Odejście wód płodowych. Co warto wiedzieć?

Czym są wody płodowe? 

Wody płodowe, inaczej płyn owodniowy, to ciecz przypominająca wodę. Wypełnia ona worek owodniowy i otacza płód. Płyn owodniowy krąży, ponieważ jest połykany przez dziecko, a potem przez niego wydalany. Połykanie płynu pomaga w rozwoju układu pokarmowego i oddechowego dziecka. Dodatkowo stanowi on barierę ochronną dla płodu przed rozwojem infekcji, umożliwia odpowiednią przestrzeń do poruszania się, zapobiega uciskowi pępowiny i zapewnia stałą temperaturę. Zawiera również substancje odżywcze, hormony, przeciwciała i inne składniki niezbędne do prawidłowego rozwoju. Zbyt duża (wielowodzie) lub zbyt mała (małowodzie) ilość płynu owodniowego może powodować powikłania u mamy i dziecka.  

Jak wygląda odejście wód płodowych? 

Pęknięcie worka owodniowego może być dla każdej kobiety innym doświadczeniem. Worek owodniowy nie ma receptorów bólowych, dlatego jego pęknięcie nie powoduje bólu. Niektóre kobiety odczuwają uczucie pęknięcia przed nagłym chluśnięciem lub wyciekiem płynu z pochwy. Inne mogą zauważyć jedynie wilgotną bieliznę, co może powodować trudności w odróżnieniu go od upławów lub moczu. Szczególnie, że pod koniec ciąży upławy nasilają się, a wiele kobiet doświadcza nietrzymania moczu. Płyn owodniowy powinien być bezzapachowy lub o lekko słodkim zapachu. W przeciwieństwie do gęstej wydzieliny z pochwy, płyn owodniowy przypomina wodę i jest lekko żółty, a jego wyciek nasila się w pozycji stojącej.  

Aby upewnić się, czy wyciekająca ciecz to faktycznie płyn owodniowy, skontaktuj się z lekarzem. 

Odejście wód płodowych a brak skurczy 

U około dwóch trzecich kobiet poród zaczyna się w ciągu 24 godzin od pęknięcia worka owodniowego. Jednak odejście wód płodowych nie oznacza, że kobieta od razu rozpocznie akcję porodową. Czasami skurcze pojawiają się dopiero kilka godzin po odejściu wód płodowych.   

Jeśli worek owodniowy pęknie, a skurcze porodowe się nie pojawiają, zwiększa się ryzyko powikłań dla matki i dziecka. Po odpłynięciu płynu owodniowego niezwłocznie zgłoś się do szpitala. Płyn owodniowy ma działanie antybakteryjne i stanowi barierę dla płodu. Im dłuższy okres od jego odpłynięcia do porodu, tym większe ryzyko infekcji. Z tego powodu jeśli po pęknięciu worka owodniowego poród się nie zaczyna, najczęściej jest wywoływany w szpitalu.

Odejście wód płodowych – kiedy powinno nastąpić? 

Najkorzystniejszym momentem odpłynięcia płynu owodniowego dla płodu i matki jest początek II okresu porodu, czyli po uzyskaniu pełnego rozwarcia. Dzieje się tak jednak tylko w 40% porodów. Zwykle odejście wód płodowych w terminie oznacza rozpoczęcie się akcji porodowej lub że nastąpi ona w ciągu kilku godzin. Jeśli poród się zaczął, a worek owodniowy nie pękł, lekarz przeprowadza amniotomię, czyli chirurgiczne przerwanie błon płodowych. Pomaga to w wywołaniu skurczów macicy lub ich wzmocnieniu, jeśli już występują. Jest to bezbolesne. 

Przedwczesne odejście wód płodowych

Przedwczesne pęknięcie błon płodowych (PROM – prelabour rupture of membranes) występuje przed skurczami macicy, niezależnie od czasu trwania ciąży, w obrębie ujścia wewnętrznego szyjki macicy.

