Depresja poudarowa – objawy, przyczyny, leczenie

Definicja depresji poudarowej 

Depresja poudarowa to zaburzenie psychiczne dotykające osób, które przeszły udar mózgu. Depresja będąca następstwem udaru występuje u pacjentów stosunkowo często – może na nią cierpieć nawet 1/3 chorych. Depresja występująca po udarze może nieco różnić się od depresji endogennej. U pacjentów można zaobserwować częstsze wahania nastrojów, apatię, nagłe wybuchy płaczu lub złości, niechęć do współpracy i myśli rezygnacyjne.  

Obecność objawów depresyjnych może wiązać się ze zmniejszoną skutecznością leczenia objawów neurologicznych występujących po udarze mózgu, zaburzeniami poznawczymi np. w zakresie pamięci, pogorszeniem zdolności do normalnego codziennego funkcjonowania.

Czynniki ryzyka rozwoju depresji poudarowej 

Chociaż depresja poudarowa może pojawić się u każdej osoby, która przeszła udar mózgu, to jednak istnieją osoby mniej lub bardziej narażone na pojawienie się objawów depresyjnych. 

Na zwiększenie ryzyka rozwoju depresji poudarowej mają wpływ: 

• wiek – im wyższy, tym większa szansa na rozwój depresji poudarowej; 
• wystąpienie udaru zaawansowanego, w szczególności lewostronnego; 
• płeć – kobiety zapadają częściej na depresję poudarową; 
• ponowne przejście udaru mózgu; 
• historia zaburzeń psychicznych, przede wszystkim depresji; 
• choroby współistniejące, takie jak np. choroba wieńcowa; 
• brak wsparcia społecznego, samotność, izolacja, złe warunki materialne. 

Przyczyny występowania depresji poudarowej 

Naukowcy upatrują przyczyn rozwoju depresji poudarowej zarówno w czynnikach biologicznych, jak i psychologicznych. Jako przyczynę powstawania depresji poudarowej badacze wskazują uszkodzenia mózgu powstałe w wyniku udaru.

Za rozwój depresji u pacjentów po przebytym udarze może odpowiadać również silny stres spowodowany udarem mózgu i jego fizycznymi oraz psychicznymi następstwami.

Osoba po udarze często nie może się poruszać, jej kontakt z otoczeniem jest utrudniony przez np. problemy z mową, a codzienne czynności, które do tej pory pacjent wykonywał samodzielnie nagle wymagają asysty innych osób. Taka nagła zmiana jest źródłem dużego niepokoju i może wyczerpać pacjenta psychicznie i prowadzić do rozwoju depresji. 

Objawy depresji poudarowej 

Objawy depresji poudarowej mogą wystąpić krótko po przebyciu udaru (do 1 miesiąca) lecz również pojawić się po dłuższym czasie – nawet powyżej 6 miesięcy. Najczęściej depresję poudarową odnotowuje się 3-6 miesięcy po udarze. 

Do objawów wskazujących na występowanie depresji poudarowej zaliczamy: 

• spowolnienie psychoruchowe; 
• zaburzenia snu, w szczególności problemy z zasypianiem; 
• znaczne obniżenie nastroju; 
• apatię i anhedonię, które charakteryzują się utratą zainteresowań, niechęcią do podejmowania aktywności (w tym leczenia i rehabilitacji) i zmniejszoną zdolnością do pracy (zawodowej, wykonywania obowiązków domowych, podejmowania wysiłku intelektualnego itp.); 
• zaburzenia łaknienia, utratę masy ciała; 
• zgłaszanie przez pacjenta licznych skarg somatycznych; 
• myśli samobójcze. 

Leczenie depresji poudarowej 

Proces leczenia depresji poudarowej powinien uwzględniać szczególne potrzeby osób po przebytym udarze i nie ograniczać się wyłącznie do farmakoterapii. Ważne jest uwzględnienie stanu fizycznego pacjenta, który po przebyciu udaru może wymagać długotrwałej rehabilitacji. Leczenie powinno opierać się zarówno na poprawieniu stanu zdrowia fizycznego (np. poprzez rehabilitację), jak również psychicznego w postaci opieki psychiatrycznej i psychologicznej. Pacjenci po przebytym udarze mogą czerpać korzyści z podjęcia psychoterapii poznawczo-behawioralnej. Pomocna może okazać się również psychoterapia rodzinna.

Przeczytaj również:
Ocena stanu psychicznego – na czym polega?