Praktyczne porady i wskazówki dotyczące codziennej higieny osób dotkniętych nietrzymaniem moczu

Przyczyny nietrzymania moczu 

Przyczyn nietrzymania moczu może być wiele. Powodem bywają najczęściej stany zapalne i infekcje układu moczowo-płciowego, które – na szczęście – zwykle stosunkowo łatwo się leczy. W przypadku kobiet dolegliwość może być spowodowana przebytymi porodami, podczas których dochodzi do uszkodzenia struktur podtrzymujących narządy miednicy mniejszej. Nietrzymanie moczu dotyczy też często kobiet po menopauzie, która wiąże się ze zmianami hormonalnymi, w tym spadkiem poziomu estrogenów.  W przypadku mężczyzn nietrzymanie moczu zazwyczaj spowodowane jest zabiegami medycznymi związanymi z leczeniem prostaty lub jej przerostem. NTM może dotyczyć panów po chemioterapii, radioterapii, czy prostatektomii. 

Bez względu na płeć pacjenta przyczyną nietrzymania moczu mogą być również: 

• nadwaga (powodująca zwiększenie ciśnienia śródbrzusznego), 
• palenie papierosów, 
• praca związana z podnoszeniem ciężarów, 
• częste zaparcia, 
• przyjmowanie niektórych leków, 
• nadużywanie kofeiny, alkoholu i środków moczopędnych. 

Najczęściej nietrzymanie moczu spowodowane jest kilkoma wymienionymi czynnikami nakładającymi się na siebie.  

Jak wygląda diagnoza nietrzymania moczu u kobiet i mężczyzn?  

Podstawą każdej diagnozy lekarskiej jest dokładny wywiad z pacjentem. Specjalista, lekarz urolog, może też zlecić wykonanie różnych badań. Lekarz może skierować pacjenta, zarówno kobietę, jak i mężczyznę na badanie urodynamiczne, polegające na wprowadzeniu do pęcherza moczowego cewnika i napełnieniu go roztworem soli fizjologicznej. Podczas tego badania lekarz dokonuje szeregu pomiarów (m.in. zmiany ciśnień w pęcherzu, czynności skurczowej mięśni odpowiadających za wydalanie moczu, ilości i szybkości oddawania moczu itp.). Mężczyźni kierowani są również na badanie gruczołu krokowego, by ocenić jego stan. Pomocne i często rekomendowane jest także wykonanie USG pęcherza moczowego oraz cystoskopii. W przypadku diagnostyki kobiet przeprowadzane jest rutynowe badanie uroginekologiczne wraz z USG. Dzięki niemu lekarz może stwierdzić nieprawidłowości w ułożeniu narządów rodnych oraz pęcherza.  

Higiena przy nietrzymaniu moczu 

Pacjenci z nietrzymaniem moczu powinni zdawać sobie sprawę z tego, że mocz może powodować poważne odparzenia skóry. Gdy osoba z tą dolegliwością nie dba o higienę, jej skóra przez długi czas ma kontakt z wilgocią. Te czynniki nie tylko doprowadzają do stanów zapalnych, ale dodatkowo stanowią idealne środowisko dla rozwoju bakterii. To z kolei może prowadzić do poważnych zakażeń, infekcji intymnych, a w przypadku pacjentów leżących – przyspieszyć powstawanie odleżyn. Z tego powodu podstawą utrzymania higieny jest stosowanie odpowiednich produktów chłonnych. 

Jak wybrać odpowiednie produkty chłonne? 

Obecnie pacjenci mają ogromny wybór produktów chłonnych. Specjalistyczne wkładki na nietrzymanie moczu są bardzo dyskretne i świetnie sprawdzają się u osób, u których zdiagnozowano lekki stopień schorzenia. Bardziej chłonne, lecz równie dyskretne, są specjalistyczne podpaski na nietrzymanie moczu. Z kolei osobom, u których objawy są natężone, a także tym, którzy pozostają w łóżku, zaleca się korzystanie ze specjalnej chłonnej bielizny lub pieluchomajtek (w tym pieluchomajtek dla osób dorosłych). Trzeba pamiętać również o tym, że produkty higieniczne na nietrzymanie moczu muszą być dostosowane do płci i budowy ciała pacjenta. 

Jak często należy zmieniać specjalistyczne wkładki na nietrzymanie moczu? 

