Trombocyty – jakie pełnią funkcje w organizmie?

Trombocyty – jak są zbudowane?

Trombocyty są komórkami pozbawionymi jądra w kształcie płaskiego dysku. Mają średnicę od 2 do 4 mikrometrów [2]. Powstają w szpiku kostnym w wyniku fragmentacji cytoplazmy komórek zwanych megakariocytami [1]. 

Ich prawidłowa liczba we krwi obwodowej wynosi od 150 tysięcy do 450 tysięcy na mikrolitr [3]. Stanowi to około 70% całkowitej ilości trombocytów w organizmie człowieka. Pozostałe 30% jest magazynowane w śledzionie. 

Trombocyty żyją od 8 do 12 dni [2,3]. Następnie są niszczone w układzie siateczkowo- śródbłonkowym śledziony, wątroby i szpiku kostnego. 

Błona komórkowa trombocytów jest zbudowana z fosfolipidów i pokryta od zewnątrz strukturą zwaną glikokaliksem. W jego skład wchodzą glikoproteiny, które m.in. są receptorami dla czynników aktywujących i hamujących płytki. Cytoszkielet płytki krwi tworzą włókienka mikrokurczliwe i systemy kanalików, za których pośrednictwem z aktywowanych płytek wydzielane są substancje biorące udział w procesach krzepnięcia. We wnętrzu trombocytów znajduje się wiele struktur: 

• ziarnistości alfa – zawierają białka adhezyjne, czynniki wzrostu, czynniki krzepnięcia i substancje biorące udział w fibrynolizie, 
• ziarnistości gęste – zawierają substancje biorące udział w procesach krzepnięcia, które wpływają na funkcję naczyń i samych płytek, 
• lizosomy, 
• peroksysomy, 
• mitochondria [2,3]. 

Trombocyty – funkcje 

Płytki krwi odgrywają ważną rolę w procesach krzepnięcia krwi. Są szczególnie istotne we wczesnej reakcji na uszkodzenie ściany naczynia krwionośnego – hemostazie pierwotnej, w której przebiegu wytwarzany jest płytkowy czop hemostatyczny. Proces ten składa się z trzech etapów: 

1. adhezja płytek – po przerwaniu ciągłości ściany naczynia płytki krwi za pośrednictwem glikoprotein przylegają do odsłoniętych przez uszkodzenie białek adhezyjnych umiejscowionych w warstwie tkanki łącznej znajdującej się pod śródbłonkiem naczyniowym; 
2. aktywacja płytek – po zetknięciu z białkami adhezyjnymi i czynnikami aktywującymi trombocyty ulegają aktywacji. Zmienia się ich kształt – pojawiają się cytoplazmatyczne wypustki zwiększające powierzchnię przylegania do miejsca uszkodzenia. Ponadto z ziarnistości uwalniają się substancje biorące udział w dalszych etapach procesu krzepnięcia; 
3. agregacja płytek – powierzchnia płytek wiąże fibrynogen. Między poszczególnymi trombocytami powstają mostki zbudowane z jego włókien, co tworzy zwartą sieć połączeń. Tak powstaje czop hemostatyczny [2,3]. 

Płytki krwi biorą również udział w procesach hemostazy wtórnej lub osoczowej. Istotną rolę odgrywają tutaj fosfolipidy prezentowane na powierzchni aktywowanych płytek i substancje uwalniane z ziarnistości trombocytów. Wpływają one na aktywację części osoczowych czynników krzepnięcia, tworzą z nimi kompleksy i zwiększają ich stabilność [2,3]. 

Niedobór i nadmiar trombocytów

Płytki krwi z uwagi na kluczową rolę w procesach krzepnięcia krwi są niezwykle istotne dla utrzymania homeostazy organizmu. Podstawowym badaniem, w którym ocenia się te komórki, jest morfologia krwi obwodowej.  

Liczba trombocytów powinna wynosić od 150 tysięcy do 450 tysięcy na mikrolitr.  

Badanie pozwala również na ocenę ich wielkości [4]. 

W przypadku gdy liczba trombocytów jest poniżej normy, mówimy o trombocytopenii, inaczej małopłytkowości. Może być ona wynikiem zmniejszenia produkcji tych komórek, np. wskutek działania substancji toksycznych i niektórych leków lub w nowotworach zajmujących szpik kostny może wynikać z ich zwiększonego niszczenia, np. w śledzionie lub ich zwiększonego zużycia w patologicznych stanach wykrzepiania.  

Zaburzenia krzepnięcia są nazywane również płytkową skazą krwotoczną. Objawy mogą pojawić się dopiero przy znacznym obniżeniu ilości płytek. Należą do nich krwawienia z błon śluzowych, układu moczowego, dróg rodnych i układu pokarmowego oraz wybroczyny skórne [4]. Objawy zaburzeń krzepnięcia mogą występować przy prawidłowej liczbie płytek krwi, ale ich niewłaściwej funkcji – mówi się wówczas o skazie krwotocznej trombocytopatycznej. 

Zwiększenie ilości płytek krwi nosi nazwę trombocytozy lub nadpłytkowości. Może występować w nowotworach hematologicznych. Jego konsekwencją jest powstawanie patologicznych zakrzepów w naczyniach krwionośnych [4]. 

Przeczytaj również:
Krew i jej składniki