Świerzb. Jak go wyleczyć?

Świerzb – co to jest?

Świerzb to choroba zakaźna wywołana świerzbowcem ludzkim. Jest on gatunkiem zewnątrzpasożytniczego roztocza. Ma białawy kolor, a jego wielkość nie przekracza 0,5 mm. Odżywia się płynem tkankowym i zrogowaciałą warstwą naskórka żywiciela, w której drąży tunele. W ślepo zakończonych norkach samice składają 2-3 jaja, z których wylęgają się larwy. W ciągu 3 tygodni przekształcają się w dojrzałe świerzbowce. 

Świerzb – zaraźliwość

Okres wylęgania świerzbu wynosi od 3 dni do 3 tygodni. Jest to czas, w którym jeszcze nie pojawiają się żadne objawy, ale już możesz zarażać innych. W związku z tym leczenie muszą podjąć wszystkie osoby z najbliższego otoczenia chorego, nawet te, u których nie występują żadne objawy. Po 4-6 tygodniach rozwija się reakcja alergiczna na obecność białek świerzbowców i kału w wydrążonych norach, co powoduje intensywne swędzenie i wysypkę.

Do zarażenia świerzbem może dojść przez bezpośredni kontakt z chorym (w większości przypadków) lub w wyniku kontaktu z przedmiotami zanieczyszczonymi żywymi świerzbowcami, np. pościel, ręcznik, ubranie (rzadziej).

Na zakażenie świerzbem szczególnie narażeni są współdomownicy, z czego najbardziej wrażliwe są dzieci i osoby starsze. Im dłużej pasożyt przebywa na żywicielu, tym większe ryzyko przeniesienia zakażenia na inną osobę.

Świerzb – objawy

Charakterystycznym objawem świerzbu jest świąd. Nasila się on po rozgrzaniu ciała, szczególnie w nocy lub po kąpieli.

Zmiany skórne przypominają wysypkę alergiczną i bywają z nią często mylone. Mają postać grudkowo-pęcherzykową. 

Wysypka obejmuje najczęściej:

• przestrzenie międzypalcowe rąk,
• łokcie,
• zgięcia i fałdy skórne,
• tułów (głównie okolice pępka),
• brodawki sutkowe u kobiet,
• okolice narządów płciowych (zwłaszcza u mężczyzn),
• pośladki.

U dorosłych głowa, szyja, dłonie, stopy i plecy zazwyczaj nie są objęte chorobą. Nory świerzbowcowe są zazwyczaj widoczne na rękach i nadgarstkach, natomiast grudki i guzki pojawiają się w pozostałych okolicach. 

U dzieci świerzb zajmuje również dłonie i stopy, a także owłosioną skórę głowy. Dodatkowo może wystąpić na tułowiu, dłoniach i stopach, gdzie pojawiają się zmiany pęcherzykowe, krosty i guzki.

Uporczywy świąd prowadzi do ciągłego drapania skóry i uszkodzeń naskórka. Stwarza to doskonałe warunki do nadkażeń bakteryjnych i przenoszenia zakażenia na inne części ciała. W przypadku nieleczonego długo trwającego świerzbu pojawiają się poważniejsze objawy niż jedynie łuszczące się grudki i pęcherzyki.

Zaliczamy do nich:

• przeczosy – linijne nadżerki naskórka spowodowane intensywnym drapaniem,
• strupy i objawy wtórnej infekcji (liszajca).

W rzadkich przypadkach może wystąpić typ świerzbu zwany świerzbem norweskim.

Na ten rodzaj zakażenia są narażone osoby:

• z obniżoną odpornością,
• w podeszłym wieku,
• o złym stanie zdrowia.

Przy świerzbie norweskim występują nasilone zmiany skórne, które zajmują również twarz, owłosioną skórę głowy i grzbiet. Na ciele mogą pojawić się obszary nawarstwionej złuszczonej skóry w postaci cienkiej skorupy. 

