będzie możliwe.

Jeśli jajowody są tylko częściowo niedrożne, jest szansa zajścia w ciążę, jednak ryzyko ciąży ektopowej wzrasta, ponieważ w zapłodnionej komórce jajowej trudniej jest się przemieszczać. Ciąża jest bardziej prawdopodobna jeśli niedrożność jest blisko macicy, a mniej prawdopodobna, gdy niedrożność występuje w odcinku dystalnym jajowodu (bliżej jajnika). 

Diagnostyka i leczenie 

W diagnostyce niedrożności używa się histerosalpingografii. Badanie to polega na podaniu kontrastu do jamy macicy i jajowodów, a później wykonania zdjęcia RTG. Jeśli histerosalpingografia nie będzie wystarczająca do postawienia lub wykluczenia diagnozy, lekarz może zlecić laparoskopię diagnostyczną. Jeśli jajowody są zablokowane przez niewielką ilość tkanki bliznowatej czy zrostów, można usunąć je laparoskopem podczas zabiegu.

Leczenie operacyjne w przypadku niedrożności jajowodów jest bardzo trudne, a jego skuteczność jest ograniczona. U kobiet po leczeniu operacyjnym ryzyko ciąży ektopowej rośnie 10-krotnie. W związku z tymi chirurgiczna korekta jajowodów proponowana jest najczęściej w przypadkach, gdy rokowania są dobre i gdy dotyczy to dystalnego odcinka jajowodu. Lekarze zwykle zalecają zapłodnienie pozaustrojowe zamiast leczenia operacyjnego, zwłaszcza u kobiet po 35. roku życia, z rozległymi zrostami i patologią proksymalnego odcinka jajowodu. 

Podsumowując, niedrożność jajowodów może być przyczyną utrudnienia zapłodnienia lub pasażu zapłodnionej komórki do macicy, tym samym niepłodności. W wielu przypadkach leczenie laparoskopowe udrażnia jajowody i poprawia płodność. W przypadku, gdy operacja nie jest możliwa, zalecane jest zapłodnienie pozaustrojowe. 

Przeczytaj również:
Krwawienie w ciąży – co oznacza? Przyczyny i zagrożenia plamienia w ciąży