Uczulenie na alkohol – objawy i leczenie

Czy istnieje alergia na alkohol?

Choć zdarzają się przypadki uczulenia na alkohol, alergia na sam etanol występuje rzadko.  

Znacznie częściej jest ona spowodowana działaniem alergenów zawartych w produktach, z których wytwarzane są napoje alkoholowe. Jest to rodzaj alergii pokarmowej. 

Nietolerancja alkoholu może być również uwarunkowana genetycznie. Zjawisko to w większości dotyczy osób pochodzenia azjatyckiego, tzw. oriental flush. 

Uczulenie na alkohol – objawy 

Alergia na alkohol może się objawić po spożyciu każdego rodzaju napoju alkoholowego. Zwykle objawy mają charakter łagodny do umiarkowanego, ale mogą wystąpić także reakcje o ciężkim przebiegu. 

Najbardziej niebezpieczny jest stan przypominający wstrząs anafilaktyczny – stan bezpośredniego zagrożenia życia. 

Do najczęstszych reakcji uczuleniowych należą: 

• zmiany skórne – zaczerwienienie, rumień z towarzyszącymi uderzeniami gorąca, pokrzywka, kontaktowe zapalenie skóry; 
• objawy ze strony górnych i dolnych dróg oddechowych – wodnisty katar, duszności, skurcz oskrzeli, nasilenie objawów astmy; 
• objawy ze strony przewodu pokarmowego – nudności, wymioty, biegunka; 
• łzawienie, swędzenie oczu. 

Różne gatunki alkoholu mogą powodować występowanie odmiennych objawów chorobowych. 

Spożycie czerwonego wina u osób uczulonych może wywołać: 

• zaczerwienienie twarzy, szyi, tułowia;  
• katar;  
• ból głowy. 

Po wypiciu piwa najczęściej występującymi objawami są dolegliwości ze strony układu oddechowego (zwłaszcza u pacjentów z astmą). 

Uczulenie na alkohol – przyczyny 

Przyczyną uczulenia na alkohol mogą być produkty spożywcze wykorzystywane do produkcji różnych rodzajów alkoholu (owoce, ziemniaki, zboże, ryż, drożdże), a także środki konserwujące i barwniki, które mogą powodować reakcje alergiczne u osób na nie uczulonych. 

Powodem nadwrażliwości niealergicznej są: 

• siarczyny (sulfity) – środki konserwujące dodawane do wina i piwa, 
• tyramina, histamina – występujące w czerwonym winie [3]. 

Zdarzają się też przypadki, gdy objawy alergii po spożyciu alkoholu występują dopiero w połączeniu z:  

• wysiłkiem fizycznym, np. tańcem, 
• niektórymi lekami lub pokarmami. 

Jak pokazują badania, u osób z astmą oraz nadwrażliwością na aspirynę i leki z grupy NLPZ (niesteroidowe leki przeciwzapalne) może częściej dochodzić do alergii na alkohol. 

Jeśli objawy uczulenia występują po spożyciu każdego rodzaju alkoholu, można przypuszczać, że wywołuje je sam etanol [2]. 

Po wypiciu nadmiernej ilości alkoholu może pojawić się tzw. kac objawiający się nudnościami, wymiotami, bólami głowy, obniżonym ciśnieniem krwi i zaczerwienieniem skóry. Jest to spowodowane działaniem aldehydu octowego – substancji silnie toksycznej, która powstaje w wątrobie w wyniku przemiany etanolu. 

U osób z wrodzonymi zaburzeniami genetycznymi może dojść do zatrucia aldehydem octowym. Można wówczas zaobserwować również m.in. zaczerwienienie skóry, nudności, wymioty czy bóle głowy. 

Uczulenie na alkohol – jak leczyć? 

Aby leczyć uczulenie na alkohol, w pierwszej kolejności należy postawić odpowiednią diagnozę. Lekarz przeprowadza wywiad z pacjentem, dzięki któremu może dowiedzieć się m.in.: 

• Po jakim gatunku alkoholu występują objawy alergii i jaki mają przebieg? 
• Czy pacjent zażywa jakiekolwiek leki? 
• Czy u pacjenta występuje alergie pokarmowe lub inne schorzenia? 

Pomocne jest też wykonanie testów skórnych (punktowych testów skórnych m.in. z aldehydem octowym i etanolem) i testów płatkowych. 

Aby potwierdzić, że występuje uczulenie na alkohol, można także przeprowadzić próbę prowokacyjną [2]. Wyniki tego badania pozwalają ustalić związek między objawami chorobowymi a substancją, która prawdopodobnie je wywołuje. Próba prowokacji doustnej polega na podawaniu pacjentowi 96% alkoholu z sokiem z czarnej porzeczki z dodatkiem aromatów pomarańczowych w stopniowo zwiększanych dawkach. Pacjent jest obserwowany pod kątem występowania objawów.  

Osoby poddawane takim badaniom muszą być do nich odpowiednio przygotowane przez lekarza. 

Zalecenie skutecznych metod leczenia alergii na alkohol jest bardzo trudne ze względu na nie do końca poznany mechanizm jej powstawania. 

Objawy chorobowe po spożyciu alkoholu może powodować aldehyd octowy, ale też inne składniki wykorzystywane do produkcji napojów alkoholowych. 

Najbardziej skuteczną metodą leczenia nietolerancji alkoholu jest unikanie jego spożywania. 

Jak załagodzić objawy uczulenia na alkohol? 

Stwierdzone uczulenie na alkohol wymaga odpowiedniego postępowania. Warto wyeliminować te gatunki trunków, po których występują objawy chorobowe. 

Osoby obciążone genetycznie nie powinny w ogóle pić alkoholu. 

Jeśli po spożyciu alkoholu wystąpią bardzo szybko narastające, ogólnoustrojowe objawy nadwrażliwości, które przypominają reakcję anafilaktyczną (swędząca wysypka, obrzęk dróg oddechowych i spadek ciśnienia krwi), należy natychmiast wezwać pomoc medyczną. Objawy te mogą stanowić bezpośrednie zagrożenie życia. 

Pacjenci z rozpoznaną alergią zawsze powinni mieć przy sobie zestaw ratunkowy zawierający adrenalinę. Lek należy zastosować jak najszybciej [2]. 

Różnego typu objawy uczulenia po wypiciu alkoholu są najczęściej spowodowane już istniejącą alergią pokarmową na produkty spożywcze lub środki chemiczne stosowane do produkcji napojów alkoholowych. Znacznie rzadziej wywołuje je sam etanol. W związku z tym najmniej objawów alergii obserwuje się po wypiciu czystego alkoholu. 

Należy pamiętać, że częste spożywanie alkoholu wpływa na upośledzenie czynności wątroby. Może to prowadzić do zaburzenia jej funkcji, a nawet jej uszkodzenia. To z kolei może wpływać m.in. na niewłaściwe działanie leków zażywanych przez pacjenta, np. wzmagać ich działanie uspokajające czy powodować zawroty głowy (w przypadku leków przeciwhistaminowych). 

Jeśli po spożyciu alkoholu występują objawy nadwrażliwości, ważne by zdiagnozować ich przyczynę, a tym samym nie dopuścić do wystąpienia poważnych, zagrażających życiu objawów. 

Przeczytaj również:
Opóźniona alergia pokarmowa – na czym polega? Badania i testy