Niekonwencjonalne metody leczenia zaburzeń psychicznych

Rodzaje niekonwencjonalnych metod leczenia 

Wszystkie te oddziaływania, które pomagają choremu poradzić sobie z objawami zaburzeń psychicznych, ale nie stanowią doraźnej formy leczenia. Nie są to metody, którymi można zastąpić standardowe leczenie zalecone przez specjalistów, ale stanowią dodatkową formę pomocy.  

• Biofeedback (biologiczne sprzężenie zwrotne) – to terapia nieinwazyjna, która nie wywołuje objawów niepożądanych; stosowana wspomagająco w leczeniu zaburzeń o długotrwałym przebiegu. Może być stosowana jako forma rehabilitacji osób z zaburzonymi funkcjami poznawczymi. Wpływa pozytywnie na pracę mózgu, poprawia koncentrację uwagi, pamięć, sprawność motoryczną i samopoczucie (1, 3); 
• Terapia ze zwierzętami (zooterapia); 
• Uczestnictwo w grupach wsparcia;  
• Treningi relaksacyjne i wyobrażeniowe; 
• Arteterapia – terapia przez sztukę, wykorzystywanie różnych form sztuki w procesie terapeutycznym.  

Każda z wymienionych wyżej form może sprawdzić się u jednej osoby, a u drugiej nie przynieść pożądanych rezultatów. Ważne, aby dobrać formę do konkretnej jednostki, uwzględniając jej potrzeby i zainteresowania (6, 4).

Sposoby leczenia, które są rzadziej stosowane w różnych formach zaburzeń niż np. farmakoterapia i psychoterapia, lecz mogą zostać zlecone przez specjalistę w konkretnym przypadku, np. gdy objawy pacjenta znacząco odbiegają od tych występujących u innych osób z tym samym rozpoznaniem lub gdy pacjent nie reaguje na standardowe leczenie. W drugiej grupie znajdują się również metody eksperymentalne, które są dopiero w fazie testów i nie stosuje się ich jeszcze na szeroką skalę. 

• Terapia elektrowstrząsowa – stosowana w szczególnych przypadkach przy takich zaburzeniach jak np. ciężki epizod depresji, choroba afektywna dwubiegunowa (epizody depresji lub manii), zaburzenia psychotyczne np. schizofrenia, szczególnie gdy u pacjenta występuje złośliwa katatonia. Terapia elektrowstrząsowa może być zalecana osobom, które nie reagują na farmakoterapię (np. w przypadku osób zmagających się z depresją lekooporną); przeprowadzana jest zgodnie z rygorystycznymi wytycznymi i nie zagraża życiu pacjenta. Minusem tej formy terapii jest jej krótkotrwała skuteczność (efekty nie utrzymują się w czasie) i niewielkie efekty uboczne w postaci zaburzeń pamięci, które ustępują krótko po zakończeniu leczenia. Nie jest to forma leczenia popularna w Polsce i wymaga przed jej zastosowaniem konsultacji ze specjalistami z wielu dziedzin medycyny, aby wykluczyć istnienie przeciwwskazań zdrowotnych do jej zastosowania (1). 
• Metoda DBS (Głęboka stymulacja mózgu) – to terapia mało popularna, stosowana przeważnie w grupie osób cierpiących na chorobę Parkinsona lub dystonie. Swój brak popularności metoda ta zawdzięcza przede wszystkim niewystarczającej ilości badań klinicznych, co przekłada się na brak potwierdzonej skuteczności leczenia oraz dużej inwazyjności (polega ona na wszczepieniu w określone części mózgu specjalnych elektrod przy pełnej świadomości pacjenta – brak narkozy). Do działań niepożądanych możemy zaliczyć np. skurcze mięśni, podwójne widzenie, wzrost pobudzenia i lęku, epizod hipomanii (1). 
• Terapia TMS (przezczaszkowa stymulacja magnetyczna) – polega na elektromagnetycznej stymulacji mózgu w celu zmiany jego aktywności. Nadal trwają badania nad tą formą terapii w celu sprawdzenia jej skuteczności w leczeniu takich zaburzeń jak: depresja, schizofrenia, zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne, uzależnienia i dysfunkcje w sferze poznawczej. Dotychczasowe wyniki badań potwierdzają skuteczność TMS w leczeniu depresji. Ponadto stwierdzono, że pacjenci zwykle nie odczuwają przykrych następstw stosowania tej metody, jest ona nieinwazyjna i nie wiąże się z licznymi działaniami niepożądanymi jak ma to miejsce w przypadku innych eksperymentalnych form leczenia, np. DBS (1, 2). 
• Leczenie za pomocą psylocybiny – substancji psychoaktywnej wchodzącej w skład grzybów z rodziny Grophoriacees. Od pewnego czasu trwają badania nad zastosowaniem psylocybiny jako środka zwalczającego objawy depresji. Wyniki pokazują, że psylocybina w niskich i kontrolowanych dawkach pomaga zwalczać symptomy depresji, jak również wykazuje niską toksyczność. Aby móc jednoznacznie potwierdzić jej skuteczność w leczeniu zaburzeń psychicznych należy przeprowadzić więcej badań klinicznych (1, 5). 

Leki i psychoterapia są kluczowym elementem leczenia, jednak warto zdawać sobie sprawę z istnienia alternatywnych i mniej popularnych metod, które obecnie znajdują się jeszcze na etapie badań klinicznych lub są stosowane tylko w szczególnych, często bardzo ciężkich przypadkach. Nie mogą one stanowić jedynej formy leczenia, lecz wspólnie z farmakoterapią i oddziaływaniami psychologiczno-psychoterapeutycznymi tworzą bardziej kompletny program pomocy.

Przeczytaj również:
Zaburzenia psychiczne u osób w podeszłym wieku