Dieta w zespole sztywności uogólnionej – co jeść, a czego unikać?

Zespół sztywności uogólnionej – objawy 

Do objawów zespołu sztywności uogólnionej należą: 

• sztywność całego ciała (w tym kręgosłupa, bioder, tułowia i kończyn); 
• hiperlordoza (wada postawy, która objawia się nadmiernym wygięciem lędźwiowego odcinka kręgosłupa ku przodowi); 
• bolesne skurcze mięśni; 
• wzmożony lęk (np. przed samodzielnym poruszaniem się i wychodzeniem z domu). 

Warto podkreślić, że objawy choroby mogą nasilać niektóre czynniki, np. hałas, dotyk, upadek, strach i nadmiar emocji.  

Zespół sztywności uogólnionej – przyczyny 

Etiologia zespołu Moerscha-Woltmana pozostaje nadal niewyjaśniona, choć uważa się, że główną rolę odgrywa autoimmunizacja. Oznacza to, że pacjenci cierpiący z powodu zespołu sztywności uogólnionej mają nadmiernie reaktywny układ odpornościowy, czego konsekwencją jest szereg odpowiedzi immunologicznych organizmu skierowanych przeciwko własnym tkankom oraz przekaźnikom komórkowym. Większość chorych z zespołem sztywności uogólnionej ma wysoki poziom przeciwciał przeciwko dekarboksylazie kwasu glutaminowego (anty-GAD). Jest to enzym biorący udział w procesie wytwarzania GABA (kwasu γ-aminomasłowego), czyli głównego neurotransmitera hamującego w ośrodkowym układzie nerwowym odpowiedzialnego za utrzymywanie właściwego napięcia mięśniowego.  

Zdaniem niektórych naukowców przyczyny sztywności ciała i bolesnych skurczów mięśni u pacjentów z zespołem Moerscha-Woltmana mogą być w dużym stopniu związane właśnie z osłabieniem działania GABA. 

Z zespołem sztywności uogólnionej często współwystępują inne choroby autoimmunizacyjne: 

• autoimmunologiczne zapalenie tarczycy typu Hashimoto (najczęstsza przyczyna niedoczynności tarczycy); 
• choroba Gravesa-Basedowa (najczęstsza przyczyna nadczynności tarczycy); 
• cukrzyca typu 1; 
• niedokrwistość złośliwa (tzw. choroba Addisona i Biermera); 
• bielactwo nabyte; 
• celiakia; 
• toczeń rumieniowaty układowy; 
• miastenia; 
• autoimmunologiczne zapalenie mózgu (częsta przyczyna padaczki); 
• autoimmunologiczna retinopatia (uszkodzenie siatkówki oka). 

Czy pacjenci z zespołem sztywności uogólnionej wymagają specjalnej diety? 

Badanie przeprowadzone na grupie 20 osób wykazało, że 19 z nich jest wrażliwych na gluten, w tym 6 osób miało stwierdzoną celiakię. 

Chorzy, zwłaszcza z histopatologicznie potwierdzoną celiakią, powinni dożywotnio przestrzegać diety, która całkowicie eliminuje gluten w celu poprawy stanu zdrowia i ogólnej jakości życia. Dieta bezglutenowa wydaje się również korzystna dla pacjentów z zespołem sztywności uogólnionej, którzy są nadwrażliwi na gluten, niezależnie od obecności enteropatii pokarmowych (tj. patologicznych zmian w błonie śluzowej jelita, np. stopniowego zaniku kosmków jelitowych).  

Sugeruje się, że nadwrażliwość na gluten odgrywa ważną rolę w patogenezie zespołu Moerscha-Woltmana, a wprowadzenie ścisłej diety bezglutenowej może być niezwykle skuteczną interwencją terapeutyczną dla tej grupy pacjentów. 

Dieta bezglutenowa – co warto o niej wiedzieć? 

Produktami zbożowymi, w których występuje gluten, są pszenica (w tym kamut i orkisz), żyto, pszenżyto, jęczmień i owies (w wyniku zanieczyszczenia glutenem z innych zbóż). 

W diecie ściśle bezglutenowej obowiązuje całkowity zakaz spożywania produktów pozyskiwanych z powyższych zbóż.  

Należą do nich skrobia, mąki (np. pszenna, żytnia, orkiszowa), otręby, płatki (np. pszenne, żytnie, orkiszowe, jęczmienne), kasze (m.in. bulgur, kuskus, krakowska, manna, mazurska, perłowa, pęczak, wiejska), słód jęczmienny i olej z zarodków pszennych. 

Na diecie bezglutenowej dozwolone są następujące zboża: 

• amarantus, 
• komosa ryżowa (quinoa), 
• miłka abisyńska (teff), 
• kukurydza, 
• gryka, 
• proso (np. kasza jaglana, płatki jaglane), 
• ryż (wszystkie odmiany: biały, brązowy, czarny, czerwony, dziki), 
• sorgo, 
• owies (pozyskiwany wyłącznie z kontrolowanych upraw, certyfikowany). 

Ponadto na diecie bezglutenowej można spożywać: 

• warzywa (w tym skrobiowe, takie jak ziemniaki, bataty i topinambur); 
• owoce (w tym owoce suszone i świeże soki); 
• nasiona roślin strączkowych (np. soja, soczewica, ciecierzyca, groch, fasola, bób); 
• mleko i jego przetwory (najlepiej w wersji naturalnej, bez dodatków); 
• jaja; 
• mięso (najlepiej świeże); 
• ryby (świeże, wędzone lub w sosie własnym); 
• owoce morza (nieprzetworzone); 
• orzechy (m.in. włoskie, laskowe, pistacjowe, brazylijskie, arachidowe); 
• migdały; 
• nasiona (np. lnu, maku, sezamu, słonecznika); 
• pestki dyni; 
• gorzkie kakao (bez dodatków); 
• masło orzechowe (bez dodatków); 
• pasta sezamowa (tahini); 
• oleje roślinne (np. oliwa z oliwek, olej rzepakowy, olej lniany). 

Ponadto do diety można regularnie włączać wszystkie produkty żywnościowe dostępne w sklepach, które są oznaczone symbolem przekreślonego kłosa.

Przeczytaj również:
Dieta bezglutenowa – dla kogo jest wskazana?