Cystoskopia – przygotowanie, przebieg, przeciwwskazania

Cystoskopia – co to jest i na czym polega? 

Cystoskopia to zabieg diagnostyczno-leczniczy wykonywany u pacjentów z podejrzeniem chorób układu moczowego. Dzięki tej metodzie diagnostycznej specjalista może ocenić kondycję naszej cewki moczowej i pęcherza moczowego, a także usunąć rozmaite guzy czy rozkruszyć kamienie moczowe, a dodatkowo u mężczyzn może ocenić stan gruczołu krokowego. Badanie to przeprowadzane jest przez urologa. Polega ono na wprowadzeniu cystoskopu do pęcherza moczowego przez cewkę moczową. Jest to zabieg inwazyjny, który u kobiet przeprowadza się najczęściej pod znieczuleniem miejscowym, natomiast u mężczyzn głownie pod znieczuleniem ogólnym.  

Narzędziem do przeprowadzenia tego badania jest cystoskop (rodzaj wziernika), który swoim kształtem przypomina metalową rurkę wielkości ołówka. Występuje on w dwóch formach – giętkiej i sztywnej. Cystoskopy giętkie wykorzystywane są jako narzędzie diagnostyczne w ocenie cewki moczowej i pęcherza moczowego, natomiast ich sztywna postać używana jest do diagnozowania, a następnie usuwania guzów i kamieni. Wszystkie cystoskopy są zaopatrzone w specjalny układ optyczny, przy pomocy którego urolog dokonuje oceny śluzówki pęcherza moczowego. Ponadto zazwyczaj są dodatkowo oprzyrządowane, co pozwala lekarzowi w trakcie jednego zabiegu pobrać materiał do dalszych badań histopatologicznych, a nawet przepłukać lub odessać zawartość pęcherza moczowego. Narzędzia używane w cystoskopii są sterylne. Pozwala to chronić drogi moczowe pacjentów przed potencjalnym zakażeniem bakteryjnym. Cały zabieg cystoskopii jest przeprowadzany w trybie chirurgii jednego dnia, co oznacza, że bezpośrednio po jego przeprowadzeniu pacjent może wrócić do domu [2, 3]. 

Cystoskopia – przygotowanie do badania 

Na około 3 dni przed badaniem należy ograniczyć spożywanie ciężkostrawnych pokarmów, ponadto przed przystąpieniem do zabiegu należy dokładnie umyć okolice krocza i ujścia cewki moczowej. Dodatkowo należy pamiętać, aby przed samym zabiegiem oddać mocz. Pacjenci, u których lekarz zastosuje znieczulenie ogólne, powinni stawić się w gabinecie urologicznym na czczo na co najmniej 6 godzin przed przeprowadzeniem badania, natomiast u osób znieczulanych miejscowo ta zasada nie jest wymagana. Urolog odpowiednio wcześniej informuje o wszystkich zaleceniach i sposobie znieczulenia. Dodatkowo u osób zmagających się z infekcją dróg moczowych lekarz na 2-3 dni przed badaniem może zlecić podanie leków przeciwbakteryjnych [2]. 

Cystoskopia – przebieg 

Samo badanie przeprowadzane jest w gabinecie urologicznym, po wcześniejszym przygotowaniu do zabiegu. Cystoskopia trwa od kilku do kilkunastu minut. Pacjent umieszczany jest na specjalnym fotelu. Lekarz tuż przed samym zabiegiem nakłada w cewce moczowej specjalny żel o działaniu znieczulającym i poślizgowym. Kolejnymi krokami są zdezynfekowanie ujścia cewki moczowej i wprowadzenie do niej cystoskopu. Aby uzyskać jak najlepszy obraz na ekranie monitora, urolodzy często wypełniają pęcherz moczowy roztworem soli fizjologicznej. Jeśli specjalista zauważy zmiany chorobowe, pobiera ich wycinki do dalszych badań histopatologicznych, które pozwolą na precyzyjne postawienie diagnozy [2]. 

Czy cystoskopia jest bolesna? 

Zabieg cystoskopii jest bezbolesny, ponieważ wykonuje się go pod znieczuleniem (miejscowym lub ogólnym). Ponadto pobranie materiału do badań histopatologicznych jest bezpieczne i bezbolesne [1]. 

Cystoskopia – wskazania 

Wskazania do przeprowadzenia cystoskopii związane są z podejrzeniem występowania u pacjenta: 

• wad rozwojowych cewki moczowej i pęcherza moczowego; 
• kamicy moczowej; 
• krwiomoczu; 
• silnego i długo występującego podrażnienia układu moczowego; 
• zalegania moczu w pęcherzu moczowym; 
• nietrzymania moczu; 
• guzów pęcherza moczowego; 
• niedrożności cewki moczowej i ujścia pęcherzykowatego moczowodów; 
• podejrzenia występowania nowotworów układu moczowego [1]. 

Czy cystoskopia jest bezpieczna? 

Cystoskopia, pomimo obaw wielu osób, jest bezpiecznym badaniem. Pacjenci po zabiegu najczęściej skarżą się na dyskomfort podczas oddawania moczu, pieczenie cewki moczowej, uczucie parcia na mocz oraz krew pojawiającą się w moczu, która jest wynikiem uszkodzenia naczyń krwionośnych. Objawy te szybko powinny same ustąpić. Czasem mogą towarzyszyć im dodatkowo nieprzyjemny ból brzucha i gorączka. Jeśli ból brzucha i gorączka się nasilą, należy niezwłocznie udać się na wizytę do lekarza. Rzadko w wyniku zabiegu może dojść do infekcji dróg moczowych – wówczas lekarz ordynuje natychmiastową antybiotykoterapię. Ponadto należy pamiętać, że po przeprowadzeniu zabiegu w znieczuleniu ogólnym należy całkowicie ograniczyć czynności psychomotoryczne i nie wolno obsługiwać urządzeń mechanicznych [1, 2]. 

Cystoskopia – przeciwwskazania 

Przeciwwskazaniem do przeprowadzenia cystoskopii są: 

• ostre zapalenie pęcherza moczowego lub gruczołu krokowego (ze względu na ryzyko narażenia pacjenta na rozwój sepsy); 
• uszkodzenie pęcherza moczowego na skutek urazu; 
• znaczne powiększenie gruczołu krokowego; 
• mały pęcherz moczowy lub nadmierne zwężenie cewki moczowej; 
• niedawno przebyty zawał mięśnia sercowego. 

Ponadto pacjenci ze sztucznymi zastawkami serca i zaburzeniami krzepliwości krwi obowiązkowo muszą być skonsultowani z lekarzem [2, 3]. 

Cystoskopia – cena 

Obecnie cystoskopia jest zabiegiem refundowanym przez NFZ, ale czas oczekiwania w poradni urologicznej może sięgać nawet kilku tygodni. Na bezpłatną cystoskopię wymagane jest wcześniejsze skierowanie. Dlatego sporo pacjentów decyduje się na przeprowadzenie tego badania prywatnie. Koszty przeprowadzenia cystoskopii w specjalistycznej poradni urologicznej w zależności od miasta i zastosowanych środków znieczulających mogą wynieść od 200 złotych do nawet 2 tysięcy. 

Podsumowując, cystoskopia jest ważnym badaniem pozwalającym ocenić stan układu moczowo-płciowego. Nie należy jej odwlekać, zwłaszcza w wypadku zaobserwowania niepokojących objawów, które nieleczone mogą być poważnym zagrożeniem dla naszego zdrowia. 

Przeczytaj również:
Cewnikowanie pęcherza moczowego – jak przebiega?