Higiena u przedszkolaka, czyli jak nauczyć dziecko dobrych nawyków

Dla dziecka w każdym wieku najlepszym wzorcem do naśladowania jest najbliższa rodzina. Dzieci chętnie uczą się poprzez zabawę. Dlatego też przestrzeganie przez wszystkich domowników zasad higieny będzie najlepszym sposobem nauki. Pomocny może okazać się system pozytywnego wzmocnienia, tj. słowa pochwały czy naklejki za prawidłowe wykonanie czynności. Pamiętajmy jednak, że dzieci potrzebują czasu w celu utrwalenia danej umiejętności, dlatego ewentualne początkowe niepowodzenia nie powinny być powodem frustracji rodziców. 

Mycie rąk 

Podstawa to prawidłowe i systematyczne mycie rąk. Jak wynika z danych Inspekcji Sanitarnej, systematyczne mycie rąk u dzieci ogranicza liczbę przypadków biegunek infekcyjnych o ponad połowę, a infekcji dróg oddechowych – o blisko jedną czwartą. Dziecko na dłoniach przenosi wiele czynników infekcyjnych – wirusów, bakterii, pasożytów i grzybów. Dzieci powinny myć ręce odruchowo zawsze po powrocie do domu oraz po skorzystaniu z toalety. Kiedy dziecko wraca do domu, rodzic powinien umyć jego twarz,  aby zmyć z niej niewidoczne zanieczyszczenia (jest to szczególnie istotne u dzieci z alergią, np. na pyłki drzew, dzięki czemu zmniejszamy ryzyko narażenia dziecka na alergen). Każdy domownik powinien posiadać ręcznik do wyłącznego użytku. Dla dzieci zalecane są mydła o neutralnym pH, które myją i pielęgnują skórę dziecka. W przypadku pobytu poza domem warto zaopatrzyć je w kieszonkowy żel antybakteryjny. 

Nie wolno pozwalać dziecku na wkładanie rąk do buzi i obgryzanie paznokci! Te dwie często wykonywane przez przedszkolaków czynności również zwiększają transmisję czynników infekcyjnych, powodując choroby ogólnoustrojowe (biegunki, infekcje dróg oddechowych) oraz miejscowe stany zapalne – zapalenie jamy ustnej, pleśniawki. Pamiętajmy, aby regularnie obcinać dzieciom paznokcie. 

Mycie zębów  

Kolejnym ważnym zagadnieniem jest systematyczne mycie zębów (co najmniej dwa razy dziennie). Dziecko już od czasu pojawienia się pierwszego zęba powinno być pod opieką stomatologa. Najlepiej, aby pierwsza wizyta nastąpiła nie później niż w 12 miesiącu życia. Do 7-8 roku życia rodzice powinni asystować przy myciu zębów u dzieci. 

Kąpiel 

Według opinii dermatologów dziecięcych przedszkolak nie musi być kąpany codziennie. Zaleca się kąpiel dziecka co 2-3 dni. Codziennie należy przemyć miejsca „istotne”, czyli twarz i krocze dziecka. U dzieci z nawracającymi infekcjami układu moczowego zaleca się kąpiele w wodzie bieżącej (najlepiej prysznic), używając niepieniących się płynów do kąpieli. Podobnie jest z myciem włosów – najlepiej robić to co 2-3 dni (nie rzadziej niż raz w tygodniu). Codziennie należy natomiast wyczesywać głowę dziecka. Należy także dokonywać przeglądu włosów szczególnie w okolicach karku, skroni i za uszami. To ważne ze względu na profilaktykę wszawicy.  

Mycie żywności 

Pamiętajmy, aby uczyć dziecko mycia surowych warzyw i owoców przed spożyciem.  

Domowe porządki 

Proste czynności należy wykonywać z przedszkolakiem, pozwalając mu np. na wyjmowanie naczyń ze zmywarki, odnoszenie talerzy po posiłku, załadowywanie ubrań do pralki, ścielenie łóżka czy układanie zabawek. Są to czynności niewymagające dużej precyzji i mogą być wykonywane samodzielnie przez dzieci w wieku przedszkolnym. Czynności wymagające większego zaangażowania, np. odkurzanie, mycie powierzchni czy ścieranie kurzu należy wykonywać w obecności dzieci, utrwalając pozytywne wzorce. 

Pomocne bywa ustalenie harmonogramu prac w zależności od dnia tygodnia. Dzieci uczone porządku w domu łatwiej odnajdują się w realiach przedszkolnych, gdzie wspólnie z innymi dzieci wykonują czynności narzucane przez opiekunów. 

Zwierzak w domu a higiena 

Każde zwierzę domowe powinno być pod regularną opieką weterynarza. Konieczne jest cykliczne wykonywanie szczepień, np. przeciw wściekliźnie. W warunkach domowych należy pamiętać o utrzymywaniu pupila w dobrym stanie zdrowia (dbanie o uzębienie, odpowiednia długość pazurów). Zęby psów są siedliskiem licznych bakterii, co w przypadku ugryzienia wiąże się z trudno gojącymi się ranami. Zadrapanie przez pazur koci może spowodować tzw. chorobę kociego pazura. Należy pamiętać, że zwierzęta domowe powinny mieć swoje legowiska.  

Zaleca się mycie rąk dziecka po zabawie z pupilem. Bezwzględnie należy to robić po kontakcie z jego odchodami. Pamiętajmy, że zwierzęta nie powinny lizać twarzy dziecka. 

Przedszkolaki codziennie narażone są na wiele czynników infekcyjnych. Środowisko domowe czy przedszkolne nie jest sterylne.  Przed wieloma chorobami można ustrzec się poprzez przestrzeganie prostych zasad higieny. Łatwiej zapobiegać niż leczyć, dlatego tak ważna jest profilaktyka. Pamiętajmy jednak, że dojrzewanie układu immunologicznego zdrowego dziecka wymaga kontaktu z alergenami.  Dlatego też jednorazowe spożycie nieumytych owoców czy nieumycie rąk po zabawie z psem nie jest niebezpieczne dla dziecka i należy to potraktować jako doustną szczepionkę. Najważniejszy jest zdrowy rozsądek. Pamiętajmy, że przestrzeganie zasad higieny pozwala na ograniczanie liczby infekcji u dzieci. 

Źródła: 

• Propedeutyka pediatrii, Marian Krawczyński, PZWL, 
• American Academy of Pediatrics www.aap.org, 
• Pediatria, Tom I, Wanda Kawalec, PZWL.