Specjalistyczne wkładki na nietrzymanie moczu powinny być zmieniane natychmiast po zużyciu, by skóra jak najkrócej miała kontakt z wilgocią. Dzięki temu pacjent jest mniej narażony na wcześniej wspomniane podrażnienia skóry oraz infekcje. Ta wskazówka jest szczególnie istotna dla osób opiekujących się pacjentami unieruchomionymi, pozostającymi w łóżkach. Muszą one zachować szczególną czujność, by nie doszło do powstawania odleżyn.  

Przy każdej zmianie specjalistycznej podpaski na nietrzymanie moczu pacjent powinien przemywać skórę. Lekarze zalecają korzystanie ze specjalnych płynów do higieny intymnej o kwaśnym pH lub dedykowanych produktów (chusteczek oczyszczających dla osób z NTM lub kremów myjących niewymagających spłukiwania). W aptekach dostępne są też kremy łagodzące podrażnienia skóry dla osób z nietrzymaniem moczu. 

Nietrzymanie moczu a higieniczny tryb życia  

W leczeniu nietrzymania moczu kluczowe jest wyeliminowanie przyczyny problemu. Specjaliści zalecają m.in. utrzymywanie prawidłowej masy ciała, odpowiednią dietę i rozsądną aktywność fizyczną. Pacjent powinien rzucić palenie, a także zrezygnować z kofeiny, alkoholu i sztucznych słodzików. Osoby z nietrzymaniem moczu powinny wiedzieć jak najwięcej o prawidłowym wypróżnianiu się oraz ćwiczeniach mięśni dna miednicy i „treningach pęcherza”.  

Przykłady ćwiczeń przy nietrzymaniu moczu 

Plan ćwiczeń zawsze warto skonsultować z fizjoterapeutą uroginekologicznym, by dopasował je do indywidualnych potrzeb danego pacjenta. 

Ćwiczenia dla kobiet 

• Jeśli przyczyną nietrzymania moczu u kobiety są osłabione mięśnie dna miednicy mniejszej, pomocny może okazać się m.in. „koci grzbiet” wykonywany na stojąco. Pacjentka, stojąc na nieco ugiętych nogach, z rękami opartymi o uda, na zmianę wypycha (zaokrągla) plecy i wraca do pozycji wyjściowej. Ćwiczenie powtarza się ok. 8 razy. 
• Skuteczne okazują się też ćwiczenia wykonywane w klęku podpartym (na czworaka). Pacjentka, robiąc wydech, unosi lewą rękę i prawą nogę, a wdychając powietrze, wraca do pozycji wyjściowej. Następnie wykonuje ćwiczenie drugą ręką i drugą nogą, pamiętając o napinaniu mięśni dna miednicy. Ćwiczenie wykonuje się w 2-3 seriach, po ok. 10 powtórzeń.  
• Kolejnym zalecanym ćwiczeniem jest położenie się na macie ze zgiętymi nogami i unoszenie bioder lub bioder i rąk. Ćwiczenie wykonuje się w 2-3 seriach, po ok. 10 powtórzeń. Podnoszenie bioder warto wykonywać też, leżąc na boku (podpierając się na zgiętej ręce – tzw. syrenka). W obu wariantach nie wolno zapominać o napinaniu mięśni dna miednicy. 
• Pomocne mogą okazać się ćwiczenia z trenerem pneumatycznym, elektrostymulatorem, biofeedback i trening z kulkami dopochwowymi.  

Ćwiczenia dla mężczyzn 

• Ćwiczenia dla panów polegają głównie na kontrolowaniu zwieracza cewki moczowej (można je rozpoznać, przerywając oddawanie strumienia moczu). Pacjent powinien regularnie wykonywać świadome, szybkie, sekundowe skurcze, jak i takie trwające po kilka sekund. 
• Jeśli chodzi o treningi mięśni dna miednicy, panom zaleca się korzystanie z zabiegów elektrostymulacji i biofeedbacku. 

Podsumowując, pacjenci z objawami nietrzymania moczu powinni jak najszybciej zdiagnozować jego przyczynę, by móc zastosować odpowiednie leczenie. Podstawą zachowania higieny przy nietrzymaniu moczu jest stosowanie odpowiednich produktów chłonnych, a także zmiana stylu życia na zdrowy. Specjaliści zalecają też regularne wykonywanie ćwiczeń, dzięki którym dolegliwość daje się wyleczyć lub chociaż zminimalizować jej objawy.