Ekspozycja na słońce a blizny – czy można je wystawiać na działanie promieni słonecznych?

Wpływ promieniowania UV na blizny 

W obrębie widma elektromagnetycznego promieniowanie UV obejmuje fale różne długości. UVC jest najkrótsze (200-290 nm), następnie wyróżnia się promieniowanie UVB (290-320 nm), a najdłuższe jest UVA (320-400 nm).  

To ostatnie okazuje się najbardziej niebezpieczne dla skóry człowieka. 

Promieniowanie UVA przenika przez szyby samochodowe i okienne. Powoduje posłoneczne starzenie się skóry oraz reakcje fototoksyczne i fotoalergiczne. Co więcej, uszkadzając DNA, promieniowanie UVA przyczynia się do rozwoju nowotworów (np. czerniaka). 

Podczas przebudowy i dojrzewania blizny dochodzi do jednoczesnej degradacji i produkcji kolagenu. Kiedy ten proces zostanie zaburzony, mogą powstać blizny zanikowe, przerosłe lub keloidy. Blizny zanikowe, czyli atroficzne przedstawiają się jako ubytek w skórze powstały w wyniku zapalenia toczącego się w tkance. Z kolei blizny przerosłe i keloidy to nadmierna tkanka bliznowata, która unosi się ponad skórą. Ponadto keloidy, w przeciwieństwie do blizn przerosłych, swoimi rozmiarami przekraczają granice rany i charakteryzują się tendencją do nawracania po zabiegu ich wycięcia.

Oprócz predyspozycji genetycznej czynnikami ryzyka rozwoju nieprawidłowej tkanki bliznowatej są oparzenie, miejscowy stan zapalny i wzmożone napięcie blizny, które można wymienić wśród skutków ekspozycji skóry na światło słoneczne.

Należy więc zaznaczyć, że ze względu na liczne odmienności w budowie i różnice w charakterystyce tkanek skutki ekspozycji zdrowej skóry i blizny na promieniowanie UV nie będą takie same.

Opalanie blizn – fakty i mity

Opalanie „świeżej” blizny jest tak samo bezpieczne, jak ekspozycja na słońce kilkuletniej blizny – FAŁSZ 

Po urazie z uszkodzeniem skóry potrzeba około dwóch lat, aby powstała w pełni dojrzała blizna. Na ten proces składają się trzy etapy gojenia, czyli początkowa faza skrzepu, faza migracyjna i faza proliferacji. Ostatecznie włókna kolagenowe nadają wytrzymałość mechaniczną powstałej tkance zastępczej, jaką jest blizna. Ten końcowy etap można uznać za różnicujący między blizną „świeżą” a „starą”, która nie podlega już intensywnym przemianom na poziomie komórkowym, więc staje się mniej podatna na czynniki ją uszkadzające, w tym słońce. 

Promieniowanie UVA jest szkodliwe – PRAWDA I FAŁSZ 

UVA charakteryzuje się głęboką penetracją skóry – przez warstwy siateczkowatą i brodawkowatą aż do tkanki podskórnej. Jednak okazuje się, że cecha ta nie musi wiązać się tylko z potencjałem uszkadzającym strukturę tkanki. Doniesienia naukowe wskazują, że promieniowanie UVA można stosować jako leczenie w chorobach takich jak atopowe zapalenie skóry czy twardzina. Mechanizm terapeutycznego działania UVA polega na pobudzaniu licznych szlaków komórkowych i na działaniu cytokin i cząsteczek powierzchniowych.  

Bezpieczna dawka promieniowania, która daje pozytywną odpowiedź kliniczną, jest zmienna i niejednoznacznie określona.  

W związku z tym, narażenie skóry na promieniowanie UV nawet w celach leczniczych wciąż wiąże się z ryzykiem uszkodzenia skóry i w efekcie nawet potencjałem do nowotworzenia. 

Opalanie zmian i blizn trądzikowych pomoże wyleczyć chorobę – FAŁSZ 

Wydawać by się mogło, że wysuszające działanie słońca na skórę będzie pożądane dla osób borykających się z trądzikiem. Podczas gdy latem te osoby rzeczywiście cieszą się lepszą kondycją skóry, jesienią doświadczają nasilenia choroby. Dzieje się tak dlatego, że gruczoły łojowe niejako w efekcie „z odbicia” intensyfikują wydzielanie sebum. Wówczas powstają liczne zmiany trądzikowe o różnej morfologii, których chciało się uniknąć. Nasilenie zmian skórnych może wiązać się z większym ryzykiem wykształcenia blizn potrądzikowych, które bywają oporne na leczenie, a doświadcza ich aż blisko 20% pacjentów. 

Wśród przyczyn wywołujących trądzik wymienia się nadmierną ekspozycję na słońce. Ponadto istnieją badania naukowe sugerujące, że promieniowanie UV zaburza mikrobiom skóry i może nasilać proces zapalny.

Zatem w walce z bliznami potrądzikowymi słońce może przynieść odwrotny efekt do zamierzonego. 

Jak chronić bliznę przed promieniowaniem UV? 

Należy mieć na uwadze, że ukrycie blizny pod ubraniem nie musi oznaczać pełnej ochrony. Aby wiedzieć, jak skutecznie nasz element odzieży blokuje UV, warto sprawdzić jego wskaźnik UPF, czyli ultrafiolet protection factor. Określa on stopień osłabienia natężenia UV na skutek jego absorpcji przez dany materiał i waha się od 93,3% aż do ponad 97,5%. Chcąc zwiększyć właściwości ochronne danego wyrobu włókienniczego, można zastosować środek piorący z absorberem UV. 

Aby dodatkowo chronić bliznę przed wzmożonym napięciem potęgowanym przez słońce, zaleca się stosowanie dedykowanych kremów na blizny, które mają działanie nawilżające i regeneracyjne. Niektóre preparaty wpływają nawet na produkcję kolegenu, który w dużej mierze warunkuje wygląd blizny. 

Polskie Towarzystwo Dermatologiczne opublikowało rekomendacje dotyczące fotoprotekcji. Obejmują one m.in. ograniczenie przebywania na słońcu między godzinami 10:00 a 16:00 oraz aplikowanie prawidłowo dostosowanych do warunków pogodowych filtrów UV. Wiosną i latem zaleca się kremy ochronne SPF ≥ 30, a w okresie jesienno-zimowym SPF ≥ 15. 

Preparaty powinny być nakładane zarówno na skórę odkrytą, jak i zasłoniętą ubraniem. Należy to zrobić przynajmniej 15 minut przed wyjściem na słońce oraz powtarzać aplikację co 2 godziny.  

Powyższe zalecenia powinno się stosować również w przypadku blizn, przede wszystkim tych „świeżych”, gdyż są one jeszcze bardziej narażone na niekorzystne działanie promieniowania. 

Narażenie zranionej skóry na działanie słońca może skutkować nieprawidłowym procesem gojenia, co przekłada się na wygląd blizny. Dlatego powinniśmy chronić blizny, w szczególności te „świeże” przed potencjalnie uszkadzającym je czynnikiem, jakim jest słońce. Niemniej jednak należy zaznaczyć, że wciąż brakuje rzetelnych badań naukowych, które dokładnie wyjaśniałyby działanie promieniowania UV na tkankę bliznowatą.

Przeczytaj również:
Jak leczyć blizny potrądzikowe?