Zespół wstrząsu toksycznego – przyczyny, objawy i leczenie
Zespół wstrząsu toksycznego (ang. toxic shock syndrome, TSS) jest rzadkim, zagrażającym życiu stanem. Jest on wynikiem infekcji bakteryjnej – najczęściej izolowane są szczepy bakterii Staphylococcus aureus, ale może być on wywołany także przez bakterie z rodzaju Streptococcus.
Pojęcie „zespół wstrząsu toksycznego” zostało użyte po raz pierwszy w 1978 roku, gdy siedmioro dzieci rozwinęło podobny obraz kliniczny: wysoką gorączkę, hipotensję (niskie ciśnienie tętnicze), wysypkę i zaangażowanie w infekcję wielu organów. Wzrost częstości występowania zespołu wstrząsu toksycznego w latach 80. ubiegłego wieku powiązano z użyciem tamponów.
Zespół wstrząsu toksycznego – czynniki ryzyka
Zespół wstrząsu toksycznego dotyczy nie tylko kobiet w wieku rozrodczym – chorować mogą mężczyźni, dzieci i kobiety w okresie menopauzalnym.
Czynniki ryzyka to m.in.:
- używanie tamponów lub kubeczków menstruacyjnych,
- korzystanie z mechanicznych metod antykoncepcji (gąbki dopochwowe),
- stan po naturalnym porodzie,
- infekcja S. aureus,
- rana operacyjna,
- niskie ciśnienie tętnicze.
TSS nie jest chorobą zakaźną – nie przenosi się z osoby na osobę. Przejście zespołu wstrząsu toksycznego nie powoduje też wytworzenia na niego odporności – zespół ten może nawracać.
Zespół wstrząsu toksycznego – objawy
Objawy TSS zaczynają się nagle i szybko narastają. Są to m.in.:
- bardzo wysoka gorączka;
- objawy grypopodobne, takie jak ból głowy, uczucie zimna, bóle kostno-mięśniowe, zmęczenie;
- nudności i wymioty;
- wodnista biegunka;
- szybko obniżające się ciśnienie tętnicze – może być to zauważalne przez np. zmniejszoną ilość moczu czy nagle pojawiające się niedociśnienie ortostatyczne;
- wysypka przypominająca poparzenie słoneczne – zwykle niebolesna.
Zespół wstrząsu toksycznego – leczenie
Leczenie TSS wymaga przyjęcia pacjenta do szpitala. Konieczna jest antybiotykoterapia celem wyleczenia zasadniczej infekcji. Niektórzy pacjenci prezentują obniżoną saturację (nasycenie krwi tlenem) i wymagają tlenoterapii. Inne działania, które mogą zostać podjęte obejmują:
- kontrolę ciśnienia tętniczego krwi,
- płynoterapię,
- dializoterapię – w przypadku uszkodzenia funkcji nerek,
- zabiegi chirurgiczne – gdy konieczne jest usunięcie zainfekowanej tkanki.
Jak zapobiegać zespołowi wstrząsu toksycznego?
- Rany i oparzenia leczyć jak najszybciej, a w przypadku objawów infekcji, takich jak puchnięcie, zaczerwienienie, czy wysięk ropny – jak najszybciej zasięgnąć porady lekarza.
- Zawsze używać tamponów o najniższej chłonności dostosowanej do swoich potrzeb.
- Regularnie zmieniać tampon – tak często, jak jest zalecane na opakowaniu, lecz nie rzadziej niż co 4-8 godzin.
- Nigdy nie używać więcej niż jednego tamponu na raz.
- Używając gąbki dopochwowej, stosować się do zaleceń producenta jeśli chodzi o długość utrzymywania gąbki w pochwie.
Przeczytaj również:
Ból podczas stosunku seksualnego – co może być jego przyczyną?
Źródła:
- Balassa J., Toxic shock syndrome. Australian Family Physician, 1991, 20(2), 221.
- https://www.uptodate.com/contents/staphylococcal-toxic-shock-syndrome?source=history_widget
- https://www.uptodate.com/contents/invasive-group-a-streptococcal-infection-and-toxic-shock-syndrome-epidemiology-clinical-manifestations-and-diagnosis?search=toxic shock syndrome&source=search_result&selectedTitle=2~150&usage_type=default&display_rank=2
