Dieta przy problemach żołądkowo-jelitowych

Nadwrażliwość pokarmowa 

W ostatnich latach na całym świecie obserwuje się zwiększone rozpoznawanie nietolerancji lub nadwrażliwości pokarmowych. Nietolerancje pokarmowe objawiają się występowaniem symptomów żołądkowo-jelitowych, takich jak wzdęcia, biegunki, bóle brzucha oraz pozajelitowych, wśród których wyróżnia się między innymi uczucie splątania, bóle głowy, bóle stawów i mięśni i poczucie niepokoju.  

Składnikami żywności najczęściej wywołującymi niepokojące dolegliwości ze strony układu pokarmowego są laktoza i gluten. Ich kontrolowana eliminacja z diety często pomaga w zwalczaniu nieprzyjemnych dolegliwości. Eliminacja z diety glutenu, laktozy czy też innego produktu powinna zawsze być poprzedzona badaniami w kierunku nietolerancji. 

Nieumiejętne i bezpodstawne wykluczanie składników z diety może doprowadzić do niedoborów pokarmowych i poważnych konsekwencji zdrowotnych.  

W przypadku wykrycia nietolerancji laktozy zazwyczaj wystarcza zamiana nabiału zawierającego laktozę na jego bezlaktozowe odpowiedniki. Natomiast przy wykryciu celiakii należy wprowadzić dietę całkowicie bezglutenową.  

Zespół jelita drażliwego 

Osoby z zespołem jelita drażliwego (IBS – Irritable Bowel Syndrome) często odczuwają dolegliwości żołądkowo-jelitowe. Leczenie dietetyczne w tym przypadku ma na celu złagodzenie objawów pochodzących z przewodu pokarmowego. U osób cierpiących na IBS często wprowadza się dietę z ograniczeniem produktów, które są źródłem FODMAP. FODMAP to ulegające fermentacji oligosacharydy, disacharydy, monosacharydy i poliole. Takie substancje to na przykład:  

• fruktoza – zawarta w owocach i miodzie;  
• laktoza – zawarta w mleku;  
• fruktany – zawarte w niektórych roślinach, np. cebuli; 
• alkohole polihydroksylowe – znajdujące się w substancjach słodzących, takich jak sorbitol, mannitol, maltitol czy ksylitol.  

W zależności od nasilenia objawów i postaci zespołu jelita drażliwego stosuje się indywidualne zalecenia żywieniowe. Eliminację składników i wprowadzanie ponownie niektórych produktów do diety najlepiej przeprowadzić pod okiem doświadczonego dietetyka.  

Choroba wrzodowa 

Jednym z najczęściej występujących schorzeń przewodu pokarmowego jest choroba wrzodowa, która wiąże się z pojawianiem się ubytków w błonie śluzowej przewodu pokarmowego. Chorobie tej towarzyszą nieprzyjemne objawy w obrębie jamy brzusznej. Pomocne przy zaostrzaniu się objawów choroby jest zastosowanie diety łatwostrawnej z ograniczeniem produktów pobudzających wydzielanie soku żołądkowego, która wraz z odpowiednio dobraną farmakoterapią przyczynia się do znacznej poprawy stanu zdrowia pacjenta. Dieta ta polega głównie na eliminacji z jadłospisu produktów ciężkostrawnych i drażniących układ pokarmowy, takich jak np.: 

• warzywa kapustne,  
• strączki,  
• tłuste i słone potrawy,  
• czosnek i cebula,  
• ogórki,  
• gruszki,  
• świeże pieczywo,  
• ostre przyprawy,  
• mocna kawa i herbata,  
• alkohol. 

Podsumowując, nie ma jednej uniwersalnej diety pomagającej na problemy żołądkowo-jelitowe. Najistotniejsze przed wprowadzeniem dietoterapii nakierowanej na problem jest wcześniejsze ustalenie przyczyny dolegliwości i dobranie odpowiedniej strategii żywieniowej. Dieta łatwostrawna czy też jej modyfikacja z ograniczeniem substancji pobudzających wydzielanie soku żołądkowego jest stosowana w wielu schorzeniach związanych z układem pokarmowych, m.in. w stanach zapalnych błony śluzowej żołądka i jelit, nowotworach przewodu pokarmowego czy chorobie wrzodowej i refluksie żołądkowo-przełykowym, jednak nie zawsze będzie odpowiednia. Dieta low FODMAP może mieć czasowe zastosowanie przy zaostrzonym zespole jelita drażliwego, a dieta eliminująca gluten np. przy celiakii. Warto udać się do specjalisty i dopasować rozwiązanie dostosowane do indywidualnych potrzeb. 

Przeczytaj również:
SIBO – czy bakterii w jelitach może być za dużo?