Tachykardia. Kiedy serce bije za szybko… 

Czym jest tachykardia? 

Tachykardią nazywamy szybsze bicie serca, niż jest to uznawane za normę dla określonego wieku. U dorosłych serce powinno uderzać z częstością 60-100 razy na minutę. Jeżeli uderzenia są rzadsze niż 60 na minutę, mówimy o bradykardii. Przy więcej niż 100 uderzeniach na minutę mamy do czynienia z tachykardią.  

Inne normy obowiązują u dzieci. Im dziecko jest młodsze, tym jego serce kurczy się z większą częstością (w prawidłowych warunkach). Dla przykładu tętno noworodka wynosi około 140. 

Rodzaje tachykardii 

W sercu występuje układ bodźco-przewodzący. Jego rolą jest wytwarzanie impulsów elektrycznych odpowiedzialnych za skurcz serca. W warunkach prawidłowych początkowe pobudzenie następuje w prawym przedsionku serca w węźle zatokowo-przedsionkowym. Stamtąd impuls jest przenoszony do węzła przedsionkowo-komorowego i dalej do komór przez tzw. pęczek Hisa.  

Wyróżniamy kilka rodzajów tachykardii, w zależności od miejsca, gdzie następuje zbyt częste pobudzanie serca do skurczu: 

• tachykardia zatokowa,

• tachykardia nadkomorowa, którą dzielimy na: 
  • migotanie przedsionków, 
  • trzepotanie przedsionków, 
  • nawrotny częstoskurcz przedsionkowo-komorowy węzłowy (AVNRT), 
  • nawrotny częstoskurcz przedsionkowo-komorowy (AVRT), 
  • częstoskurcz przedsionkowy, 
• tachykardia komorowa. 

Przyczyny tachykardii 

Serce może bić szybciej z różnych przyczyn, w zależności od rodzaju tachykardii. 

Przyczyny tachykardii zatokowej 

W tachykardii zatokowej impulsy pobudzające skurcze serca powstają w węźle zatokowo-przedsionkowym. Jest to prawidłowa lokalizacja ich wytwarzania. W tym przypadku przyspieszenie akcji serca powyżej normy jest reakcją na większe zapotrzebowanie naszego organizmu na krew. Z tym rodzajem mamy do czynienia najczęściej, ponieważ może mieć zarówno pochodzenie chorobowe, jak i fizjologiczne. 

Przykładami sytuacji, w których naturalnie możemy zmagać się z tachykardią zatokową, są wysiłek fizyczny i odczuwanie silnych emocji. 

Tachykardia zatokowa towarzyszy także następującym stanom: 

• odwodnienie, 
• hipoglikemia (obniżenie poziomu glukozy we krwi), 
• niedokrwistość (anemia), 
• krwotok, 
• nadczynność tarczycy, 
• gorączka, 
• ból, 
• przyjmowanie niektórych leków np. antycholinergicznych, katecholoamin, 
• stosowanie używek, np. alkoholu, tytoniu. 

Przyczyny tachykardii nadkomorowej 

Tachykardia nadkomorowa pojawia się w wyniku powstawania dodatkowych impulsów poza węzłem zatokowo-przedsionkowym (w warunkach prawidłowych powinny powstawać), ale mieszczących się w obrębie przedsionków serca.  

Przyczyną częstoskurczu nadkomorowego o typie AVNRT i AVRT jest obecność dodatkowej drogi przewodzenia impulsów elektrycznych. Częstoskurcze przedsionkowo-komorowe powstają pomiędzy przedsionkami a komorami. Prowadzi to do zaburzeń w harmonijnej pracy serca.  

Częstoskurcz przedsionkowy jest związany z obecnością dodatkowego lub dodatkowych ośrodków generowania pobudzeń w obrębie przedsionków serca. 

Migotanie i trzepotanie przedsionków powstają natomiast w sytuacji, gdy doszło już do uszkodzenia serca w przebiegu różnych schorzeń przewlekłych.  

