Akrofobia. Skąd bierze się lęk wysokości?

Akrofobia – co to jest? 

Akrofobia, czyli potocznie lęk wysokości, należy do grupy fobii specyficznych. Ich cechą wspólną jest intensywny lęk doświadczany w zetknięciu z konkretną sytuacją, przedmiotem, zwierzęciem, itp. Intensywność lęku fobicznego jest niewspółmierna do rzeczywistego poziomu zagrożenia. Lęk może utrzymywać się przez bardzo długi czas (czasem nawet całe życie), wywierając niekorzystny wpływ na funkcjonowanie i jakość życia. 

Akrofobię można uznać za lęk sytuacyjny, czyli fobię związaną z konkretną sytuacją. W tym przypadku jest to przebywanie na wysokości. Fobia ta jest jedną z częściej występujących fobii specyficznych. Rozwija się u około 5% osób na świecie.  

Sam strach przed wysokością w niektórych sytuacjach jest uzasadniony (np. stanie blisko krawędzi wysokiego klifu) i jest sygnałem, który ostrzega nas przed realnym zagrożeniem. Jednak u osób z akrofobią lęk mogą wywołać niegroźne sytuacje.

Są to np.:  

• przebywanie na balkonie, 
• wchodzenie lub schodzenie po schodach, 
• korzystanie z windy, 
• wędrówki górskie, 
• latanie samolotem, 
• korzystanie z drabiny.

Większość osób z akrofobią unika powyższych sytuacji, ponieważ nawet samo wyobrażenie ich może wywołać silny lęk. Z kolei bezpośrednie doświadczenie może doprowadzić do objawów ataku paniki.  

Akrofobia – przyczyny 

Przyczyny rozwoju lęku wysokości są złożone. Akrofobia może pojawić się jako następstwo kilku czynników ryzyka działających na siebie wzajemnie.  

Do tych czynników zaliczamy:  

• negatywne doświadczenia z przeszłości, np. upadek podczas zabawy z dużej wysokości; 
• predyspozycje genetyczne – dziedziczona podatność na rozwój zaburzeń lękowych, w tym lęku przed wysokością; 
• uwarunkowania rodzinne i środowiskowe – jeśli w najbliższym otoczeniu dziecka były osoby zmagające się z lękiem wysokości, dziecko może z czasem także zacząć doświadczać akrofobii (jako efekt obserwacji); również nadopiekuńczość rodzica może przyczynić się do rozwoju różnego rodzaju fobii; 
• lęk przed utratą kontroli. 

Akrofobia – objawy 

Do objawów akrofobii zaliczamy: 

• silny lęk i towarzyszące mu objawy psychosomatyczne związane z wysokością, np. silny niepokój, duszność, nadmierna potliwość, drżenie kończyn, zawroty głowy, ból w klatce piersiowej, kołatanie serca, suchość w ustach; 
• unikanie sytuacji wywołujących lęk, np. używanie schodów zamiast windy, podróżowanie wyłącznie w miejsca, do których można dostać się naziemnymi środkami transportu; 
• wrażenie utraty kontroli nad sytuacją;  
• niewłaściwe szacowanie ryzyka i poziomu zagrożenia; 
• stan napięcia i wzmożonej czujności, aby uniknąć sytuacji związanych z wysokością lub zabezpieczyć sobie sposób zejścia z wysokości. 

Akrofobia – czy można ją wyleczyć? 

Akrofobia może być z powodzeniem leczona za pomocą terapii i psychoedukacji, a w przypadku nasilonych objawów lękowych – farmakoterapii. W zaburzeniach lękowych wyjątkowo efektywna jest psychoterapia w nurcie poznawczo-behawioralnym ze szczególnym uwzględnieniem techniki ekspozycji.

Niektórzy terapeuci dodatkowo korzystają z nowoczesnych narzędzi, takich jak VR (ang. virtual reality – wirtualna rzeczywistość). Dzięki okularom VR pacjent nie jest zmuszony do rzeczywistego kontaktu z bodźcem wywołującym lęk, a wyłącznie z jego wirtualnym odpowiednikiem. Dodatkowo osoba zmagająca się z lękiem przed wysokością może korzystać z technik relaksacyjnych i medytacji.

Przeczytaj również:
Emetofobia. Skąd bierze się lęk przed wymiotami?