Kategorie
Gemini.pl

Artykuły

2

Dziegieć. Czy warto mieć go w apteczce?

Słuchaj artykułu

Ma nieprzyjemny zapach, przykry smak i gęstą konsystencję, a mimo to ludzie od wieków stosowali go w lecznictwie oraz wielu innych dziedzinach życia. Przez prawie 400 lat Polska była jego największym eksporterem w Europie. Dziegieć, bo o nim mowa, nadal cieszy się ogromnym zainteresowaniem przez wzgląd na swoje cenne właściwości.

Dziegieć. Czy warto mieć go w apteczce?

Dziegieć – co to jest? 

Dziegieć (smoła drzewna) to ciemnobrązowa, lepka, gęsta ciecz. Powstaje w procesie suchej destylacji drewna lub kory drzew.  

Najstarsze odnalezione ślady produkcji dziegciu datuje się na minimum 80 tysięcy lat. Do jego produkcji wystarczało drewno, murowany piec lub dół wykopany w ziemi i palenisko. Po umieszczeniu materiału w dziegciarni, surowiec zamykano w szczelnych naczyniach lub uszczelniano gliną i mchem, aby maksymalnie ograniczyć dostęp tlenu. Proces produkcji dziegciu trwałnawet 30 godzin. Pod wpływem wysokiej temperatury sięgającej 1000°C z drewna wydzielały się gazy, które po schłodzeniu skraplały się. Tak powstały destylat odprowadzano specjalnymi rurkami na zewnątrz.

Obecnie na potrzeby przemysłu farmaceutycznego i kosmetycznego dziegieć produkowany jest w warunkach laboratoryjnych. 

Skład dziegciu może różnić się w zależności od gatunku użytego w produkcji drzewa, jego wieku, rodzaju gleby, na której rosło oraz temperatury i czasu trwania samego procesu suchej destylacji.  

W zależności od gatunku użytego drzewa wyróżniamy np.: 

  • dziegieć sosnowy (maź sosnową) o żółtobrunatnym lub ciemnozłotym kolorze; działa przeciwświądowo, dlatego jest wykorzystywany głównie w leczeniu łuszczycy i łojotokowego zapalenia skóry głowy; 
  • dziegieć brzozowy o barwie brunatnoczarnej; obecnie najczęściej występuje jako składnik szamponów na łupież i łojotok; 
  • dziegieć jałowcowy skutecznie zmniejsza stan zapalny skóry objętej trądzikiem
  • dziegieć bukowy stosowany obecnie do pielęgnacji kopyt i racic zwierząt gospodarskich. 

Do tej samej grupy substancji zaliczamy też dziegieć węglowy pozyskiwany z węgla brunatnego lub kamiennego. Jest on tańszy w produkcji, ale może podrażniać skórę i działać fotouczulająco. 

Dziegieć – zastosowanie 

Dziegieć działa: 

  • przeciwzapalnie, 
  • przeciwbakteryjnie, 
  • przeciwgrzybiczo, 
  • przeciwpasożytniczo, 
  • przeciwświądowo, 
  • złuszczająco, 
  • miejscowo znieczulająco, 
  • hamująco rogowacenie naskórka, 
  • wysuszająco, 
  • wykrztuśnie, 
  • moczopędnie, 
  • żółciopędnie. 

Dziegieć możesz stosować zewnętrznie w postaci maści, past, roztworów alkoholowych, mydeł, szamponów, pudrów płynnych. Dawniej dziegieć stosowano także wewnętrznie, wykorzystując jego działanie wykrztuśne (dziegieć sosnowy) oraz antyseptyczne do odkażania dróg oddechowych, układu pokarmowego i moczowego. Obecnie nie zaleca się przyjmowania preparatów dziegciu doustnie. 

Dziegieć jest jednym z najstarszych leków stosowanych w chorobach skóry, np. łuszczycy, egzemy, nużycy, grzybicy, trądziku pospolitego czy łupieżu skóry głowy.


Kosmetyki z dziegciem
Ciesz się darmową dostawą przy zakupie wybranych produktów!

Dziegieć – przeciwwskazania i skutki uboczne 

Nie stosuj dziegciu, jeśli: 

  • jesteś w ciąży,  
  • karmisz piersią, 
  • cierpisz na niewydolność nerek, 
  • chorujesz na nowotwory. 

Najczęstsze skutki uboczne stosowania dziegciu to przejściowe zapalenie mieszków włosowych, podrażnienie skóry lub kontaktowa reakcja alergiczna. Unikaj kontaktu preparatów dziegciowych z oczami.  

Dziegieć ma również właściwości fotouczulające, co grozi pojawieniem się przebarwień na skórze. Po zastosowaniu preparatu przez około dobę unikaj promieni słonecznych. Dotyczy to głównie smoły węglowej, w mniejszym stopniu dziegciu drzewnego. 

Jeden ze składników dziegciu – kreozot – działa rakotwórczo. Jednak według badań dzisiejsze preparaty zawierające dziegieć sosnowy są na tyle oczyszczone, że zawierają minimalne stężenia substancji niebezpiecznych.

Aby kuracja dziegciem była w pełni bezpieczna, nie powinna trwać dłużej niż 6 tygodni. Nie stosuj też preparatów z dziegciem na dużej powierzchni skóry.

Przeczytaj również:
Jak zrobić mydło?


Źródła
Zwiń
Rozwiń
  • Celnik H., Paszyński W., Dziegieć drzewny w lecznictwie medycznym w Polsce, Medycyna nowożytna. Studia nad kulturą medyczną, 2016. 
  • Maleszka R., Praktyczne zastosowanie leków ziołowych w dermatologii, Postępy Fitoterapii, 2002. 
  • Barnes T. M., Grieve K. A., Topical pine tar: History, properties and use as a treatment for common skin conditions, Australasian Journal of Dermatology, 2017. 
  • Roelofsen J. H. i in., Coal tar in dermatology, Journal of Dermatological Treatment, 2007. 
  • Bilek J., Bilek M., Surowce recepturowe dawniej i dziś – dziegieć sosnowy, Aptekarz Polski, 2022.
Masz pytanie, szukasz porady?
Jeśli szukasz darmowej porady w zakresie zdrowia oraz przyjmowania leków lub suplementów diety, chętnie odpowiemy na Twoje pytanie.
Zapytaj farmaceutę