Skwalan – czym jest i jakie ma zastosowanie?

Czym jest skwalen? 

Aby dobrze zrozumieć, czym dokładnie jest skwalan i z czego wynika rosnące zainteresowanie tym surowcem, warto najpierw przybliżyć definicję skwalenu (który od skwalanu różni coś więcej niż jedna litera). 

Skwalen został odkryty w 1906 r. przez japońskich naukowców i przez wiele lat był pozyskiwany głównie z wątroby rekinów, do czego nawiązuje jego nazwa – squalus, czyli koleń. Jest wielonienasyconym węglowodorem powszechnie występującym w przyrodzie – zarówno w tkankach roślinnych, zwierzęcych, jak i ludzkich. Co ciekawe, skwalen w połączeniu z wodą pozwala wyprodukować tlen, tym samym umożliwiając rekinom przeżycie w głębinach, gdzie woda zawiera bardzo mało tego pierwiastka. Jednak nie tylko dla rekinów jego obecność jest istotna. Pełni on także wiele bardzo ważnych funkcji w naszym organizmie. Obecny jest w woskowinie usznej, tarczycy, wewnętrznej warstwie tętnic, a także w wielu innych narządach.

Jest jednym z głównych składników ludzkiego płaszcza lipidowego (około 13%), gdzie pełni bardzo ważne funkcje: 

• chroni skórę przed działaniem szkodliwych czynników zewnętrznych (jak np. promieniowanie UV, kancerogeny), 
• zabezpiecza skórę przed nadmierną utratą wody, 
• wykazuje działanie antyoksydacyjne, antybakteryjne i przeciwgrzybicze, 
• normalizuje wydzielanie sebum, 
• wspomaga prawidłowy przebieg procesu keratynizacji naskórka. 

Skwalan i skwalen – podobieństwa i różnice 

Skwalan i skwalen – substancje te, poza podobnie brzmiącą nazwą, wykazują podobne właściwości i działanie. Jednak między nimi jest jedna bardzo ważna różnica – poziom nasycenia. Podczas gdy skwalen jest nienasyconym węglowodorem, skwalan jest jego nasyconą formą (podwójne wiązania skwalenu są tutaj całkowicie wysycone). Dzięki temu skwalan jest stabilny – i właśnie ta różnica sprawia, że to on znajduje zastosowanie w przemyśle kosmetycznym.  

Skwalan – właściwości i działanie 

Skwalan to bezwonny i bezbarwny olej, zatwierdzony przez EcoCert jako bezpieczny składnik kosmetyków. Charakteryzuje się niezwykle wysoką trwałością i stabilnością – nie utlenia się ani nie jełczeje. Jest to tzw. suchy olej, który po aplikacji na skórę szybko się wchłania i nie pozostawia tłustej warstwy. Co więcej, zaliczany jest do składników o niskim stopniu komedogenności, co oznacza, że nie zatyka porów. Wykazuje szerokie spektrum działania na skórę, m.in.: 

• wzmacnia naturalną barierę lipidową skóry, 
• wspomaga utrzymanie prawidłowej struktury wodno-lipidowej, 
• tworzy na powierzchni skóry naturalny film chroniący przed szkodliwym działaniem promieniowania UV,  
• działa nawilżająco i delikatnie natłuszczająco, 
• chroni przed infekcjami – wykazuje działanie bakterio- i grzybobójcze, 
• poprawia miękkość i elastyczność,  
• zapobiega nadmiernemu złuszczaniu skóry, 
• wykazuje działanie antyoksydacyjne – chroni skórę przed wolnymi rodnikami, dzięki czemu wspiera utrzymanie jej w dobrej kondycji oraz opóźnia proces starzenia, 
• zwiększa transport składników aktywnych w głąb skóry – stanowi dobry nośnik dla substancji biologicznie czynnych rozpuszczalnych w tłuszczach jak np. witamina A lub E. 

Skwalan – zastosowanie w kosmetykach 

Ludzka skóra stanowi wyjątkową barierę ciała, chroniąc je od czynników zewnętrznych. Jest stale narażona na uszkodzenia, nie tylko spowodowane urazem fizycznym, ale również przez kontakt z różnymi substancjami chemicznymi czy promieniowaniem UV. By prawidłowo pełniła funkcję ochronną, konieczne jest utrzymanie jej w dobrej kondycji. I tutaj na pomoc przychodzi nam skwalan. Jego biozgodność ze skórą, stabilność oraz właściwości sprawiają, że jest składnikiem cenionym w przemyśle kosmetycznym. Z powodzeniem może być stosowany w czystej postaci (np. jako emolient) oraz jako dodatek do kosmetyków.  

Ze względu na swoje właściwości skwalan szczególnie zalecany jest do cery suchej, dojrzałej, naczynkowej, alergicznej i atopowej. Dobrze sprawdza się w przypadku egzemy oraz skóry podrażnionej np. nadmiernym opalaniem. Redukuje przebarwienia i blizny potrądzikowe, dlatego znajduje też zastosowanie w preparatach do cery trądzikowej. Doskonale sprawdza się w pielęgnacji włosów – zmniejsza puszenie, ułatwia rozczesywanie, nawilża, natłuszcza oraz zwiększa wytrzymałość na uszkodzenia mechaniczne. Skwalan jest również dobrym utrwalaczem perfum, a także składnikiem znajdującym zastosowanie przy produkcji pomadek. 

W kosmetyce wykorzystywany jest skwalan roślinny – pozyskiwany z oliwek oraz trzciny cukrowej (cukrowca lekarskiego). Oba wykazują podobne działanie, chociaż różnią się ceną. Skwalen pozyskiwany z oliwek jest nieco tańszy od skwalenu pozyskiwanego z cukrowca lekarskiego.  

Skwalan – przeciwwskazania 

Właściwości skwalanu sprawiają, że praktycznie nie ma przeciwwskazań do jego stosowania. Chociaż skwalan wykazuje niską komedogenność, warto ze zdrowym rozsądkiem podchodzić do tego produktu w przypadku cery tłustej lub mieszanej.