Atak paniki. Sprawdź, jak sobie z nim radzić! 

Jakie są przyczyny ataku paniki?

Napad lęku w ataku paniki jest bardzo silny i pojawia się nagle. Sam atak nie trwa zwykle długo, a największą intensywność osiąga w ciągu pierwszych 10 minut. Może wystąpić jednorazowo (np. na skutek traumatycznego zdarzenia czy silnego stresu) lub pojawiać się regularnie (m.in. u osób zmagających się z zaburzeniami lękowymi, np. agorafobią). Napady mogą wystąpić w krótkim odstępie czasu i wówczas trudno określić, kiedy jeden napad dobiega końca, a kiedy rozpoczyna się drugi. 

Naukowcy wciąż nie odkryli jeszcze dokładnej przyczyny występowania ataków paniki. Wielu specjalistów wskazuje na czynniki biologiczne. Teorie o biologicznym podłożu ataków paniki są związane z zaburzeniami pracy neuroprzekaźników serotoniny i noradrenaliny.  

Jako powody wystąpienia ataku paniki wskazuje się tutaj:  

• wyższy niż u przeciętnej osoby poziom napięcia układu sympatycznego, 
• nieprawidłową pracę ośrodków zlokalizowanych w korze skroniowej. 

Z kolei psychologowie w pojawieniu się ataków paniki podkreślają także rolę: 

• nieprawidłowych schematów poznawczych, np. powtarzanie zachowania rodziców, którzy reagowali w sposób lękowy na trudne sytuacje, czego dziecko nauczyło się poprzez ich obserwację; 
• sytuacji rodzinnej i stosunku rodziców do dziecka – osoby wychowane w rodzinach z problemami, w których wystąpiły zaburzenia psychiczne, są bardziej narażone na wystąpienie ataku paniki; 
• nieprawidłowej komunikacji – niezdolność do wyrażania i rozmawiania o uczuciach i potrzebach, perfekcjonizm, nadmierna ostrożność i krytycyzm rodziców.  

Można zatem stwierdzić, że im więcej stresujących wydarzeń pojawia się w życiu dziecka, tym większa szansa na wystąpienie ataku paniki, szczególnie jeśli mamy także do czynienia z obecnością wspomnianych wyżej czynników biologicznych. 

Ataki paniki mogą także współwystępować w przebiegu następujących zaburzeń: 

• zaburzenie afektywne dwubiegunowe, 
• uzależnienie od substancji psychoaktywnych, np. alkoholu, 
• uogólnione zaburzenia lękowe, 
• zaburzenia obsesyjno-kompulsywne, 
• zaburzenia natury somatycznej lub psychosomatycznej, np. nadczynność tarczycy, hipoglikemia, choroba Wilsona. 

Współwystępowanie ataków paniki z innymi zaburzeniami może wskazywać, że dziedziczenie jest jednym ze źródeł rozwoju ataków paniki.   

 Jak objawia się atak paniki? 

Do objawów ataku paniki zaliczamy: 

• wystąpienie ataków lęku, które charakteryzują się dużą intensywnością; 
• obawa przed powtórnym pojawieniem się ataku. Osoba cierpiąca na ataki paniki może odczuwać silny strach, że atak się powtórzy. Aby tego uniknąć, może podejmować szereg działań „prewencyjnych”, np. jeśli ataki występują poza domem, może ona celowo unikać wychodzenia z domu; 
• objawy ze strony układu sercowo-naczyniowego, np. wrażanie kołatania serca, przyspieszona akcja serca, ból i ucisk w klatce piersiowej; 
• napady gorąca, wzmożona potliwość; 
• drgawki dłoni lub całego ciała; 
• uczucie dławienia i duszenia się; pojawiają się trudności ze złapaniem tchu i wrażenie utknięcia ciała obcego w gardle; 
• objawy ze strony układu pokarmowego: silny ból brzucha, nudności, a czasem nawet wymioty; 
• zawroty głowy, poczucie osłabienia, omdlenia; 
• poczucie, że wszystko wokół wydaje się odległe, obce i nieprawdziwe (derealizacja) lub że dzieje się to poza osobą dotkniętą atakiem paniki (depersonalizacja); 
• lęk przed utratą kontroli, poczucie utraty zmysłów; 
• przeświadczenie, że dzieje się coś bardzo złego, np. obawa przed śmiercią; 
• wystąpienie wrażeń czuciowych niespowodowanych rzeczywistym bodźcem, np. mrowienie skóry, uczucie kłucia, drętwienie itp.

