Koncentrator tlenu. Jaki wybrać? Komu przysługuje?

Koncentrator tlenu – co to jest i jak działa? 

Koncentrator tlenu to urządzenie, które pobiera tlen z powietrza i zagęszcza go do celów terapeutycznych. Koncentrator tlenu z adsorpcją zmiennociśnieniową ma 2 cylindry, które wypełnione są zeolitem (substancją zdolną do absorpcji azotu). Pobrane powietrze jest oczyszczane przez filtry, a następnie trafia do cylindrów. Tam powstaje wysokoskoncentrowany tlen, którym można oddychać za pomocą maski tlenowej lub kaniuli donosowej. 

Tlen może być również podawany dzięki innym źródłom. 

Są to butle: 

• z tlenem sprężonym – stosowane okazjonalnie, np. podczas transportu pacjenta; są ciężkie i niewygodne; 
• z tlenem ciekłym – jest to droższe rozwiązanie, lecz ma wiele zalet; nie jest źródłem hałasu, nie wymaga podłączenia do prądu, możliwe jest ustawienie dużych przepływów tlenu oraz można stosować je poza domem dzięki przenośnym zbiornikom.

Koncentrator stacjonarny czy przenośny – który wybrać? 

Stacjonarne koncentratory tlenu dostarczają tlen w sposób ciągły (ze stałą szybkością) i wymagają podłączenia do gniazdka elektrycznego. Są one duże i ciężkie (nawet 20 kg). Przeznaczone głównie do stosowania w domu oraz w placówkach medycznych. Ich wadą jest brak możliwości użytkowania poza pomieszczeniem. Są jednak bardziej wydajne i posiadają dłuższą żywotność. Cewniki, za pomocą których dostarczany jest tlen, mogą być bardzo długie, przez co jest możliwe poruszanie się po domu.  

Przenośne koncentratory są zdecydowanie mniejsze i lżejsze, mają ergonomiczny kształt. Dzięki temu można prowadzić aktywny tryb życia i zabierać urządzenie wszędzie ze sobą.

Koncentrator tlenu – korzyści i wskazania 

Najczęściej pomocy koncentratora tlenu potrzebują pacjenci chorujący na przewlekłą obturacyjną chorobę płuc (POChP) oraz rozstrzenie oskrzeli (nieodwracalne rozszerzenie światła oskrzeli w wyniku uszkodzenia ich ściany).  

Rzadziej są to pacjenci:  

• ze zmianami wywołanymi gruźlicą,  
• cierpiący na zwłóknienie płuc,  
• z kifoskoliozą (skrzywieniem kręgosłupa w odcinku piersiowym),  
• chorujący na mukowiscydozę. 

Wśród korzyści tlenoterapii można wymienić: zmniejszenie duszności, zahamowanie rozwoju nadciśnienia płucnego, poprawę wydolności fizycznej oraz zmniejszenie częstości pobytów w szpitalu. 

U pacjentów z POChP badania wykazały poprawę czynności układu nerwowego, stanu psychicznego oraz jakości życia. Zgłaszali oni również poprawę pamięci i koncentracji oraz zmniejszenie objawów depresji i lęku.  

By terapia przynosiła korzyści, powinna trwać minimum 15 godzin w ciągu doby, w tym w nocy.

Podczas snu może dojść do spadku saturacji. W fazie REM napięcie mięśni oddechowych jest mniejsze, a sam oddech może być nieregularny. 

Najczęściej zalecany jest niski przepływ tlenu: 1-3 l/min. 

Ważną kwestią jest bezwzględny zakaz palenia tytoniu. Jeśli będziesz palić, nie osiągniesz korzystnych efektów tlenoterapii. Dodatkowo spowodujesz zagrożenie wybuchem lub pożarem. 

Komu przysługuje koncentrator tlenu? 

Lekarz POZ (podstawowej opieki zdrowotnej) lub specjalista chorób płuc może wstępnie ocenić, czy potrzebujesz podawania tlenu. Możesz zostać skierowany do tzw. Ośrodka Domowego Leczenia Tlenem (DLT).  

Zakres jego działania obejmuje: 

• ocenę Twoich kwalifikacji do otrzymywania długoterminowej terapii tlenem w warunkach domowych; 
• regularne konsultacje, jeśli będziesz na stałe leczony/a tlenem; 
• wypożyczenie koncentratora tlenu oraz przeprowadzanie jego oceny technicznej; 
• poradę pielęgniarki, która udziela informacji na temat zasad terapii tlenem oraz sposobu obsługi i konserwacji urządzenia. 

Kluczowym narzędziem diagnostycznym jest analiza gazometryczna krwi tętniczej, umożliwiająca obiektywną ocenę efektywności procesu oddychania. 

Specjaliści rekomendują przeprowadzenie gazometrii u wszystkich pacjentów cierpiących na przewlekłą obturacyjną chorobę płuc (POChP) z wartością FEV1 poniżej 50% normy. FEV1 jest mierzone podczas spirometrii. Oznacza objętość powietrza, którą jesteś w stanie wydmuchać z płuc w czasie pierwszej sekundy natężonego wydechu. Jednak zazwyczaj terapię tlenową rozważa się w przypadku pacjentów z bardzo zaawansowanym stadium POChP (FEV1 poniżej 30%). 

Do terapii tlenowej kwalifikują się pacjenci, u których: 

• poziom PaO2 (zawartość tlenu we krwi) wynosi ≤55 mmHg (co odpowiada saturacji ≤88%); 
• poziom PaO2 wynosi 55-60 mmHg oraz występują nadciśnienie płucne, obrzęki obwodowe, policytemia (zbyt duża liczba czerwonych krwinek). 

Osoby zakwalifikowane do leczenia co 3 miesiące muszą odbyć wizytę kontrolną.  

Wizyty te, w zależności od wskazań lekarza, mogą obejmować: 

• gazometrię krwi, 
• elektrokardiografię (EKG), 
• spirometrię, 
• morfologię krwi, 
• RTG klatki piersiowej.

Przeczytaj również:
Rodzaje inhalatorów. Sprawdź, czym się różnią!