Do potencjalnych przyczyn tych dwóch rodzajów tachykardii nadkomorowej należą m.in.: 

• nadciśnienie tętnicze, 
• wady zastawek serca, 
• niewydolność serca, 
• choroba niedokrwienna serca, 
• zawał serca, 
• cukrzyca, 
• zaburzenia elektrolitowe (zwłaszcza stężenia potasu), 
• nadczynność tarczycy. 

Przyczyny tachykardii komorowej 

W tachykardii komorowej pobudzenia powstają w obrębie komór serca. Przyczyny tego typu tachykardii są związane z uszkodzeniami mięśnia sercowego, podobnymi jak w migotaniu i trzepotaniu przedsionków.  

Objawy tachykardii 

Przy zbyt szybkim biciu serca mogą towarzyszyć Ci różne objawy. Ich występowanie zależy m.in. od typu tachykardii i indywidualnego odczuwania przyspieszenia akcji serca.  

Do najczęstszych objawów tachykardii niezależnie od typu zaliczamy: 

• niepokój, 
• uczucie nierównego bicia serca, 
• zawroty głowy, 
• nudności, 
• dyskomfort/ból w klatce piersiowej, 
• zmniejszenie tolerancji wysiłku (łatwiejsze męczenie się), 
• duszność. 

W niektórych przypadkach tachykardia może prowadzić do takiego zaburzenia pracy serca, że przestaje ono spełniać swoją podstawową funkcję, czyli pompować krew.  

W efekcie może dojść do utraty przytomności, niewydolności mięśnia sercowego, a nawet zatrzymania krążenia i zgonu.  

Z drugiej strony chorzy na niektóre rodzaje tachykardii (np. migotanie przedsionków) mogą w ogóle nie odczuwać swoich dolegliwości, a zaburzenia w pracy serca są wykrywane przypadkowo, np. po zrobieniu rutynowego EKG.

Leczenie tachykardii 

Sposób leczenia zależy głównie od rodzaju tachykardii, który występuje u chorego. 

W utrzymującej się tachykardii zatokowej podstawę terapii stanowi wyeliminowanie czynnika, który doprowadził do jej wystąpienia. W zależności od sytuacji musisz więc np. leczyć anemię czy nadczynność tarczycy. 

W tachykardii nadkomorowej i komorowej sposób postępowania zależy od typu.  

W części przypadków częstoskurczu nadkomorowego skutecznym sposobem postępowania jest pobudzenie działania nerwu błędnego.  

Możemy to uzyskać poprzez: 

• wykonanie próby Valsalvy – polega ona na próbie wydmuchania powietrza przy zamkniętych ustach i nosie (przypomina to parcie podczas oddawania stolca), 
• zanurzenie twarzy w zimnej wodzie. 

Niektórzy chorzy są leczeni poprzez przyjmowanie leków antyarytmicznych (blokery kanałów sodowych, potasowych, wapniowych, beta-blokery). Mogą być one stosowane w sposób ciągły, przerywany lub doraźnie w razie wystąpienia częstoskurczu.  

W arytmiach zagrażających życiu w celu przerwania częstoskurczu stosujemy kardiowersję, czyli uwalnianie ładunku elektrycznego w kontrolowany sposób. Taki sam zabieg ma miejsce podczas defibrylacji. Zmienione są jedynie parametry impulsu, a sama czynność przebiega w stanie uśpienia i znieczulenia. 

W niektórych przypadkach lekarze stosują leczenie zabiegowe. Polega ono na wykonaniu ablacji, czyli zniszczeniu źródła zaburzeń pracy serca. Metoda ta często rozwiązuje problem na zawsze. U chorych zagrożonych poważnymi zaburzeniami rytmu lekarze wszczepiają podskórny kardiowerter-defibrylator. Jest to urządzenie, które analizuje pracę serca. Aktywuje się ono w przypadku wystąpienia groźnej arytmii i przerywa ją poprzez wyładowanie elektryczne.  

Diagnoza nie jest łatwa. Czasami decydują o niej drobne różnice w badaniu EKG.

W każdym przypadku wystąpienie częstoskurczu wymaga konsultacji z kardiologiem, który wykryje jego przyczynę i w razie wskazań podejmie leczenie.

Przeczytaj również:
Zaburzenia rytmu serca. Jak się objawiają i jak je leczyć?
Badanie EKG. Jak się przygotować?