Czym jest cholestaza?

Typy cholestazy

Cholestaza zewnątrzwątrobowa powstaje, gdy przepływ żółci przez zewnątrzwątrobowe drogi żółciowe zostaje upośledzony, a powyżej przeszkody dochodzi do jej nagromadzenia. Do sytuacji takiej dojść może:

•  w kamicy dróg żółciowych, gdy w przewodach żółciowych uwięźnie kamień,
•  gdy patologiczny twór, np. nowotwór trzustki, torbiel trzustki, nowotwór jelita wywiera ucisk z zewnątrz na odcinek przewodu żółciowego, prowadząc do zamknięcia jego światła,
•  w niektórych chorobach infekcyjnych i rzadkich, prowadzących do powolnego zarastania dróg żółciowych i ich wtórnej niedrożności,
•  we wrodzonym nierozwinięciu funkcjonalnych dróg żółciowych.

Cholestaza wewnętrzwątrobowa to sytuacja, w której dochodzi do zastoju żółci wewnątrz narządu, w wyniku patologii zajmujących wewnątrzwątrobowe drogi żółciowe lub komórki budujące miąższ wątroby. Może do niej dojść:

•   w przebiegu wirusowych zapaleń wątroby, np. WZW A,
•   w przebiegu zakażeń np. patogenami z grupy TORCH,
•   w przebiegu ciężkich ogólnoustrojowych infekcji,
•   w przebiegu chorób metabolicznych, takich jak galaktozemia, niedobór alfa 1- antytrypsyny czy mukowiscydoza,
•   w genetycznie uwarunkowanych chorobach prowadzących do cholestazy wewnątrzwątrobowej,
•   w zespołach genetycznych, np. trisomii chromosomu 21,
•   w wyniku stosowania niektórych leków lub preparatów żywieniowych stosowanych pozajelitowo,
•   u kobiet w ciąży (cholestaza ciążowa).

Przeczytaj również:
Cholestaza ciężarnych – objawy, diagnostyka, leczenie 

Cholestaza – objawy

Pacjent, u którego wystąpiła cholestaza, doświadcza szeregu objawów. Należą do nich:

•   zażółcenie powłok skórnych,
•   zażółcenie białkówek oczu,
•   zażółcenie błon śluzowych,
•   odbarwienie stolca,
•   ciemne zabarwienie moczu,
•   uciążliwy świąd skóry, nasilający się wieczorem po położeniu do łóżka,
•   może występować ból w prawym podżebrzu,
•   możliwe jest powiększenie wątroby,
•   w długotrwałym przebiegu mogą występować zaburzenia trawienia tłuszczów, a w ich skutek zaburzenia wchłaniania witamin A, D, E i K oraz biegunki tłuszczowe.

Cholestaza – jakie badania wykonuje się w diagnostyce?

W diagnostyce przyczyn i celem rozpoznania zaburzeń wykonuje się badania laboratoryjne oraz obrazowe. Pośród badań laboratoryjnych najważniejsze to ocena:

•   poziomu bilirubiny całkowitej oraz jej frakcji związanej, zwanej bilirubiną bezpośrednią, której to wzrost następuje w cholestazie,
•   oznaczenie poziomu transaminaz,
•   oznaczenie poziomu GGTP oraz fosfatazy alkalicznej,
•   oznaczenie czasu protrombinowego,

Do najważniejszych badań obrazowych należy USG jamy brzusznej pozwalające na ocenę zewnątrzwątrobowych dróg żółciowych. Jeżeli uwidaczniamy ich poszerzenie (niekiedy możliwe jest nawet zobrazowanie miejsca zwężenia, powyżej którego dochodzi do rozdęcia przewodów przez zalegającą żółć), możemy, w połączeniu z obrazem klinicznym oraz wynikami badań laboratoryjnych, rozpoznać cholestazę zewnątrzwątrobową. W przypadku braku poszerzenia dróg żółciowych, z towarzyszącymi objawami oraz wynikami wskazującymi na cholestazę, należy skłaniać się ku rozpoznaniu cholestazy wewnątrzwątrobowej  i poszukiwaniu jej przyczyn. USG pomaga ponadto w ocenie samej wątroby, jak i sąsiadujących narządów, co niekiedy pozwala nawet na wykrycie prawdopodobnej przyczyny żółtaczki cholestatycznej.

Źródła:

• Juszczyk J. „Żółtaczka” w Interna Szczeklika 2019, wyd. Medycyna Praktyczna, Kraków 2019, ISBN 978-83-7430-568-6, 917-918.
• Daniel P., Małecka- Panas E., Gąsiorowska A., Milkiewicz P. „Choroby pęcherzyka i dróg żółciowych” w Interna Szczeklika 2019, wyd. Medycyna Praktyczna, Kraków 2019, ISBN 978-83-7430-568-6, 1133- 1151.