Liszajec zakaźny – przyczyny, objawy, leczenie

Czym jest liszajec zakaźny? 

Liszajec zakaźny jest ostrą chorobą infekcyjną, wywoływaną przez bakterie z grupy paciorkowców i gronkowców. Schorzenie to charakteryzuje się dużą zakaźnością. W jej przebiegu dochodzi do powstania charakterystycznych strupów koloru żółtomiodowego w obrębie twarzy. Powyższe zmiany zajmują głównie powierzchowne warstwy skóry, bez wnikania w jej głąb. Jest to dość częste schorzenie, występujące głównie u dzieci, najczęściej w okresie lata i jesieni.

Wyróżnia się trzy typy liszajca zakaźnego: 

• bezpęcherzykowy – najczęstsza postać choroby, charakteryzuje się występowaniem miodowych strupów na skórze; 
• pęcherzykowy – w przebiegu tego typu choroby na skórze pojawiają się duże pęcherze; 
• pęcherzowo-ropny, nazywany inaczej niesztowicą – najpoważniejszy typ choroby, zwykle związany z brakiem podjęcia leczenia, charakteryzuje się występowaniem głębokich owrzodzeń, dotykających głębszych warstw skóry. 

Liszajec zakaźny – przyczyny 

Przyczyną liszajca zakaźnego jest infekcja bakteriami Streptococcus Pyogenes lub Staphylococcus aureus. Choroba przenosi się zwykle w wyniku kontaktu bezpośredniego z osobą chorą lub będącą nosicielem bakterii, gdyż często obserwuje się bezobjawową kolonizację skóry, zwłaszcza w obrębie nosa. Liszajcem zakaźnym można się także zakazić przez kontakt z zakażonymi przedmiotami, takimi jak zabawki, ręczniki czy sprzęt kuchenny. Choroba może zaatakować zarówno zdrową skórę, jak i nałożyć się na już istniejące schorzenie, np. atopowe zapalenie skóry, wyprysk, zakażenie wirusem opryszczki, ukąszenie przez owada. 

Do zachorowania są predysponowane zwłaszcza dzieci, gdyż zwykle spędzają dużo czasu w dużych grupach (w czasie zabawy) i w mniejszym stopniu dbają o swoją higienę. Wzrost częstości tej infekcji obserwuje się latem, gdyż sprzyjają jej wysokie temperatury i duża wilgotność powietrza.  

Liszajec zakaźny – objawy 

Jak już wspomniano, liszajec zakaźny jest ostrą infekcją bakteryjną, która dotyczy powierzchownych warstw skóry. W przebiegu tej choroby obserwuje się kilka etapów, w których dochodzi do ewolucji zmian na skórze. Najpierw dochodzi do powstania pęcherzyków, które się powiększają i przekształcają w cienkościenne pęcherze zajmujące zdrową skórę. Płyn znajdujący się w ich obrębie zmienia zabarwienie z jasnego, przejrzystego na mętny i ciemnożółty. Po około 24-48 godzinach pęcherze ulegają przerwaniu. Tworzą się wówczas cienkie, złotożółte strupy z obecnością złuszczeń na obwodzie, przypominających kołnierzyk. Same strupy osiągają niekiedy nawet 2 cm średnicy. Mogą pojawiać się także krosty, obwodowy rumień, powiększenie obwodowych węzłów chłonnych i świąd. Powyższe zmiany lokalizują się głównie w obrębie twarzy i kończyn górnych.  

Liszajec zakaźny – diagnostyka 

Diagnostyką liszajca zakaźnego zajmuje się lekarz podstawowej opieki zdrowotnej (lekarz rodzinny) lub dermatolog. Do rozpoznania choroby zwykle wystarczy badanie fizykalne, w którym widać charakterystyczne strupy. W rzadkich przypadkach, jeżeli lekarz ma wątpliwości co do rozpoznania lub obserwuje się oporność na leczenie, wykonuje się biopsję zmian na skórze i ocenia się materiał histopatologiczny pod mikroskopem.  

W diagnostyce różnicowej specjalista uwzględnia takie choroby jak: 

• atopowe zapalenie skóry, 
• półpasiec, 
• wszawica, 
• świerzb, 
• ospa wietrzna, 
• kontaktowe zapalenie skóry, 
• zakażenie opryszczką pospolitą. 

Liszajec zakaźny – leczenie i powikłania 

Liszajec zakaźny jest chorobą, która ustępuje samoistnie w ciągu 7-10 dni nawet bez podjęcia leczenia.

Aby zapobiec nawrotom, zakażeniu osób z otoczenia i wystąpieniu powikłań oraz przyspieszyć powrót do zdrowia, powinno się: 

• dbać o higienę osobistą – chroni to przed dodatkowym nadkażeniem strupów i przenoszeniem się choroby; 
• usuwać strupy; 
• stosować miejscowy antybiotyk w postaci maści (kwas fusydowy lub mupirocyna) – jest łatwiejszy do stosowania u dzieci i stwarza mniejsze ryzyko działań ubocznych w porównaniu do antybiotyku doustnego. 

W niektórych przypadkach (np. liszajec zakaźny z rozległymi zmianami na skórze) stosuje się antybiotyki doustne lub dożylne – m.in. penicyliny.  

Powikłania zakażenia liszajcem zakaźnym obserwuje się głównie u osób, u których nie podjęto leczenia antybiotykiem.  

Są one obecnie rzadko stwierdzane, a wśród najczęstszych wymienia się: 

• zapalenie naczyń chłonnych, 
• zapalenie tkanki łącznej, 
• gronkowcowy zespół oparzonej skóry, 
• ostre popaciorkowcowe zapalenie kłębuszków nerkowych. 

Liszajec zakaźny jest często występująca chorobą bakteryjną atakująca skórę. Zachorowania stwierdza się głównie u dzieci. Samo schorzenie ma dość charakterystyczne objawy, przez co jest łatwe do rozpoznania. W leczeniu ważne jest zastosowanie antybiotykoterapii i dbanie o higienę osobistą.