Czasem czynniki wyzwalające pojawienie się objawów napadu paniki są niejasne, a napady pojawiają się bez żadnego ostrzeżenia. Jednak w niektórych przypadkach wywołują je konkretne sytuacje i wówczas mogą one zwiastować napad paniki, np. agorafobia czy lęk społeczny. 

Atak paniki a lęk – co je odróżnia? 

Ataki paniki charakteryzują się wystąpieniem silnego lęku. Lęk może pojawić się także w innych zaburzeniach psychicznych (np. zespole lęku uogólnionego) czy być reakcją na konkretny bodziec (np. w przypadku fobii specyficznych).  

Lęk może także towarzyszyć każdemu z nas w niektórych wyjątkowo stresujących sytuacjach, np. lęk przed niezaliczeniem egzaminu czy zwolnieniem z pracy.  

W każdym z tych przypadków lęk wiąże się z odmiennymi objawami.  

W przypadku ataku paniki lęk: 

• jest bardzo silny, ale krótkotrwały,  
• często nie jest związany z żadnym konkretnym czynnikiem wyzwalającym, 
• ma tendencję do nawracania, gdyż ataki paniki mogą występować regularnie i tym samym znacząco utrudniać codzienne funkcjonowanie. 

Leczenie ataków paniki 

Leczenie ataków paniki polega przede wszystkim na wdrożeniu specjalistycznego leczenia opierającego się na psychoterapii, a w niektórych przypadkach także na farmakoterapii.  

Celem psychoterapii jest:  

• zmniejszenie częstotliwości napadów,  
• nauka umiejętności wykrywania czynników zwiastujących napad, 
• przerywanie tych czynników, zanim dojdzie do nasilenia objawów.  

Psychoterapeuta pomoże Ci poznać pomocne techniki relaksacyjne i oddechowe, a także przekaże wszystkie potrzebne informacje dotyczących schorzenia. Będzie również wsparciem i zmotywuje Cię do pracy nad własnymi problemami. 

Sposoby radzenia sobie z atakiem paniki

Najskuteczniejszą metodą radzenia sobie z atakami paniki jest oczywiście specjalistyczne leczenie. Warto także zastanowić się, jak możemy sobie pomóc w sytuacji, gdy czujemy, że atak się zbliża.  

Sposoby radzenia sobie z atakiem paniki: 

• Zachowaj spokój. Pomoże Ci w tym np. głębokie, miarowe i powolne oddychanie. Warto poznać zasady prawidłowego oddychania, które pomogą Ci w sytuacji stresowej.  
• Zastosuj jedną z technik relaksacyjnych, np. medytację, jogę czy aromaterapię. Nauka relaksacji pomoże Ci obniżyć wewnętrzne napięcie.  
• Wykonaj kilka prostych ćwiczeń ruchowych, np. szybki marsz po pokoju, przysiady lub wybierz się na spacer, aby zaczerpnąć świeżego powietrza. 

Atak paniki – co robić, gdy ktoś go doświadcza? 

Tutaj również kluczowe jest zachowanie spokoju. Przyda się także podstawowa wiedza dotycząca ataków paniki i ich objawów, aby móc dostrzec pierwsze zwiastuny zbliżającego się ataku i zadziałać jak najwcześniej.  

Znajomość technik prawidłowego oddechu i technik relaksacyjnych również jest bardzo cenna, gdyż możemy je wykorzystać, aby pomóc osobie doświadczającej ataku, np. oddychając wspólnie z nią.  

Postaraj się także zapewnić wsparcie osobie doświadczającej ataku. Kiedy napad minie, możesz zaproponować jej rozmowę, ale nie narzucaj się. Być może w tej sytuacji wystarczająca będzie Twoja obecność.

Przeczytaj również:
Techniki relaksacyjne w walce ze stresem