Około 75-85% kobiet po 36. tygodniu ciąży rodzi w ciągu 24 godzin od samoistnego odpłynięcia wód płodowych.

Konsekwencjami przedwczesnego pęknięcia błon płodowych mogą być:  

• infekcje płodu lub matki,  
• przedwczesne odklejenie się łożyska, 
• patologie dotyczące pępowiny,  
• niedotlenienie płodu, 
• urodzenie dziecka przed czasem. 

Ryzyko przedwczesnego pęknięcia błon płodowych zwiększają: 

• poród przedwczesny w wywiadzie,  
• infekcje,  
• zagrażający poród przedwczesny w aktualnej ciąży, 
• skrócona szyjka macicy, 
• palenie papierosów i używki, 
• niedowaga i zły stan odżywienia matki.  

Jeśli wody odpłyną przed 34. tygodniem ciąży, lekarz próbuje opóźnić poród do momentu, aż dziecko osiągnie większą dojrzałość. Kobieta przyjmuje wtedy: antybiotyki, aby uniknąć infekcji; steroidy, aby przyspieszyć dojrzewanie płuc dziecka; siarczan magnezu zmniejszający ryzyko mózgowego porażenia dziecięcego. 

Po ukończonym 34. tygodniu lekarz może zdecydować o wywołaniu porodu, aby zapobiec infekcji. Nie jest to koniecznie jeśli płód rozwija się prawidłowo, a ciąża jest odpowiednio monitorowana.  

Sączące się wody płodowe – jak je rozpoznać? 

Sączące się wody płodowe to wyciek płynu owodniowego podczas ciąży. Czasami może być mylony z upławami lub moczem. Płyn owodniowy to jasna, przejrzysta ciecz, która z czasem zmienia kolor na opalizujący.  

Jeśli podejrzewasz sączenie się wód płodowych, zgłoś się do lekarza. Najczęściej może postawić on rozpoznanie już po założeniu wzierników pochwowych.

Do innych metod potwierdzenia sączenia się wód płodowych należą:  

• USG, w którym lekarz ocenia ilość płynu owodniowego; 
• określenie pH pochwy (pH płynu owodniowego jest wyższe niż pochwy, następuje zmiana odczynu kwaśnego na zasadowe); 
• badanie mikroskopowe osadu płynu owodniowego (można w nim zauważyć komórki nabłonka owodni, sznura pępowinowego lub płodu); 
• test krystalizacji płynu owodniowego; 
• test paskowy wydzieliny pochwowej. 

Wody płodowe – jaki powinny mieć kolor? 

Prawidłowy płyn owodniowy jest przejrzysty i może mieć żółtawe zabarwienie. Zmiany w kolorze płynu owodniowego mogą świadczyć o stanie płodu. Zielony lub brązowy płyn owodniowy świadczy o tym, że dziecko oddało smółkę, czyli swój pierwszy stolec. Najczęściej dzieje się to w wyniku niedotlenienia wewnątrzmacicznego lub zakażenia. 

Smółka w płynie owodniowym może być przyczyną powikłań. W rzadkich przypadkach, jeśli dziecko ją połknie, może rozwinąć się zespół aspiracji smółki. Występuje on tylko u 2-10% noworodków, u których stwierdzono smółkę w wodach płodowych. Takie dzieci muszą być objęte dodatkową opieką po urodzeniu. 

Odejście wód płodowych – kiedy jechać do szpitala? 

Jeśli zauważysz pęknięcie worka owodniowego i wyciek płynu owodniowego, niezwłocznie udaj się do szpitala. Na miejscu lekarz sprawdzi m.in. położenie płodu w macicy, jego aktywność ruchową i akcję serca. Zweryfikuje też, czy odpływający płyn to faktycznie wody płodowe, oceni czynność skurczową macicy i oznaki porodu. Pozwoli to na podjęcie decyzji o dalszym postępowaniu.

Przeczytaj również:
Hipnoporód. Czy można rodzić bez bólu?