Emetofobia. Skąd bierze się lęk przed wymiotami?

Fobia specyficzna to zaburzenie, dla którego charakterystyczne jest odczuwanie silnego lęku spowodowanego określonymi przedmiotami czy sytuacjami. Osoby zmagające się z fobią odczuwają lęk tak silny, że zmusza je to do jego unikania.  

Człowiek cierpiący na emetofobię odczuwa przytłaczający lęk i niepokój spowodowany wymiotowaniem. Lęk wywoływany jest nie tylko przez odruch wymiotny (lub jego wyobrażenie). Również sam widok wymiotów może być źródłem silnych emocji. Osoby dotknięte emetofobią mogą mieć podobne reakcje na wymioty swoje lub innych osób.  

Fobia ta dotyczy 0,1% społeczeństwa. Wydaje się, że liczba ta jest niewielka, jednak uwzględnia ona wyłącznie osoby, u których lęk przed wymiotami jest na tyle nasilony, że spełnia kryteria fobii. Mniej nasilony niepokój przed wymiotowaniem dotyka od 3 do 8% populacji. Emetofobia jest częściej diagnozowana u kobiet. Cierpieć na nią można w każdym wieku, jednak bardzo często pierwsze jej przejawy ujawniają się w wieku dziecięcym lub nastoletnim. 

Emetofobia może znacząco utrudniać normalne funkcjonowanie, ponieważ wiąże się z wieloma sytuacjami, np. ciążą czy chorobą. 

Emetofobia – przyczyny 

Najczęstszą przyczyną rozwoju emetofobii jest połączenie niekorzystnych czynników biologicznych i sytuacyjnych. Podatność genetyczna do rozwoju zaburzeń lękowych łączy się z przykrymi i traumatycznymi doświadczeniami (np. ciężko przebytą chorobą w dzieciństwie, której towarzyszyły wymioty).  

Dodatkowo badania naukowe dowodzą, że do rozwoju emetofobii może przyczyniać się tzw. nauka przez skojarzenie. Z początku neutralny bodziec (wymioty) zostaje skojarzony z negatywnymi sytuacjami tylko dlatego, że wystąpiły one w tym samym czasie. 

Emetofobia – objawy 

Emetofobia jest diagnozowana na podstawie objawów, które trwają dłużej niż pół roku.  

Należą do nich: 

• zachowania unikowe – usilne próby uniknięcia sytuacji, w której osoba z emetofobią byłaby narażona na wymiotowanie, widok wymiotów; 
• sprawdzanie w miejscach publicznych lokalizacji toalet, unikanie spożywania posiłków na mieście, zabieranie ze sobą leków na nudności i wymioty; 
• duża wrażliwość na zapachy, unikanie rzeczy o silnym i nieprzyjemnym zapachu; 
• izolowanie się od osób chorych, niechęć do przebywania w szpitalu;  
• silny lęk nawet w sytuacji, gdy czynność wymiotowania jest poruszona w rozmowie lub tekście; 
• nadużywanie leków przeciwwymiotnych; 
• unikanie miejsc, w których osoba odczuwała w przeszłości nudności; 
• objawy somatyczne charakterystyczne dla lęku: przyspieszone bicie serca, nadmierna potliwość, bóle głowy, duszności, zawroty głowy. 

Emetofobia – jak ją leczyć? 

Podobnie jak w przypadku innych fobii specyficznych najskuteczniejszą metodą leczenia emetofobii jest psychoterapia. Szczególnie polecana w leczeniu zaburzeń lękowych jest terapia poznawczo-behawioralna połączona z psychoedukacją.  

Jeśli objawy lękowe są silne i utrudniają Ci znacząco normalne funkcjonowanie, konieczne może okazać się wprowadzenie farmakoterapii w postaci leków przeciwlękowych.

Przeczytaj również:
Nerwica lękowa. Jak sobie radzić z ciągłym lękiem?