Czy szczepionki powodują autyzm? Co mówią badania?

Szczepienie a autyzm

Pierwsze kontrowersje dotyczące szczepień i autyzmu pojawiły się pod koniec lat 90. XX wieku, gdy w jednym z brytyjskich czasopism medycznych ukazała się publikacja sugerująca możliwy związek między szczepionką MMR (odra, świnka, różyczka) a rozwojem zaburzeń ze spektrum autyzmu. Artykuł ten został jednak szybko skompromitowany: okazało się, że badanie było obarczone poważnymi błędami metodologicznymi, a sam autor dopuścił się manipulacji danymi. W efekcie czasopismo wycofało tę publikację, a lekarz odpowiedzialny za nią utracił prawo wykonywania zawodu.

Mimo to mit pozostał w obiegu. Rodzice, zaniepokojeni sprzecznymi informacjami, zaczęli odkładać szczepienia lub z nich rezygnować. Tymczasem kolejne, dużo większe i rzetelniejsze badania nie potwierdziły żadnej zależności między szczepieniami a rozwojem autyzmu.

Tymczasem niedawno opublikowano wyniki jednego z największych badań na ten temat. Przeanalizowano dane ponad miliona dzieci w ramach badań kohortowych (czyli takich badań, w których obserwuje się grupę osób – kohortę – aby sprawdzić związek między czynnikiem ryzyka a chorobą) w Danii i Stanach Zjednoczonych. Wynik był jednoznaczny: szczepienia nie zwiększają ryzyka autyzmu ani nie mają wpływu na częstość jego rozpoznawania.

Warto przytoczyć słowa jednego z głównych autorów tych analiz, Andersa Hviida:

„Nasze wyniki są uspokajające. Analizując dane odnośnie ponad miliona duńskich dzieci, nie znaleźliśmy absolutnie żadnych przesłanek, że bardzo mała ilość aluminium używana w programie szczepień dziecięcych zwiększa ryzyko wystąpienia 50 różnych problemów zdrowotnych w dzieciństwie”.

Publikacja tych badań ukazała się w „Journal Annals of Internal Medicine”.

Podobne wnioski znajdują się w rekomendacjach Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) oraz Centers for Disease Control and Prevention (CDC). Eksperci podkreślają, że korelacja czasowa – czyli fakt, że u części dzieci objawy autyzmu stają się zauważalne w okresie, w którym otrzymują szczepienia – nie jest dowodem, że szczepienia są tego przyczyną.

Czy szczepienia powodują autyzm?

Pytanie to powraca w rozmowach rodziców, na forach internetowych i w mediach społecznościowych. Warto więc odpowiedzieć na nie wprost: szczepienia nie powodują autyzmu. Jest to stanowisko powtarzane konsekwentnie przez największe organizacje medyczne na świecie, w tym Amerykańską Akademię Pediatrii (AAP) i Europejskie Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób (ECDC).

Dziesiątki badań, obejmujących miliony dzieci, nie wykazały żadnego związku przyczynowego. W badaniach tych uwzględniano różne rodzaje szczepionek, różne programy szczepień oraz dane z wielu krajów. Wnioski pozostają spójne: szczepienia są bezpieczne, a obawy o ich związek z autyzmem są nieuzasadnione.

Specjaliści podkreślają, że nieprzestrzeganie kalendarza szczepień naraża dzieci na znacznie większe ryzyko. Choroby zakaźne, przed którymi chronią szczepienia, wciąż istnieją i mogą prowadzić do poważnych powikłań, hospitalizacji, a nawet zgonu. Szczepienia to jeden z największych sukcesów współczesnej medycyny – to dzięki nim udało się niemal całkowicie wyeliminować lub znacząco ograniczyć wiele groźnych chorób.

Szczepienie a autyzm – dlaczego mit się utrzymuje?

Częściowo wynika to z naturalnego lęku rodziców o zdrowie dziecka i z potrzeby szukania wyjaśnienia dla złożonych zaburzeń rozwojowych. Autyzm jest diagnozowany zwykle w pierwszych latach życia, a to zbiega się w czasie z obowiązkowym kalendarzem szczepień. Niektórym wydaje się więc, że jedno wynika z drugiego. Tymczasem badania kliniczne oraz dane epidemiologiczne pokazują, że to tylko zbieżność czasowa, a nie związek przyczynowy.

Dodatkowym czynnikiem jest siła informacji powielanych w internecie, często bez naukowego potwierdzenia.

Szczepienie a autyzm – co warto zapamiętać?

• Szczepienia nie wywołują autyzmu – potwierdzają to badania na milionach dzieci.
• Dane epidemiologiczne z Danii, USA i wielu innych krajów nie wykazały żadnej zależności.
• Rezygnacja ze szczepień zwiększa ryzyko zachorowania na choroby zakaźne, które mogą być groźne dla życia i zdrowia.
• Wybór szczepień to decyzja oparta na faktach, a nie na mitach.