Ruta – właściwości, zastosowanie, przeciwwskazania, skutki uboczne

Jak wygląda ruta?

Ruta jest wytrzymałą, wiecznie zieloną rośliną przypominającą krzew. Dolna część łodygi jest zdrewniała, a liście są naprzemienne, niebiesko-zielone i dwu- lub trójpierścieniowe. Mają silny nieprzyjemny zapach i gorzki smak. Roślina kwitnie od czerwca do września z zielonkawożółtymi kwiatami [2]. 

Ruta – substancje odżywcze

Ruta zawiera wiele cennych substancji, takich jak alkaloidy, kumaryny, flawonoidy i olejki eteryczne. Najważniejszymi flawonoidami są rutyna i kwercetyna. Ponadto występują kumaryna, umbeliferon, kwasy organiczne, witamina C i sole mineralne [3]. 

Ruta zwyczajna – właściwości

Według literatury ruta zawiera ok. 2% rutyny, która jest głównym flawonoidem w tej roślinie. Jak pokazują badania, flawonoidy, a zwłaszcza pochodne kwercetyny, mogą mieć udział w zapobieganiu chorobom układu krążenia i nowotworom. Rutyna wykazuje liczne działania farmakologiczne, w tym: 

• przeciwbakteryjne,  
• przeciwnowotworowe,  
• przeciwzapalne,  
• przeciwbiegunkowe,  
• przeciwwrzodowe,  
• antymutagenne,  
• chroniące mięsień sercowy,  
• rozszerzające naczynia krwionośne, 
• immunomodulujące, 
• hepatoprotekcyjne.  

Rutyna uszczelnia (zmniejsza przepuszczalność) ściany naczyń krwionośnych, poprawia elastyczność naczyń krwionośnych i zwiększa odporność naczyń na uszkodzenia. Dzięki tym właściwościom poprawie ulega kondycja naczyń krwionośnych i poprawia się krążenie obwodowe. Ponadto rutyna odpowiada za zapobieganie powstawaniu żylaków i drobnych „pajączków”. 

Z kolei furanokumaryny, olejek eteryczny i alkaloidy wykazują działanie rozkurczowe na mięśnie gładkie przewodu pokarmowego, dróg żółciowych i układu moczowego. Dzięki temu: 

• zmniejszają ból w okolicy brzucha i pęcherza moczowego,  
• wykazują działanie wiatropędne,  
• poprawiają perystaltykę jelit,  
• mają działanie żółciopędne,   
• poprawiają przepływ żółci w drogach żółciowych,  
• działają delikatnie moczopędne, w wyniku którego można zaobserwować niewielkie działanie hipotensyjne. 

Mniej znane właściwości ruty to słaby efekt uspokajający i niewielkie działanie przeciwrobacze [3, 4]. 

Ruta – zastosowanie

Główne zastosowania ruty to:  

• stany skurczowe żołądka, jelit i dróg żółciowych; 
• zaburzenia trawienne związane z wytwarzaniem i zastojem żółci w drogach żółciowych; 
• okresowe bóle brzucha i wzdęcia, zwłaszcza jeśli dolegliwości te wynikają z nadmiernego skurczu mięśni gładkich przewodu pokarmowego; 
• problemy z oddawaniem moczu; 
• poprawa kondycji naczyń krwionośnych i krążenia obwodowego. 

Starsze źródła wymieniają również następujące zastosowania: 

• łagodne obniżenie ciśnienia; 
• obniżenie poziomu cholesterolu; 
• stany rozkojarzenia i wyczerpania nerwowego; 
• bolesne miesiączkowanie u młodych dziewcząt. 

Obecnie w leczeniu tych dolegliwości stosuje się jednak zupełnie inne preparaty. 

Inne źródła wskazują na potencjał ruty w kuracji bielactwa i łuszczycy. Szczególnie podkreślono tutaj udział ruty w leczeniu łuszczycy opornej na stosowane wcześniej metody leczenia i dostępne na rynku leki. Dodatkowo według aktualnych badań farmaceutycznych surowce ruty można wykorzystać jako środek:  

• przeciwutleniający, 
• przeciwcukrzycowy,  
• przeciwgrzybiczy,  
• przeciwandrogenny,  
• owadobójczy, 
• przeciwzakrzepowy, stosowany w okładach na bóle reumatyczne, zwichnięcia, przeciążenia ścięgien, żylaki [4, 5]. 

Ruta – przeciwwskazania i skutki uboczne

Główne przeciwwskazania do stosowania ruty zwyczajnej to: 

• ciąża, 
• obfite miesiączki, 
• nieżyt przewodu pokarmowego, 
• choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy,  
• przewlekłe owrzodzenie jelita grubego,  
• nadkwaśność. 

Najczęstsze skutki uboczne po zastosowaniu preparatów z rutą zwyczajną to: 

• nadwrażliwość na światło (hiperpigmentacja, obrzęk, swędzenie, oparzenia, pęcherze), 
• bolesne podrażnienie przewodu pokarmowego, 
• depresja,  
• zaburzenia snu,  
• zawroty głowy i skurcze, 
• omdlenia,  
• senność,  
• słaby puls, 
• obrzęk języka. 

Ruta zwyczajna – czy wykazuje działanie poronne? 

Obecne w rucie kumaryny i alkaloidy mogą wywołać nadmierne skurcze macicy i obfite krwawienia z dróg rodnych.  

W związku z tym zastosowanie ruty przez kobietę w ciąży może doprowadzić do poronienia [6].

Przeczytaj również:
Babka płesznik – właściwości i zastosowanie