Poród fizjologiczny i jego fazy

Co to jest poród fizjologiczny?

Porodem fizjologicznym (naturalnym) nazywamy poród, który rozpoczyna się samoistnie pomiędzy ukończonym 37. a 42. tygodniem ciąży. Podczas trwania porodu fizjologicznego występuje niski poziom ryzyka pojawienia się komplikacji i powikłań, dlatego nie jest konieczna interwencja medyczna. 

W wyniku porodu fizjologicznego rodzi się noworodek przyjmujący położenie główkowe. Taka pozycja jest najbardziej wskazana dla dziecka. Maluszek może urodzić się w innej pozycji, np. poprzecznej, ale wówczas poród musi odbyć się metodą cięcia cesarskiego, ponieważ poród drogami natury jest obciążony zbyt wysokim ryzykiem. Cięcie cesarskie jest interwencją medyczną, tak więc porodu w położeniu poprzecznym nie można nazwać fizjologicznym.

Czynniki zwiastujące poród

Do czynników, które zwiastują poród, należą:

• obniżenie dna macicy – około 3-4 tygodnie przed porodem dno macicy obniża się do wysokości z końca 32. tygodnia ciąży, czyli do połowy odległości między wyrostkiem mieczykowatym a pępkiem;
• wstawianie się główki do wchodu miednicy u pierwiastek (kobiet, które są w ciąży po raz pierwszy) – zazwyczaj główka silnie przygina się bródką do klatki piersiowej dziecka i wstawia się najniżej położonym punktem (czyli potylicą) mniej lub bardziej głęboko we wchód miednicy,
• dojrzewanie szyjki macicy – szyjka macicy staje się bardziej miękka, a także rozciągliwa; w miarę zbliżającego się porodu długość szyjki skraca się, a jej ujście rozwiera;
• skurcze przepowiadające – są to nieregularnie występujące skurcze mięśnia macicy występujące najczęściej kilka bądź kilkanaście dni przed porodem; ustają samoistnie, zazwyczaj bezbolesne bądź o słabym nasileniu bólu;
• odejście podbarwionego krwiście czopa śluzowego, który podczas trwania ciąży pełni rolę bariery ochronnej, zabezpieczając ujście szyjki macicy i chroniąc tym samym rozwijający się płód przed infekcjami.

Fazy porodu fizjologicznego

O rozpoczęciu porodu świadczy występowanie regularnej czynności skurczowej mięśnia macicy z częstotliwością co przynajmniej 10 minut, która powoduje skracanie i rozwieranie się szyjki macicy, co można określić jako postęp porodu. Wyróżniamy 4 okresy porodu:

• I okres porodu – okres rozwierania,
• II okres porodu – okres wydalania,
• III okres porodu – okres łożyskowy,
• IV okres porodu – wczesny okres poporodowy.

I okres porodu – okres rozwierania

Faza ta trwa od momentu wystąpienia regularnej czynności skurczowej mięśnia macicy (postęp porodu) aż do całkowitego rozwarcia szyjki macicy. Całkowite rozwarcie szyjki macicy to 10 cm, czyli tzw. 5 palców. 

W zależności od liczby przebytych ciąż, szyjka macicy zachowuje się inaczej. 

• W przypadku pierworódek, czyli kobiet, które rodzą po raz pierwszy, szyjka macicy najpierw zacznie się skracać, a dopiero później rozwierać. 
• U wieloródek, czyli kobiet, które mają już za sobą przynajmniej jeden poród, szyjka macicy będzie się skracać i rozwierać jednocześnie. 

Jest to istotna kwestia, ponieważ wpływa na czas trwania I okresu porodu, który w przypadku wieloródek zazwyczaj jest krótszy.

I okres porodu dzielimy na poszczególne fazy:

• faza utajona (wolnego rozwierania) – występuje od początku porodu do rozwarcia około 3-4 cm,
• faza aktywna (przyspieszonego rozwierania) – występuje od rozwarcia na poziomie 3-4 cm do całkowitego, czyli 10 cm.

II okres porodu – okres wydalania

Trwa od momentu pełnego rozwarcia szyjki macicy do narodzin noworodka. Nie powinien przekroczyć dwóch godzin, a w przypadku zastosowania znieczulenia zewnątrzoponowego – trzech godzin.

III okres porodu – okres łożyskowy

Trwa od chwili narodzin noworodka do urodzenia popłodu. Nie powinien przekroczyć jednej godziny.

IV okres porodu – wczesny okres poporodowy

Jest to dwugodzinny okres ścisłego nadzoru po narodzinach dziecka.

Od czego zależy czas trwania porodu?

Czas trwania poszczególnych okresów porodu jest uzależniony od wielu czynników, m.in.:

• ilości wcześniejszych ciąż i porodów (bądź ich braku w przypadku pierwiastek),
• występowania ciąży mnogiej,
• czasu trwania ciąży,
• zachowania aktywności podczas porodu,
• zastosowania interwencji medycznych w postaci indukcji porodu lub farmakologicznych metod łagodzenia bólu porodowego,
• predyspozycji indywidualnych.

Poród to ważne wydarzenie w życiu kobiety, dlatego warto wcześniej odpowiednio się do niego przygotować. Pomoże w tym znajomość faz porodu oraz metod łagodzenia bólu porodowego, o których można przeczytać w artykule niefarmakologiczne metody łagodzenia bólu porodowego.

Źródła:

1. Bręborowicz G., Położnictwo i ginekologia, Tom 1, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2017,
2. Szymański W., Dobrzyński W., Poród fizjologiczny w: Pielęgniarstwo we współczesnym położnictwie i ginekologii pod red. Łepecka-Klusek C., Wydawnictwo CZELEJ, Lublin 2003,
3. Troszyński M., Położnictwo Ćwiczenia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2009,
4. Dziennik Ustaw Rzeczpospolitej Polskiej, Warszawa dnia 11 września 2018 r., Poz. 1756, Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 16 sierpnia 2018 r. w sprawie standardu organizacyjnego opieki okołoporodowej,
5. Iwanowicz-Palus G., Prowadzenie porodu, Biblioteka Położnej, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2011.