Czym są peptydy natriuretyczne?

Fizjologiczne efekty wywierane przez peptydy natriuretyczne 

Peptydy natriuretyczne wydzielane są z komórek mięśnia sercowego, w sytuacji zwiększenia jego obciążenia, występującego wskutek zmniejszenia jego wydolności, przewodnienia lub uszkodzenia samych kardiomiocytów.  

Po uwolnieniu do krwi wykazują wielokierunkowe działania mające na celu redukcję obciążenia mięśnia serca: 

• zwiększają filtrację kłębuszkową w nerkach, pobudzając tworzenie przesączu pierwotnego; 
• zmniejszają zwrotne wchłanianie sodu w kanalikach nerkowych, tym samym zwiększając osmolalność przesączu i zmniejszając zwrotną resorpcję wody do organizmu; 
• hamują wydzielanie reniny i angiotensyny, działających naczyniokurcząco, redukujących filtrację kłębuszkową i pobudzających układ współczulny; 
• przeciwdziałają pobudzeniu układu współczulnego, zwanego układem „walki i ucieczki”, którego działanie polega między innymi na zwiększaniu ciśnienia tętniczego, podwyższaniu akcji serca i zwiększaniu siły jego skurczu; 
• hamują wydzielanie hormonu antydiuretycznego, pozwalając na zwiększenie ilości wydalanego moczu; 
• wykazują bezpośrednie działanie rozszerzające naczynia, co powoduje przemieszczenia części krwi do obwodowych części układu krwionośnego, zmniejszając obciążenie mięśnia sercowego; 
• zmniejszają odczucie pragnienia.

Zastosowanie oznaczeń 

W praktyce dokonuje się zwykle oznaczeń dwóch peptydów natriuretycznych: 

• BNP, 
• NT-proBNP. 

Oba oznaczenia wykonuje się w próbce krwi pobranej z żyły obwodowej. Uzyskane wyniki znajdują zastosowanie głównie w diagnostyce, ocenie ryzyka i skuteczności leczenia niewydolności serca, zarówno ostrej, jak i przewlekłej. 

Diagnozując niewydolność serca, pod uwagę bierze się przede wszystkim obraz kliniczny – objawy podmiotowe odczuwane przez pacjenta, takie jak duszność, szybkie męczenie, spadek tolerancji wysiłku oraz objawy przedmiotowe, takie jak obecność obrzęków czy zastoju w krążeniu płucnym. Ponadto wykonuje się badania dodatkowe. Jednym z nich jest właśnie oznaczenie stężenia peptydów natriuretycznych. Ma ono dużą wartość diagnostyczną ujemną – niskie wartości w połączeniu z prawidłowym obrazem EKG pozwalają z ponad 90% pewnością wykluczyć chorobę. W przypadku wartości podwyższonych ponad normę, możemy podejrzewać niewydolność serca, sam wynik jednak nie przesądza o rozpoznaniu, konieczne jest potwierdzające badanie echokardiograficzne. 

U pacjentów z rozpoznaną przewlekłą niewydolnością serca i zaostrzeniem objawów peptydy natriuretyczne stanowią narzędzie oceny wstępnego ryzyka zgonu, a następnie monitorowania leczenia, ponieważ ich stężenia korelują z nasileniem choroby. 

Poziom peptydów natriuretycznych służy również jako parametr pomocny w ocenie ryzyka w przebiegu zawału mięśnia sercowego. Oznaczenie jest przydatne w diagnostyce zapalnych chorób mięśnia sercowego. 

Wynik oznaczenia, bez towarzyszących objawów chorobowych, wyników innych, uzupełniających badań nie stanowi o rozpoznaniu niewydolności serca ani żadnej innej choroby. Jak wiele parametrów, również poziom peptydów natriuretycznych we krwi może ulegać podwyższeniu pod wpływem rozmaitych okoliczności, takich jak: 

• przyjmowanie leków z grupy kortykosteroidów, 
• suplementowanie hormonów tarczycy, 
• nadczynność tarczycy, 
• nadciśnienie tętnicze, 
• niewydolność nerek, 
• Zespół Cushinga i hiperaldosteronizm pierwotny, 
• marskość wątroby przebiegająca z wodobrzuszem, 
• anemia, 
• ciężkie infekcje przebiegające pod postacią posocznicy. 

Podsumowując, peptydy natriuretyczne to substancje, których oznaczenie stanowi bardzo przydatne narzędzie diagnostyczne i wspomagające monitorowanie leczenia. Należy je jednak interpretować zawsze łącznie z obrazem klinicznym, gdyż wynik badania laboratoryjnego nie stanowi o rozpoznaniu choroby.

Przeczytaj również:
Beta-blokery – działanie, wskazania, skutki uboczne