Czym jest kaszak i skąd się bierze?

Skóra stanowi barierę ochronną organizmu przed szkodliwymi czynnikami zewnętrznymi – fizycznymi, chemicznymi, patogenami i urazami. Jedną z patologicznych zmian występujących w jej obrębie jest kaszak (z łac. atheroma, steatoma). Kaszak to zastoinowa torbiel gruczołu łojowego. Gruczoły te umiejscowione są w warstwie skóry właściwej, a ich ujście znajduje się w mieszkach włosowych. Ich zadaniem jest wydzielanie substancji natłuszczającej włosy oraz naskórek, co zapewnia ochronę przed wnikaniem czynników zewnętrznych. 

Kaszak powstaje, gdy kanalik wyprowadzający gruczołu zostaje zablokowany. Wówczas sebum nie ma możliwości wydostania się na powierzchnię skóry, gromadzi się wewnątrz gruczołu i wraz ze zrogowaciałym naskórkiem tworzy materię wypełniającą torbiel. Stąd też kaszak często nazywany jest torbielą zastoinową lub łojową.

Kaszak swoim wyglądem przypomina kilkumilimetrową krostę w kolorze cielistym. Czasami na jego powierzchni widoczny jest ciemny punkt. W dotyku może być miękki lub twardawy, lekko przesuwa się pod wpływem nacisku. Zdarza się, że kaszak osiąga rozmiar orzecha włoskiego – zmienia wówczas barwę na białą lub żółtą. Gdy dojdzie do zakażenia, może wypełnić się ropą, czemu towarzyszy zaczerwienienie, bolesność i dyskomfort. Najczęściej pojawiają się kaszaki na twarzy oraz kaszaki na głowie i karku, ale zdarzają się też kaszaki w miejscach intymnych (na mosznie i wargach sromowych większych) oraz błonie śluzowej jamy ustnej.

Kaszak – przyczyny

Przyczyny powstania kaszaka są różne. Torbiel może pojawić się jako efekt stosowania kosmetyków na bazie olejów czy silikonów lub nadmiernej ekspozycji na promieniowanie UV. Częstymi przyczynami są także:

• urazy,
• uszkodzenia skóry,
• otarcia,
• zapalenie mieszków włosowych,
• nieprawidłowa praca gruczołu łojowego,
• pęknięcie gruczołu łojowego w trakcie występowania zmian trądzikowych. 

U niektórych osób kaszaki powstają już w życiu płodowym, gdy dochodzi do zamknięcia komórek macierzystych skóry w komórkach innych tkanek. Są też osoby genetycznie narażone na pojawienie się kaszaków. Statystycznie częściej występują one u mężczyzn niż u kobiet, najrzadziej u dzieci.

Kaszak – leczenie

Lekarz dermatolog lub chirurg bez problemu rozpozna torbielowaty charakter kaszaka. Osoba niedoświadczona może go pomylić z:

• tłuszczakiem,
• włókniakiem,
• ropniem,
• zmianą nowotworową.

W części przypadków kaszaki pękają samoistnie. Niektórzy decydują się na samodzielne usuwanie zmian, co polega na nakłuwaniu i wyciskaniu torbieli. Ta metoda nie jest zalecana, ponieważ wiąże się to z ryzykiem pojawienia się blizny oraz zakażenia, co skutkuje koniecznością interwencji lekarskiej i zastosowania antybiotykoterapii.

Możliwe jest także usuwanie kaszaka w domu. Sposobem naszych babć jest robienie okładów z wywaru ze skrzypu polnego, które mają złagodzić podrażnienie i unormować pracę gruczołów łojowych. 

Najlepiej jednak udać się do specjalisty (dermatologa lub chirurga), który w znieczuleniu miejscowym usunie kaszaka. Usuwanie kaszaka może odbyć się:

• przy użyciu skalpela – zabieg polega na nacięciu i drenażu treści torbieli,
• w całości.

Niestety po zabiegu zwykle pojawia się blizna.

W leczeniu kaszaka stosowana jest również metoda krioterapii lub laserowego wypalania. Ta ostatnia sprawdza się zwłaszcza w przypadku zmian na narządach płciowych, a blizna po wykonaniu tego zabiegu jest znikoma. Wypalanie laserowe wiąże się jednak z wyższymi kosztami. 

W przypadku wystąpienia stanu zapalnego lub gdy lekarz uzna to za zasadne, może zostać wprowadzone leczenie antybiotykiem.

Profilaktyka w przypadku kaszaków sprowadza się do dbałości o higienę oraz stosowania peelingów, które złuszczają martwy naskórek.

Jeżeli zauważymy u siebie niepokojącą zmianę na skórze, zgłośmy się do lekarza, który dokona diagnozy i wprowadzi odpowiednie leczenie.