Skóra – jak jest zbudowana i jakie pełni funkcje?

Warstwy skóry 

Skórę tworzą trzy warstwy. Pierwsza z nich to naskórek, który jest najbardziej zewnętrzną warstwą. Drugą jest skóra właściwa, gdzie znajdują się zakończenia nerwowe, naczynia krwionośne oraz przydatki skóry. Najgłębiej znajduje się tkanka podskórna, czyli warstwa tkanki tłuszczowej, której zadaniem jest termoregulacja.   

Budowa naskórka 

Naskórek zbudowany jest z keratynocytów. W jego skład wchodzi kilka wyspecjalizowanych warstw. Pełnią one inne funkcji i składają się z komórek różnych pod względem budowy i kształtu. Obecność melatoniny w naskórku odpowiada m.in. za barwę skóry oraz włosów.  

4 warstwy naskórka

Warstwa podstawowa 

Jest to najgłębsza warstwa naskórka. Składa się z licznych wydłużonych komórek o zasadochłonnych jądrach. W tej warstwie dochodzi do podziałów komórkowych, dlatego zwana jest warstwą rozrodczą. To tutaj zachodzą procesy powstawania nowych komórek naskórka. 

Warstwa kolczysta  

Jest zbudowana z kilku warstw komórek o wielobocznym kształcie. Komórki te ulegają spłaszczeniu w kierunku powierzchni skóry. Przestrzeń występująca między komórkami wypełniona jest mukopolisacharydowo-białkową substancją, co tworzy zwartą konstrukcję. 

Warstwa ziarnista  

Składa się z wrzecionowatych komórek o spłaszczonych jądrach. Składniki tej warstwy są odpowiedzialne pośrednio za produkcję białka keratynowego. 

Warstwa rogowa  

W tej warstwie komórki nieposiadające jąder są spłaszczone i przylegają do siebie. W dolnej części warstwy komórki są sztywno ułożone i mocno ze sobą zwarte. Natomiast im bliżej powierzchni, tym ich ułożenie staje się luźniejsze, komórki tracą wzajemny kontakt, a najbardziej powierzchownie położone odpadają. Jest to tak zwane złuszczanie naskórka. Warstwę rogową cechuje także duża elastyczność, której zasługą są białka keratynowe wiążące wodę i nadające jej tę przydatną cechę. 

Budowa skóry właściwej 

Skóra właściwa to organ zbudowany z komórek tkanki łącznej. Zawiera naczynia krwionośne, zakończenia nerwów oraz przydatki skóry. W jej budowie wyróżnić można: 

• warstwę brodawkową, 
• warstwę siateczkową. 

Na szczególną uwagę w budowie skóry właściwej zasługują włókna kolagenowe, będące częściami składowymi warstw skóry. Włókna te są produkowane przez komórki tkanki łącznej –fibroblasty. W ciągu naszego życia skóra może stać się mniej elastyczna i zwiększyć swoją wrażliwość. Konsekwencją tego może być pojawienie się zmarszczek. Jest to efekt zmniejszonej syntezy (produkcji) włókien kolagenowych w skórze oraz utrudnienia tworzenia się nowych naczyń krwionośnych w skórze. 

Budowa tkanki podskórnej 

Jest to warstwa występująca najgłębiej. Zbudowana jest z tkanki łącznej luźnej. Jej podstawową cechą jest izolacja termiczna wynikająca z występowania na jej obszarze komórek tłuszczowych. 

Przydatki skóry 

Są to wyspecjalizowane wytwory naskórka znajdujące się na powierzchni skóry bądź mające z nią kontakt przez specjalne otwory. Do przydatków skóry zalicza się gruczoły (łojowe, potowe), włosy i paznokcie. 

Gruczoły 

Gruczoły łojowe najliczniej znajdują się u podstawy mieszka włosowego. W składzie łoju wyróżnić można cholesterol oraz fosfolipidy Wydzielany łój chroni skórę i włosy przed wpływem czynników chemicznych, bakteryjnych i mechanicznych, nadając im przy tym elastyczność i połysk. 

Gruczoły potowe można podzielić na 2 typy: 

• ekrynowe – występujące w obrębie całej skóry. Odpowiadają w dużej mierze za regulację termiczną organizmu. Intensywne wydzielanie potu informuje o możliwym przegrzaniu organizmu. 
• apoktynowe – zlokalizowane w owłosionych częściach ciała, czyli okolicach pach, narządów płciowych, brodawek sutkowych oraz powiek. 

Włosy 

Włos składa się z łodygi i korzenia. Korzeń otoczony jest mieszkiem, który wraz z mięśniem przywłosowym tworzą umocowanie włosa w skórze. Zewnętrzna część włosa to łodyga, natomiast wewnętrzna to korzeń, który zakończony jest cebulką. 

Paznokcie 

Paznokieć to zrogowaciała blaszka spoczywająca na łożysku paznokcia, który znajduje się na zakończeniu paliczka. Głównym elementem paznokcia jest płytka paznokciowa będąca wytworem naskórka. Otoczona jest z trzech stron wałem paznokciowym. 

Funkcje skóry 

Skóra to narząd, którego powierzchnia wynosi od 1,5 do 2 m2.  

 Składa się z kilku wyspecjalizowanych warstw, co w konsekwencji sprawia, że możemy wyróżnić wiele funkcji, jakie pełni w organizmie. Niektóre z nich to: 

• ochrona środowiska wewnętrznego ustroju przed czynnikami: 

1. 1. mechanicznymi (uszkodzenia powłoki skórnej przez np. otarcia, rozcięcia), 
   2. fizycznymi (promieniowanie słoneczne, temperatura), 
   3. biologicznymi (patogeny), 

• udział w utrzymaniu równowagi wodno-elektrolitowej poprzez wydzielanie potu z gruczołów potowych, 
• odbiór bodźców ze środowiska zewnętrznego (dotyk, ból, ciepło, zimno) przez obecność receptorów w skórze i naskórku, 
• wchłanianie niektórych substancji (resorpcja skórna), 
• gospodarka witaminowa (synteza prowitaminy witaminy D3 z 7-dehydrocholesterolu), 
• wydzielanie dokrewne i funkcje odpornościowe. 

Źródła: 

• Stefania Jabłońska, Sławomir Majewski, Choroby skóry i choroby przenoszone drogą płciową, Wyd.  1, Warszawa, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2010, ISBN 978-83-200-4707-3. 
• Olgierd Narkiewicz, Janusz Moryś, Anatomia człowieka, t. 1-2, Wyd. 1, Warszawa, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, ISBN 978-83-200-3247-5. 
• Stanisław J. Konturek, Konturek Fizjologia człowieka Podręcznik dla studentów medycyny, Wyd. 2, Wrocław, Urban & Partner, ISBN 978-83-7609-673-5.