Zapalenie ucha u dziecka. Jakie są jego objawy?

Zapalenie ucha u dziecka – przyczyny

Zapalenie ucha zewnętrznego zwykle powodowane jest przez bakterie, np. Pseudomonas aeruginosa lub Staphylococcus aureus. Rzadziej przyczyną infekcji są zakażenia grzybicze, którym sprzyja ciepłe i wilgotne środowisko kanału słuchowego zewnętrznego. 

Ryzyko wystąpienia zapalenia ucha zewnętrznego rośnie: 

• przy nieprawidłowej higienie uszu,  
• po urazach mechanicznych, np. wynikających ze stosowania aparatów słuchowych,  
• jeśli w budowie ucha występują nieprawidłowości anatomiczne, 
• gdy kanał słuchowy nie jest drożny, np. z powodu obecności czopu woskowinowego lub ciała obcego. 

Infekcji ucha zewnętrznego sprzyja także pływanie. Aż pięciokrotnie zwiększa ono ryzyko zachorowania.

Zapalenie ucha środkowego może być infekcją o etiologii bakteryjnej, jak i wirusowej. Wśród patogenów najczęściej powodujących OZUŚ (ostre zapalenie ucha środkowego) wyróżnia się bakterie takie jak Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae i Moraxella catarrhalis oraz wirusy, np. RSV, wirusy grypy lub adenowirusy.

Zapalenie ucha u dziecka – czynniki ryzyka

Większe prawdopodobieństwo wystąpienia zapalenia ucha lub cięższy przebieg tej choroby mogą wystąpić u dzieci:

• o obniżonej odporności,  
• z predyspozycjami genetycznymi,  
• z anatomicznymi nieprawidłowościami w budowie górnych dróg oddechowych,  
• z wszczepionymi implantami ślimakowymi,  
• cierpiących na alergie,  
• z niedoborami witaminowymi, 
• narażonych na dym tytoniowy. 

Częste zapalenie ucha występuje szczególnie u dzieci w wieku przedszkolnym.

Zapalenie ucha u dziecka – objawy 

Najczęstszym objawem infekcji jest ból ucha lub jego okolicy. Może on nasilać się podczas dotykania małżowiny usznej.

Oprócz tego u dziecka mogą wystąpić: 

• świąd,  
• nadmierny wyciek wydzieliny z kanału słuchowego,  
• uczucie pełności lub zatkania ucha,  
• pogorszenie słuchu,
• gorączka,
• osłabienie, 
• bóle głowy, 
• drażliwość.

U młodszych dzieci często obserwujemy także niespokojny sen, zmniejszony apetyt, wymioty oraz biegunkę.

Zapalenie ucha u dziecka – jak je rozpoznać? 

Zapalenie ucha u dziecka lekarz diagnozuje na podstawie objawów zgłaszanych przez dziecko lub jego rodziców oraz badania fizykalnego. Lekarz bada ucho przy pomocy otoskopu. Ocenia wówczas błonę bębenkową, wygląd kanału słuchowego i rodzaj płynu sączącego się z ucha. Zwykle nie trzeba wykonywać badań laboratoryjnych.

Ich pobranie może okazać się konieczne, gdy:

• choroba ma ciężki przebieg,
• infekcja dotyczy niemowlęcia poniżej 12. tygodnia życia,
• podejrzewa się choroby ogólnoustrojowe lub wrodzone, które mogą mieć znaczenie dla rozwoju i przebiegu chorób uszu.

W niektórych przypadkach lekarz zleca wykonanie badań obrazowych. Mogą one uwidocznić np. zapalenie wyrostka sutkowatego, ropnie czy perlaka. 

Co na zapalenie ucha u dziecka? 

Leczenie zapalenia ucha środkowego zależy przede wszystkim od rodzaju patogenu, który je wywołał. Jeśli jest to wirus, dziecko leczymy głównie objawowo, podając mu leki przeciwbólowe, przeciwzapalne i przeciwgorączkowe.

Jeśli zastosowane leczenie nie przynosi skutku, a dolegliwości nasilają się lub objawy wskazują na infekcję bakteryjną, lekarz może przepisać antybiotyk.  

W przypadku zapalenia ucha środkowego o ciężkim przebiegu konieczna może okazać się tzw. paracenteza. Jest to zabieg polegający na nacięciu błony bębenkowej, który  zapobiega samoistnej perforacji błony i powstaniu w niej trwałego ubytku. 

Jakie powikłania może powodować zapalenie ucha u dziecka?

Nieleczone lub niewłaściwie leczone zapalenie ucha u dziecka może powodować wiele powikłań.

Należą do nich m.in.:  

• zapalenie wyrostka sutkowatego,  
• ropnie,  
• niedowład nerwu twarzowego, 
• zapalenie błędnika, 
• zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych. 

Wymagają one pilnej interwencji lekarskiej i szybkiego zastosowania właściwego leczenia, w tym antybiotykoterapii. Niekiedy konieczny jest zabieg.

Jak zapobiec rozwojowi zapalenia ucha u dziecka? 

Bakteryjnym zapaleniom ucha możemy skutecznie zapobiegać, szczepiąc dzieci przeciwko patogenom wywołującym tę infekcję, np. Streptococcus pneumoniae i Haemophilus influenzae. Oprócz tego powinniśmy w odpowiedni sposób dbać o higienę uszu malucha.

Zapalenie ucha to częsta przypadłość wśród dzieci. Niekiedy ma łagodny przebieg i ustępuje samoistnie po kilku dniach. W innych przypadkach może przebiegać ciężej i prowadzić do poważnych i groźnych powikłań.

Szczególną opieką należy objąć niemowlęta, u których przebieg infekcji może być nietypowy. Często prowadzi to do opóźnienia postawienia właściwego rozpoznania i wdrożenia skutecznego leczenia. Jeśli zatem u Twojego dziecka występują niepokojące objawy, które mogą budzić podejrzenie stanu zapalnego w obrębie ucha, pilnie skontaktuj się z lekarzem.

Przeczytaj również:
Gorączka u dziecka. Co może oznaczać?