Niedożywienie u seniora. Przegląd preparatów odżywczych

Niedożywienie u seniora – przyczyny  

O niedożywieniu mówimy, gdy osoba w ciągu dnia nie przyjmuje tyle pokarmów, ile wymaga jej organizm.  

Osoby starsze często rezygnują z jedzenia z wielu przyczyn. Wśród nich możemy wyróżnić utratę apetytu, smaku, niedostateczną produkcję śliny, co utrudnia połykanie i żucie oraz utratę zębów.  

Często możemy mieć też do czynienia z przyczynami społecznymi, czyli brakiem środków finansowych na zakup jedzenia, niepełnosprawnością i brakiem pomocy innych, co uniemożliwia zakup potrzebnych artykułów spożywczych.  

Niedożywienie może pojawić się także w przebiegu różnych chorób, np. układu pokarmowego, nowotworów czy cukrzycy. Brak apetytu może pojawić się jako skutek uboczny niektórych leków.  

Wyróżniamy dwa rodzaje niedożywienia: 

• Niedożywienie ilościowe – pojawia się, gdy organizm dostaje niewystarczającą liczbę kilokalorii wraz z dietą, często obniżona jest podaż białka. W tym przypadku zauważalny jest spadek masy ciała. 
• Niedożywienie jakościowe – pokarm dostarcza odpowiedniej liczby kilokalorii, ale jest ubogi w składniki odżywcze, takie jak witaminy czy minerały. W tym typie niedożywienia nie musi pojawiać się spadek masy ciała. 

Zdarzają się takie sytuacje, kiedy senior cierpi równolegle na niedożywienie ilościowe i jakościowe.  

Niedożywienie u seniora – objawy 

Do ogólnych objawów wskazujących na niedożywienie zaliczamy: 

• spadek masy ciała, 
• osłabienie siły mięśni, 
• brak energii, 
• problemy z pamięcią i koncentracją, 
• omdlenia, 
• wypadanie włosów, 
• suchość skóry i łamliwość paznokci. 

Seniorzy są szczególnie narażeni na negatywne skutki długotrwałego niedożywienia. W jego przebiegu dochodzi do znacznego osłabienia siły mięśniowej i sprawności ruchowej, co może skutkować zaburzeniami równowagi i częstymi wypadkami. Osłabieniu ulega także perystaltyka jelit, co może skutkować przewlekłymi zaparciami i wzdęciami. Spada odporność, przez co seniorzy są bardziej podatni na infekcje. Niedobory witamin i minerałów zwiększają ryzyko anemii, osteoporozy, utrudniają gojenie ran.  

Dieta dostosowana do potrzeb seniora 

Seniorzy powinni spożywać pełnowartościowe posiłki, które odpowiadają ich preferencjom smakowym oraz dostarczają odpowiednią liczbę kilokalorii i składników odżywczych. Warto zadbać o różnorodność produktów spożywczych, dieta powinna opierać się na produktach pełnoziarnistych, warzywach, mleku i jego przetworach. Osoba starsza może jeść 5-6 mniejszych posiłków w ciągu dnia zamiast 3-4 większych.  

Posiłki dla seniora powinny być komponowane w taki sposób, aby były smaczne, kolorowe i wyraziste w smaku.  

Ważne, aby codzienna dieta dostarczała: 

• białko – 1 g/kg masy ciała na dzień, 
• zdrowe tłuszcze, bogate w kwasy omega-3, 
• węglowodany, w tym błonnik – 25-30 g na dzień, 
• witaminy i składniki mineralne, zwłaszcza witaminy C, A i E o właściwościach antyoksydacyjnych. 

Preparat odżywczy – jaki wybrać? 

W przypadku seniorów z niedożywieniem, którzy cierpią na choroby utrudniające spożywanie normalnych posiłków, możemy dostarczyć niezbędne składniki w formie specjalistycznych preparatów odżywczych. Są to zazwyczaj napoje lub saszetki do sporządzenia napoju, które zastępują posiłek. Występują w różnych smakach. Wyróżniamy kilka rodzajów takich preparatów. 

Preparaty odżywcze 

Są przeznaczone dla osób, w tym seniorów, które mają problemy z odpowiednią podażą kalorii i składników odżywczych w ciągu dnia. Preparaty te mogą być stosowane także w rekonwalescencji po operacji, dłuższej chorobie.  

Preparaty odżywcze proteinowe  

W porównaniu ze zwykłymi preparatami odżywczymi mają zwiększoną zawartość białka w porcji. Takie preparaty powinny wybierać osoby, których dieta nie dostarcza odpowiedniej ilości białka. Jest to szczególnie ważne wśród osób, które cierpią na choroby nowotworowe. 

Preparaty odżywcze dla diabetyków 

Są to produkty przeznaczone dla pacjentów z cukrzycą. Mają niski indeks glikemiczny, który nie doprowadza do hiperglikemii (stan podwyższonego stężenia glukozy we krwi, „wysoki cukier”). 

Preparaty odżywcze przy trudno gojących się ranach 

Takie preparaty są polecane niedożywionym pacjentom z ciężko gojącymi się ranami, np. odleżynami. Zawierają dodatek argininy i cynku, które wspierają regenerację skóry.  

Preparaty odżywcze przy chorobach nerek 

W porównaniu z innymi preparatami, mają obniżoną zawartość białka, sodu, potasu i fosforu. Są polecane przy przewlekłych chorobach nerek oraz w ostrej niewydolności nerek.  

Preparaty odżywcze dla osób zagrożonych kacheksją 

Kacheksją nazywamy stan wyniszczenia organizmu podczas przewlekłej choroby nowotworowej.  

Preparaty odżywcze w okresie okołooperacyjnym 

Preparaty te są przeznaczone dla osób niedożywionych, które mają przejść operację chirurgiczną. 

Preparaty odżywcze z samym białkiem 

Są to produkty, które zawierają w składzie wyłącznie białko. Mogą być podawane osobom zagrożonym niedożywieniem lub niedożywionym, które mają zwiększone zapotrzebowanie na ten składnik odżywczy, np. przy odleżynach, nowotworach, przewlekłych ranach.  

Preparaty odżywcze z dodatkiem błonnika 

Preparaty z dodatkową ilością błonnika mogą być spożywane przy zaburzeniach pasażu jelitowego. Błonnik pobudza perystaltykę jelit i ułatwia wypróżnianie. 

Niedożywienie jest poważnym problemem wśród seniorów, na który warto zwrócić uwagę. Dobór odpowiedniej diety oraz (w razie potrzeby) wsparcie preparatami odżywczymi, pomoże w utrzymaniu odpowiedniej masy ciała oraz dostarczeniu niezbędnych składników odżywczych.