Jak wzmocnić układ nerwowy dietą?
Prawidłowe odżywianie ma znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania organizmu człowieka, w tym także dla układu nerwowego i mózgu. Wiele składników codziennego jadłospisu wpływa na wzrost, rozwój i różnicowanie się komórek układu nerwowego. Jak wspomagać układ nerwowy za pomocą diety? Jakie składniki diety są kluczowe dla prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego?
Kwasy tłuszczowe omega-3
Bardzo istotna jest właściwa podaż kwasów tłuszczowych z rodziny omega-3 dla prawidłowego funkcjonowania i wzrostu tkanki nerwowej. Właściwa ilość tych kwasów jest ważna już w życiu płodowym, aby zapewnić właściwy rozwój układu nerwowego dziecka. Jak donoszą publikacje naukowe, obserwuje się zależność pomiędzy niską podażą kwasu DHA a zwiększeniem ryzyka niedorozwoju układu nerwowego u dziecka. Kwasy tłuszczowe omega-3 wykazują działanie przeciwzapalne, zmniejszające stres oksydacyjny, co zapobiega degeneracji neuronów u osób starszych. Kwasy tłuszczowe z rodziny omega-3 znajdziemy głównie w tłustych rybach morskich, takich jak łosoś, tuńczyk, sardynki, szprotki, śledź, a także w tranie, oleju lnianym, oleju rydzowym, oleju z czarnej porzeczki, orzechach włoskich, nasionach lnu i nasionach chia.
Odpowiednie nawodnienie organizmu
Odpowiednia podaż płynów jest również niezbędna do prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego. Odwodnienie organizmu powoduje zmniejszenie objętości krwi krążącej, co przyczynia się do osłabienia funkcji poznawczych, a także pogorszenia koncentracji czy zdolności zapamiętywania. Jak donoszą niektóre źródła, nawet niewielkie odwodnienie może wiązać się z upośledzeniem przewodzenia impulsów nerwowych, co może skutkować zmęczeniem, rozdrażnieniem czy wahaniami nastroju, a także uczuciem niepokoju. Zapotrzebowanie na płyny wynosi 30-35 ml/kg m.c./dobę i jest oczywiście zależne od temperatury otoczenia czy stanu zdrowia.
Witaminy z grupy B
Większość witamin z grupy B ma znaczący wpływ na prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego. Okazuje się, że niedobory tych witamin wiążą się z upośledzeniem funkcjonowania tego układu, co może się objawiać osłabieniem, zmęczeniem, zaburzeniami pamięci, koncentracji czy depresją. Witaminy z grupy B znajdziemy w rozmaitych produktach spożywczych takich jak pełnoziarniste produkty zbożowe, podroby, mięso, jaja, ryby, rośliny strączkowe, orzechy, owoce i warzywa.
Witaminy przeciwutleniające A, C, E
Bardzo istotna dla prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego jest właściwa podaż witamin antyoksydacyjnych – witaminy A, C oraz E. Chronią one przed szkodliwym działaniem wolnych rodników tlenowych, wykazując działanie przeciwutleniające, co przeciwdziała rozwojowi chorób neurodegeneracyjnych, jak na przykład choroba Alzheimera. W witaminę C obfitują głównie owoce i warzywa, źródłem witaminy E są oleje roślinne, pestki, orzechy i nasiona, natomiast witaminę A, a właściwie beta-karoten znajdziemy głównie w żółto-pomarańczowych owocach i warzywach.
Składniki mineralne
Odpowiednia podaż składników mineralnych jest również kluczowa do prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego. Największe znaczenie ma właściwa podaż żelaza, jodu, magnezu i cynku. Żelazo i jod są niezbędne do prawidłowej pracy mózgu, magnez odgrywa rolę we wszystkich ważnych szlakach metabolicznych i wpływa na gospodarkę energetyczną komórek nerwowych, cynk bierze udział w procesach właściwego odczuwania bodźców smakowych. Niedobory składników mineralnych mogą wiązać się z zaburzeniami funkcjonowania układu nerwowego oraz zwiększeniem ryzyka chorób neurodegeneracyjnych czy zaburzeń psychicznych.
Źródła:
- Leszczyńska T., Pisulewski P., Wpływ wybranych składników żywności na aktywność psychofizyczną człowieka, ŻYWNOŚĆ. Nauka. Technologia. Jakość., 2004, 1 (38), 12 – 24
- Chłopiecka J., Czy dieta i suplementy mogą wspomóc pracę mózgu, Wszechświat, t. 121, nr 1–3/2020
- Bos D. J., van Montfort S. J., Oranj, B., Durston S., & Smeets P. A. Effects of omega–3 polyunsaturated fatty acids on human brain morphology and function: What is the evidence?. European Neuropsychopharmacology, 2016, 26:546–561.
- Bubko I., Gruber B. M., Anuszewska E. L. Rola tiaminy w chorobach neurodegeneracyjnych. Advances in Hygiene & Experimental Medicine/Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej, 2015. 69:12–20
- Dakshinamurti K., Sharma, S. K., Geiger J. D. Neuroprotective actions of pyridoxine. Biochimica et Biophysica Acta (BBA)–Proteins and Proteomics, 2003, 1647:225–229
- Han Q. Q., Shen T. T., Wang F., Wu P. F., Chen J. G., Preventive and therapeutic potential of vitamin C in mental disorders. Current medical science, 2018, 38:1–10
- Jarosz M., Praktyczny podręcznik dietetyki, Instytut Żywności i Żywienia, 2010
- Ciborowska H. , Rudnicka A., Dietetyka. Żywienie zdrowego i chorego człowieka, PZWL, 2007
- Jarosz M., Normy żywienia dla populacji Polski, Instytut Żywności i Żywienia, 2017.