Czy istnieje metabolicznie zdrowa otyłość?

Czym jest metabolicznie zdrowa otyłość? 

Pod pojęciem metabolicznie zdrowej otyłości (z ang. Metabolically Healthy Obesity – MHO) rozumie się występowanie otyłości (wartość wskaźnika BMI równa lub większa niż 30,0 kg/m2), niemniej jednak bez współistniejących zaburzeń metabolicznych i chorób przewlekłych, takich jak: nadciśnienie tętnicze krwi, nieprawidłowy profil lipidowy osocza, miażdżyca naczyń krwionośnych, insulinooporność i cukrzyca typu 2.

W zależności od wieku i płci częstość występowania metabolicznie zdrowej otyłości waha się w przedziale 10-30%, co wskazuje, że nie jest ona wcale rzadkim stanem. Uważa się, że metabolicznie zdrowa otyłość jest przejściowym fenotypem ze szczególnie wysokim rozpowszechnieniem wśród kobiet przed menopauzą i znacznie mniejszą częstością występowania wraz z wiekiem.

Kryteria rozpoznania metabolicznie zdrowej otyłości 

Chociaż nie ma w chwili obecnej ujednoliconej definicji metabolicznie zdrowej otyłości, to jednak oprócz rozpoznania otyłości na podstawie podwyższonego wskaźnika masy ciała BMI, zaproponowano następujące kryteria:  

• Stężenie trójglicerydów w surowicy na czczo ≤ 1,7 mmol/l (≤ 150 mg/dl); 
• Stężenie cholesterolu frakcji HDL w surowicy > 1,0 mmol/l (> 40 mg/dl) u mężczyzn oraz > 1,3 mmol/l (> 50 mg/dl) u kobiet; 
• Wartość skurczowego ciśnienia tętniczego krwi ≤ 130 mmHg; 
• Wartość rozkurczowego ciśnienia tętniczego krwi ≤ 85 mmHg; 
• Stężenie glukozy we krwi na czczo ≤ 5,6 mmol/l (≤ 100 mg/dl); 
• Brak leczenia farmakologicznego dyslipidemii, cukrzycy typu 2 i nadciśnienia tętniczego; 
• Brak objawów choroby sercowo-naczyniowej. 

Cechy charakterystyczne metabolicznie zdrowej otyłości 

• Względnie niska zawartość trzewnej tkanki tłuszczowej (zlokalizowanej w okolicy brzusznej); 
• Relatywnie niska zawartość tłuszczu wątrobowego; 
• Wysoka zawartość tkanki tłuszczowej w okolicach dolnych partii ciała (zwłaszcza ud i pośladków); 
• Stosunkowo wysoki poziom wytrzymałości krążeniowo-oddechowej; 
• Dość wysoki poziom aktywności fizycznej; 
• Niezmieniona wrażliwość tkanek na działanie insuliny; 
• Prawidłowe stężenia markerów procesu zapalnego (brak lub relatywnie niski ogólnoustrojowy stan zapalny); 
• Prawidłowa funkcja tkanki tłuszczowej (wyższe stężenia adiponektyny – hormonu o właściwościach przeciwzapalnych, przeciwcukrzycowych i przeciwmiażdżycowych). 

Czy rzeczywiście można mówić o występowaniu metabolicznie zdrowej otyłości? 

Wyniki opublikowanego pod koniec 2020 roku zbioru 23 badań obserwacyjnych (metaanalizy) z całościowym udziałem blisko 4,5 miliona osób wykazały, iż metabolicznie zdrowe osoby z nadwagą (wartość wskaźnika BMI między 25,0 a 29,9) mają w porównaniu z osobami z adekwatną masą ciała (wartość wskaźnika BMI między 18,5 a 24,9) i bez zaburzeń metabolicznych: 

• większe ryzyko rozwoju choroby układu sercowo-naczyniowego o 34%, 
• większe ryzyko zgonu z przyczyn sercowo-naczyniowych o 34%, 
• większe ryzyko śmiertelności z jakiejkolwiek przyczyny o 22%. 

Zaś metabolicznie zdrowi pacjenci z otyłością, w porównaniu do zdrowych osób z należytą masą ciała charakteryzują się: 

• zwiększonym ryzykiem śmiertelności ogólnej aż o 59%, 
• zwiększonym ryzykiem wystąpienia choroby sercowo-naczyniowej aż o 58%. 

Na domiar tego, rezultaty niedawno upublicznionego badania obserwacyjnego autorstwa hiszpańskich naukowców, w którym wzięło udział ponad pół miliona dorosłych uczestników pokazały, iż nadmierna masa ciała u aktywnych fizycznie osób mimo wszystko wiąże się z: 

• pięciokrotnie wyższym ryzykiem rozwoju nadciśnienia tętniczego krwi, 
• czterokrotnie większym prawdopodobieństwem pojawienia się cukrzycy typu 2, 
• dwukrotnie większym prawdopodobieństwem wystąpienia podwyższonego stężenia cholesterolu we krwi. 

Chociaż regularne wykonywanie ćwiczeń fizycznych częściowo łagodzi negatywny wpływ nadwagi i otyłości na ryzyko rozwoju chorób sercowo-naczyniowych, to jednak redukcja nadmiernej zawartości tkanki tłuszczowej w organizmie powinna stać się priorytetem u otyłych pacjentów (bez współistniejących chorób przewlekłych) w celu znacznego obniżenia prawdopodobieństwa wystąpienia zaburzeń metabolicznych.

Przeczytaj również:
Czy można jeść po godzinie 18?