U osób chorujących na świerzb norweski nie muszą pojawiać się charakterystyczne symptomy tej choroby (silny świąd i wysypka). Ten typ świerzbu jest niezwykle zaraźliwy. Chorzy mogą rozsiewać infekcję przez bezpośredni kontakt (nawet podanie ręki) oraz zainfekowanie pasożytami rzeczy w swoim otoczeniu: odzieży, pościeli czy mebli.

Jak leczyć świerzb?

W leczeniu świerzbu stosujemy:

• 5% krem ​z permetryną – jest to najczęstszy sposób leczenia świerzbu, który może być stosowany u dzieci od 2. miesiąca życia. Krem stosujemy jednorazowo na całe ciało, a w razie potrzeby (zwłaszcza u dzieci) również na twarz i skórę głowy z pominięciem okolic oczu i ust. Preparat pozostaw na skórze na co najmniej 8 godzin (najlepiej na noc), a po upływie tego czasu jego pozostałości zmyj wodą z mydłem. Zazwyczaj wystarczy jednorazowe zastosowanie preparatu. Niekiedy wskazane jest powtórzenie kuracji po 7-14 dniach;
• 10% roztwór benzoesanu benzylu – możesz zaaplikować go na owłosioną skórę głowy. Preparat stosuj na umytą i osuszoną skórę (szczególnie między palcami, pod pachami, w pachwinach, na podbrzuszu). Pozostaw go na skórze przez 24 godziny, następnie umyj ciało gorącą wodą przy użyciu szarego mydła i wytrzyj je czystym ręcznikiem. Preparat stosuj u wszystkich domowników przez 5 kolejnych dni, najlepiej wieczorem;
• maść siarkową (5-20%) – może być stosowana u kobiet ciężarnych, w okresie laktacji i u niemowląt. Maść siarkową aplikujemy najczęściej w dwóch schematach leczniczych: 2 razy dziennie przez 3 dni lub raz dziennie przez 5 dni;
• krotamiton w postaci maści lub płynu – jest skuteczny w łagodzeniu świądu skóry o różnej etiologii, jednak badania wskazują na niską efektywność tego leku w terapii świerzbu. Krotamiton nakładaj na całą skórę (oprócz głowy) raz na dobę przez 3-5 dni, a po 2-3 dniach od ostatniej aplikacji weź kąpiel i wymień pościel;
• iwermektynę – badania wykazały, że 1% krem z iwermektyną (zarejestrowany w Polsce w leczeniu trądziku różowatego) ma skuteczność porównywalną do 2,5% preparatu permetryny.

Dodatkowo lekarz może przepisać miejscowy lek steroidowy (łagodzi obrzęk, swędzenie i zaczerwienienie) lub lek przeciwhistaminowy (pomaga zminimalizować świąd).

 Jak przebiega leczenie?

• Zarówno u dorosłych, jak i u dzieci stosujemy leki przeciw świerzbowi aplikowane zewnętrznie. Mają one postać płynów, szamponów, kremów lub maści.
• Pamiętaj, aby przed zastosowaniem leku wziąć kąpiel lub prysznic. Następnie wmasuj lek w czystą, suchą skórę.
• Pozostaw preparat na skórze przez 8 do 14 godzin.
• U dorosłych lek nakładaj na całą powierzchnię skóry (z pominięciem głowy). Zwróć szczególną uwagę na fałdy, przestrzenie międzypalcowe i okolice narządów płciowych.
• W przypadku dzieci posmaruj również skórę głowy.

Świerzb to choroba o długim okresie wylęgania, która bardzo łatwo przenosi się przez bezpośredni kontakt i styczność z zanieczyszczonymi przedmiotami. Jedynym sposobem na jej wyleczenie jest włączenie terapii u osoby zarażonej i jej bliskich.

Przeczytaj również:
Liszajec zakaźny – przyczyny, objawy, leczenie