Pęknięcie krocza w trakcie porodu – jak mu zapobiec?

Pęknięcia krocza opisuje się w czterostopniowej skali: 

• stopień pierwszy – uraz obejmuje skórę krocza wraz z błoną śluzową pochwy; 
• stopień drugi – pęknięcie oprócz skóry obejmuje także mięśnie krocza; 
• stopień trzeci – przy tego typu urazach objęte są także mięśnie otaczające odbyt; 
• stopień czwarty – te urazy są głębsze i mogą obejmować nawet śluzówkę odbytu i odbytnicy.

Kto jest bardziej narażony na pęknięcie krocza? 

Czynniki ryzyka pęknięcia krocza to: 

• pierwszy poród; 
• duża masa urodzeniowa płodu (powyżej 4 kg); 
• szybka akcja porodowa; 
• poród indukowany; 
• przedłużenie drugiego okresu porodu, tj. czasu od momentu całkowitego rozwarcia szyjki macicy do urodzenia noworodka; 
• nieprawidłowe położenie płodu.

Osoby, które w przeszłości miały już pęknięcie trzeciego lub czwartego stopnia, mają nieco wyższe ryzyko ponownego wystąpienia tego typu urazu. Wyższe ryzyko mają także matki pochodzenia azjatyckiego. 

Kiedy wskazane jest nacięcie krocza? 

Nacięcie krocza wykonywane w drugim okresie porodu ma na celu powiększenie kanału rodnego i zapobieganie pękaniu krocza, co jednak nie znajduje potwierdzenia w badaniach. W założeniu ma ono zapobiegać niekontrolowanym pęknięciom tkanek, jednak obecnie rekomenduje się odejście od rutynowego nacinania krocza. Zabieg nacięcia krocza można przeprowadzić jedynie za zgodą pacjentki. 

Jak zapobiec pęknięciu krocza? 

Oprócz zabiegu nacięcia krocza, niektóre źródła wskazują na pewną skuteczność innych działań w prewencji pęknięcia krocza: 

• Masaże okolic krocza wykonywane 3-4 razy w tygodniu po 5-10 minut – chociaż badania wykazują, że nie zmniejszają ilości wykonywanych nacięć krocza, pacjentki, które je wykonują, zgłaszają mniejszą ilość powikłań bólowych, a rozdarcia, które się zdarzają, są mniejsze i wymagają mniejszej ilości szwów; 
• Niektóre badania opisują, że pozycja rodzącej na plecach może wiązać się z większą ilością pęknięć krocza – ważna jest dobra współpraca z położną i wspólne wypracowanie planu porodu tak, by był jak najbardziej komfortowy dla pacjentki; 
• Okładanie krocza ciepłym kompresem podczas drugiego okresu porodu zdaje się zmniejszać ilość pęknięć krocza trzeciego oraz czwartego stopnia. Kompresy powinny mieć pomiędzy 45 a 59 stopni Celsjusza i powinny być delikatnie przykładane do krocza pomiędzy okresami skurczów; 
• Manualne wspomaganie krocza przez położną (ang. hands-on birth) – położna może do pewnego stopnia uchronić krocze przed pęknięciem za pomocą podtrzymywania go rękami, podczas gdy jest rozciągane przez główkę dziecka; 
• Powolny i kontrolowany poród – we współpracy z położną. Jest to doświadczona osoba, która wie dokładnie w jakim tempie powinien przebiegać poród, by matka i dziecko nie doznały uszczerbku na zdrowiu. Podczas całego czasu trwania porodu położna instruuje, kiedy przeć, a kiedy zwolnić akcję porodową. Badania wykazują, że kontrola szybkości porodu może ograniczyć ilość pęknięć krocza nawet o 50%.

Przeczytaj również:
Ból porodowy – jak sobie z nim radzić?