Dieta w żylakach przełyku – o czym warto pamiętać?
Żylaki przełyku to nadmiernie poszerzone naczynia żylne w dolnej części przełyku. Powstają w konsekwencji utrudnionego przepływu krwi przez wątrobę. Schorzenie to pojawia się jako skutek innych chorób, najczęściej marskości wątroby. Żylaki przełyku powstają w wyniku różnicy ciśnień między żyłą wrotną a żyłami wątrobowymi, wówczas gdy przepływ krwi żylnej z dolnych części ciała przez wątrobę jest utrudniony. Krew do tej pory przepływająca przez wątrobę szuka innego ujścia i napływa do żył przełyku nieprzystosowanych do tłoczenia tak dużych ilości krwi. Powoduje to powstanie krążenia obocznego, poszerzenie i rozciągnięcie żył oraz wystąpienie żylaków przełyku.
Żylaki przełyku – przyczyny
Poza marskością wątroby na powstawania żylaków przełyku mogą mieć wpływ:
- niewydolność serca,
- choroby trzustki,
- niektóre nowotwory,
- zakrzepica,
- choroba Wilsona,
- hemochromatoza,
- gruźlica,
- dializoterapia.
Podstawową metodą leczenia żylaków jest endoskopowe opaskowanie. Lekarz może zalecić również farmakoterapię. Istotne jest także leczenie choroby podstawowej (marskości wątroby).
Żylaki przełyku są niebezpiecznym schorzeniem, które wymaga szybkiej interwencji ze względu na możliwość ich pęknięcia i krwawienia.
Aby zwiększyć swoje bezpieczeństwo, warto zastosować również odpowiednie zasady żywienia.
Zalecenia dietetyczne w żylakach przełyku
Stosowanie odpowiedniej diety może zredukować ryzyko pęknięcia żylaków, zmniejszyć ich dalsze poszerzanie, a także ograniczyć postępowanie marskości wątroby. Ważne jest zwrócenie uwagi na temperaturę posiłków.
Nie zaleca się spożywania gorących posiłków, gdyż może to przyspieszyć miejscowy przepływ krwi i podrażniać błonę śluzową.
Posiłki powinny mieć temperaturę pokojową. Dieta powinna być lekkostrawna. Produkty należy gryźć z odpowiednią starannością. W niektórych przypadkach konieczne jest wprowadzenie papek.
Produkty zbożowe
Pacjentowi z żylakami przełyku zaleca się wybieranie produktów o niskiej zawartości błonnika, takich jak pieczywo pszenne, biały makaron i jasne kasze.
Produkty o wysokiej zawartości błonnika, np. pieczywo razowe czy kasze gruboziarniste, mogą podrażniać przełyk, a dodatkowo obciążać wątrobę.
W przypadku występowania zaparć należy zwrócić uwagę na wypijanie odpowiedniej ilości wody w ciągu dnia i zadbać o właściwą ilość ruchu (np. spacery).
Warzywa i owoce
Spożywane owoce i warzywa powinny być świeże, obrane i w większości poddane obróbce termicznej. W niektórych przypadkach zaleca się również, aby były one przetarte.
Jeśli chodzi o warzywa, najbezpieczniejsze są warzywa gotowane, tj. marchew, buraki, dynia, pietruszka, rozgotowany seler, szpinak, drobno porwane liście sałaty i cykorii (bez łodygi), a także bardzo drobno pokrojona natka pietruszki i koper zielony.
W przypadku owoców należy zwrócić uwagę na to, aby były one obrane, najlepiej ugotowane i przetarte. Najbezpieczniejsze są owoce jagodowe, jabłka, brzoskwinie, nektarynki, banany, mango i morele (bez skórki).
Niezalecane są warzywa i owoce wzdymające, np. cebula, czosnek, brokuł, kalafior, kapusta, fasola, por, czereśnie i śliwki. Należy również unikać twardych i niedojrzałych owoców i warzyw, a także tych w zalewie octowej.
Mięso i nabiał
W diecie pacjenta z żylakami przełyku źródłem białka powinny być przede wszystkim drób i wędliny na jego bazie, a także chude ryby.
Niewskazane jest spożywanie wieprzowiny, podrobów, pasztetu, a także wieprzowych wędlin.
Należy także unikać smażenia. Zamiast tego mięso i ryby należy gotować lub piec bez dodatku tłuszczu.
Można również spożywać chudy nabiał (do około 1,5% zawartości tłuszczu).
Przyprawy
Z diety należy wykluczyć ostre przyprawy, a także ocet i musztardę. Zwiększają one miejscowe ukrwienie oraz mają negatywny wpływ na pracę wątroby. Warto również ograniczyć spożycie soli.
Dania warto doprawiać ziołami, zarówno suszonymi, jak i świeżymi.
Napoje
Przy żylakach przełyku bezwzględnie zakazane jest spożywanie alkoholu.
Niezalecane jest również częste picie kawy, herbaty, soków oraz słodzonych, gazowanych napoi. Te produkty można zastąpić kawą zbożową, słabą herbatą i wodą.
Należy pamiętać, że każdy przypadek jest indywidualny i zalecenia mogą się różnić. Jeśli nie jesteś pewien, czy Twój sposób żywienia jest odpowiedni, skonsultuj się z dietetykiem klinicznym lub lekarzem.
Przeczytaj również:
Jak zapobiegać żylakom?
Źródła:
- Ciborowska H., Żywienie zdrowego i chorego człowieka, PZWL, Warszawa 2015.
- Lee T.H., Nutritional Assessment and Management for Patients with Chronic Liver Disease, Korean J Gastroenterol. 2018 Apr 25;71(4):185-191. Korean. doi: 10.4166/kjg.2018.71.4.185. PMID: 29684966.
- Grzymisławski M., Dietetyka Kliniczna, PZWL, Warszawa 2019.