Uzależnienie od opioidów (oksykodon, fentanyl). Jak rozpoznać je u nastolatka?

Opioidy to grupa leków o silnym działaniu przeciwbólowym. Stosuje się je w leczeniu bólu nowotworowego, przewlekłego, który nie ustępuje po podaniu leków nieopioidowych. W organizmie działają poprzez aktywację receptorów opioidowych. Receptory te występują w różnych tkankach w organizmie, ale najwięcej w centralnym układzie nerwowym, w tym w mózgu.   

Uzależnienie od opioidów 

Uzależnieniem od opioidów nazywamy stan, w którym osoba odczuwa konieczność przyjmowania ich, z zaniedbywaniem innych aktywności. Osoba uzależniona nie myśli o konsekwencjach, które wpływają na jej zdrowie oraz życie w społeczeństwie.  

Przyjmowanie tych substancji wywołuje u osoby uzależnionej stan euforii, błogostan. Opioidy rozregulowują układy w mózgu odpowiedzialne za procesy motywacyjne oraz układ nagrody. Przyjmowanie opioidów wpływa na wydzielanie endorfin. Osoby uzależnione nie są w stanie osiągnąć takiego poziomu szczęścia, jakie dają te substancje, dlatego znowu sięgają po narkotyk. U osoby uzależnionej rozwija się przyzwyczajenie, potrzeba przyjęcia kolejnej, większej dawki narkotyku, co jest określane jako głód.  

Do objawów odstawienia opioidów zaliczamy: 

• bardzo silną potrzebę przyjęcia narkotyku, 
• rozszerzenie źrenic, 
• objawy grypopodobne – ból mięśni i stawów, dreszcze, nadmierną potliwość, katar,  
• świąd skóry, 
• objawy ze strony układu pokarmowego – nudności, wymioty, biegunkę, ból brzucha, 
• bezsenność, 
• niepokój, 
• nagłe zmiany nastroju. 

W ostatnim czasie złą sławę zyskały oksykodon i fentanyl z grupy opioidów.  

Oksykodon 

To półsyntetyczna pochodna opium. Działa 1,5-2 razy silniej od morfiny. Leki zawierające oksykodon są wskazane w leczeniu bólu umiarkowanego do silnego.  

Fentanyl  

Syntetyczna pochodna opium. Działa 100 razy silniej od morfiny. Znajduje zastosowanie w anestezjologii oraz leczeniu silnego bólu. Podawany jest przed i w trakcie znieczulenia ogólnego.  

Osoby stosujące fentanyl często porównywane są do zombie. Opioid ten odurza ludzi w taki sposób, że tracą oni kontrolę nad własnym ciałem. Związane jest to ze znieczulającym działaniem tej substancji. Problem jest szczególnie widoczny na ulicach USA, gdzie przebywa najwięcej osób uzależnionych od fentanylu.  

Jak rozpoznać uzależnienie od opioidów u nastolatka? 

Niestety po opioidy sięga coraz więcej młodych osób. Chociaż są to leki dostępne najczęściej na receptę, nastolatkowie znajdują sposoby na ich zdobycie.  

Początkowe etapy nadużywania opioidów przez dziecko mogą umknąć Twojej uwadze. Może ono zachowywać się normalnie, a drobne nieporozumienia czy przyłapanie na kłamstwie może wyglądać na chęć usamodzielnienia się (np. powrót z imprezy po ustalonym czasie).  

Wraz z rozwojem uzależnienia pojawiają się zmiany w zachowaniu nastolatka. Staje się bardzo nerwowy, ma zły nastrój, mogą pojawić się zachowania agresywne. W szkole można zauważyć pogorszenie ocen, opuszczanie lekcji. Nastolatek chętniej spędza czas poza domem, ale porzuca dotychczasowych przyjaciół oraz swoje hobby.  

Uzależniony nastolatek ma problemy z koncentracją, snem, do tego mogą pojawić się myśli depresyjne, a nawet próby samobójcze.  

Innym groźnym zjawiskiem jest przedawkowanie narkotyku. Zarówno fentanyl, jak i oksykodon, wpływają na ośrodek oddechowy w mózgu. Przyjęte w zbyt wysokiej dawce mogą wywołać depresję oddechową, czyli zmniejszenie częstotliwości oddechów oraz spłycenie ich. Powoduje to ciężkie niedotlenienie, co może skutkować nawet śmiercią. Dodatkowo syntetyczne opioidy wpływają na pracę serca, co może prowadzić do ciężkich zaburzeń jego rytmu.  

Ostatecznym potwierdzeniem, czy nastolatek stosuje jakiekolwiek substancje odurzające, jest test na narkotyki ze śliny lub moczu. Pamiętaj, że wykrywa on jedynie określone substancje. Bardziej zaawansowane testy możesz wykonać w laboratoriach. 

Leczenie uzależnienia od opioidów 

Opioidy, w tym oksykodon i fentanyl, silnie uzależniają, dlatego wyjście z nałogu jest trudne. Pierwszy etap leczenia to detoks, czyli oczyszczenie organizmu z substancji narkotycznej. Pacjenci mogą przechodzić ten etap w specjalistycznych ośrodkach. Często w leczeniu uzależnienia od opioidów wykorzystuje się naltrekson. Jest to substancja, która ma odwrotne działanie – blokuje receptory opioidowe. Jednak osoby uzależnione samodzielnie rezygnują ze stosowania tego leku. 

Ważnym elementem leczenia jest psychoterapia. Wsparcie doświadczonej kadry psychologów i psychiatrów pomaga w powrocie do normalnego życia. Aby terapia była skuteczna, potrzebna jest chęć pacjenta do wyjścia z nałogu.  

Przeczytaj również:
Czy THC jest szkodliwe?