Schizofrenia u dzieci i młodzieży – na co zwrócić uwagę?

Schizofrenia u dzieci 

Tylko 1% chorych doświadcza pierwszych symptomów schizofrenii przed 10. rokiem życia, a wśród nich jest znaczna przewaga chłopców. Alarmujące jest, gdy dziecko: 

• mówi, że słyszy i widzi nieistniejące postacie lub przedmioty; 
• nasłuchuje, wpatruje się, mówi do osób, których nie ma; 
• wyraża nieuzasadnione obawy, że inni chcą zrobić mu krzywdę, spiskują, podsłuchują (ważna jest ogromna uważność w tej kwestii i dokładne sprawdzenie rzeczywistego niebezpieczeństwa); 
• ma niejasne uczucie zmiany w swoim ciele, uważa że jest zwierzęciem, przedmiotem lub inną osobą; 
• nie odróżnia snów i marzeń od rzeczywistości (taką umiejętność mają już zdrowe trzylatki); 
• mówi bardzo mało lub wypowiada nielogiczne ciągi wyrazów – jego myśli są chaotyczne i dziwaczne; 
• zachowuje się w inny niż dotychczas sposób – dziecko nieśmiałe staje się bardzo żywe i kontaktowe, a dziecko aktywne – izoluje się; 
• przeżywa silny lęk, niedający się ukoić; 
• ma zmienny nastrój, od głębokiego smutku do maniakalnej wesołości; 
• wycofuje się z relacji i codziennych aktywności; 
• przejawia stereotypie, tj. bezcelowe, powtarzalne ruchy, np. kiwanie się; 
• jest spowolnione, jak gdyby jego ciało poruszało się w zwolnionym tempie. 

Warto pamiętać, że wiele z powyższych objawów jest normatywne na różnych etapach rozwoju. Dla przykładu, przedszkolaki słyną z rozmawiania z „wymyślonymi przyjaciółmi”, czy udawania księżniczek lub superbohaterów, co pełni ważną funkcję w rozwoju dziecka. Naszą uwagę w tych sytuacjach powinien jednak zawsze zwracać silny, długotrwały lęk. 

Schizofrenia u nastolatków 

Proces diagnostyczny w okresie dojrzewania jest niezwykle trudny. Wiele zachowań, które w dorosłości uznane byłyby za patologiczne, w tym momencie są całkowicie normalne. U większości zdrowych nastolatków obserwujemy bowiem: 

• wyraźne, niezrozumiałe zmiany zachowania; 
• nieoczekiwane odpowiedzi, niecodzienne skojarzenia; 
• nieadekwatne reakcje emocjonalne; 
• lęk społeczny i związaną z nim izolację. 

Niewątpliwie powinny niepokoić omamy (słyszenie i widzenie rzeczy, których nie ma) i urojenia (np. przekonania o byciu inną osobą czy mania prześladowcza). Nastolatkowi trudno zazwyczaj odróżnić, co jest prawdziwe, a co jest objawem chorobowym. Choroba wprowadza chaos do jego myśli i zachowań oraz powoduje silny, paraliżujący lęk prowadzący do trudnych do zrozumienia otoczeniu ataków agresji.  

Objawy psychotyczne u dzieci i młodzieży – co robić? 

Nie każdy epizod psychotyczny świadczy o rozwoju schizofrenii – przemijające omamy i urojenia mogą być wynikiem np. silnie stresującej sytuacji, zażywania substancji psychoaktywnych czy zmian neurologicznych w mózgu. Zawsze jednak, gdy się pojawią, warto skonsultować się z lekarzem (pediatrą lub psychiatrą) i/lub psychologiem, którzy wskażą dalszy kierunek działań.   Istotne jest wsparcie dziecka w sytuacjach lękowych i motywacja do pozostawania w kontakcie z rówieśnikami – izolacja społeczna może spowodować pogłębienie problemów. Nie warto zaprzeczać treściom urojeniowym – to tylko wzmaga złość pacjentów i utrudnia współpracę. Nie należy także ich potwierdzać, utwierdzając chorego w błędnych przekonaniach.  

Przeczytaj również:
Żywienie i suplementacja w chorobach psychicznych