Nanocząsteczki w kosmetykach – które zostaną zakazane?

Nanocząsteczki – czym są? 

Nanocząstki definiowane są jako nierozpuszczalny lub biotrwały oraz celowo wytworzony materiał, który ma jeden lub więcej z wymiarów zewnętrznych lub struktury z zakresu 1-100 nm.

Rozmiar cząsteczek determinuje właściwości fizykochemiczne, a co za tym idzie możliwe interakcje w organizmie. Nanocząstki mają dużą zdolność do agregacji, czyli łączenia się w większe skupiska, a także wiązania się z innymi cząsteczkami. Istnieją obawy, że nanocząsteczki mogą transportować substancje potencjalnie szkodliwe do wnętrza komórek, ponieważ z łatwością przenikają przez błony biologiczne. W uproszczeniu można powiedzieć, że właściwości i działania nanocząstek w organizmie są nieprzewidywalne, stąd tak duże obawy o bezpieczeństwo ich stosowania.  

Nanocząsteczki – dlaczego zostaną zakazane? 

W 2021 r. Komitet Naukowy UE ds. bezpieczeństwa konsumentów (SCCS – Scientific Committee on Consumer Safety) wniósł o poddanie nanocząsteczek zawartych w kosmetykach ocenie bezpieczeństwa. 

Według członków Komitetu Naukowego UE ds. bezpieczeństwa konsumentów, właściwości nanocząsteczek mogą stanowić poważne zagrożenie dla zdrowia.  

Komitet zaznaczył, że wymienione w dokumencie nanocząstki muszą zostać zakazane nawet jeśli dane z badań okażą się niejednoznaczne. Komisja Europejska przychyliła się do tej rekomendacji. Główne wątpliwości dotyczące bezpieczeństwa nanocząstek, jakie wskazuje SCCS to: 

• aspekty fizykochemiczne – bardzo mały rozmiar cząstek, trwałość, rozpuszczalność, charakter chemiczny i toksyczność, reaktywność, modyfikacje powierzchni; 
• aspekty związane z ekspozycją odnoszące się do częstotliwości i ilości używanych produktów oraz możliwością akumulacji nanocząstek w organizmie; 
• aspekty związane z nowymi właściwościami i odmiennym działaniem wynikającym z różnych rodzajów aplikacji produktów.  

Potencjalne ryzyko, jakie niosą wymienione nanocząsteczki: 

• możliwość akumulacji w organizmie, 
• wywoływanie stanów zapalnych, 
• tworzenie reaktywnych form tlenu, 
• immunotoksyczność, 
• genotoksyczność, 
• neurotoksyczność, 
• mutagenność, 
• kancerogenność. 

Obecnie uważa się, że nanocząsteczki zawarte w kosmetykach mają niewielką możliwość przenikania przez naskórek lub nie przenikają przez niego w ogóle. Liczba przeprowadzonych badań nie jest jednak wystarczająca, aby uznać je za całkowicie bezpieczne, dlatego tak dużą uwagę poświęca się środkom bezpieczeństwa [1-2]. Mając na względzie ochronę ludzkiego zdrowia, Komisja Europejska na podstawie rekomendacji SCCS podjęła decyzję o wpisaniu wymienionych poniżej nanocząsteczek do wykazu substancji zakazanych [5-6]. 

Nanocząsteczki – które zostaną zakazane? 

11 lutego 2022 r. Komisja Europejska poinformowała Światową Organizację Handlu o planach wprowadzenia całkowitego zakazu dotyczącego 12 nanocząsteczek wchodzących w skład wielu popularnych kosmetyków o różnych właściwościach. 

Te nanocząstki to: 

• styren – Styrene/Acrylates copolymer (nano); 
• styren sodowy – Sodium Styrene / Acrylates copolymer (nano); 
• miedź – Copper (nano); 
• miedź koloidalna – Colloidal Copper (nano); 
• hydroksyapatyt – Hydroxyapatite (nano); 
• złoto – Gold (nano); 
• złoto koloidalne – Colloidal Gold (nano); 
• kompleks złota, tioetyloaminy i kwasu hialuronowego – Gold Thioethylamino Hyaluronic Acid (nano); 
• peptyd kolagenowy sprzężony z cząstkami złota koloidalnego – Acetyl heptapeptide-9 Colloidal gold (nano); 
• platyna – Platinum (nano); 
• platyna koloidalna – Colloidal Platinum (nano); 
• peptyd z koloidalną platyną – Acetyl tetrapeptide-17 Colloidal Platinum (nano) [3-4]. 

Nanocząsteczki – od kiedy obowiązuje zakaz? 

Wymienione cząsteczki jeszcze w 2022 r. trafią do załącznika II Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady dotyczącego produktów kosmetycznych. Załącznik II jest wykazem substancji zakazanych w produktach kosmetycznych. Komisja Europejska proponuje, aby do zmiany doszło w trzecim kwartale 2022 r. Prawo wejdzie w życie 20 dni po opublikowaniu dokumentu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej [3]. Zmiany nie będą jednak natychmiastowe. Komisja Europejska zapewni okres przejściowy, który pozwoli rynkowi na łagodniejszą adaptację do nowych obostrzeń. 

1. Produkty kosmetyczne, zawierające wymienione nanocząstki, nie będą mogły trafić na rynek po upływie 9 miesięcy od wejścia w życie tego prawa. 
2. Po 18 miesiącach obowiązywania prawa, kosmetyki zawierające nanocząstki uznane za szkodliwe muszą całkowicie zniknąć z rynku, zakazana zostanie ich sprzedaż.

Przeczytaj również:
Składniki kosmetyczne, które warto łączyć
Składniki kosmetyków, których nie należy łączyć