Czym jest łagodny rozrost prostaty (BPH)?

Co to jest BPH i jakie są jego przyczyny?  

Łagodny rozrost prostaty, czyli BPH (Benign Prostatic Hyperplasia), to łagodny rozrost w strefie przejściowej gruczołu krokowego (prostaty). Nie jest to stan nowotworowy. 

Prostata, inaczej gruczoł krokowy lub stercz, to narząd występujący u mężczyzn. Znajduje się tuż pod pęcherzem moczowym. Produkuje on płyn, który jest składnikiem nasienia. Prawidłowo ma on wielkość orzecha włoskiego, ale wraz z wiekiem (po ok. 45-50. roku życia) gruczoł ten stopniowo się powiększa. Ważną rolę w tym procesie odgrywa stężenie hormonu męskiego – testosteronu. Zwiększenie objętości prostaty powoduje ucisk pęcherza moczowego, czego rezultatem są zaburzenia w oddawaniu moczu. 

Objawy łagodnego rozrostu prostaty 

Powiększająca się prostata powoduje zwężenie cewki moczowej, ponieważ przebiega ona przez środek gruczołu krokowego. Powoduje to szereg objawów:  

• słaby strumień moczu (jego dłuższe oddawanie), 
• wypływanie moczu kroplami pod koniec jego oddawania,  
• zwłoka w wypływaniu moczu, 
• uczucie niecałkowitego opróżnienia pęcherza. 

Dodatkowo mogą wystąpić objawy podrażnienia pęcherza przez powiększoną prostatę – częste oddawanie moczu, również w nocy (nykturia), i konieczność natychmiastowego oddania moczu.  

Początkowo objawy są słabo odczuwalne, jednak z czasem się nasilają. Powikłaniem BPH jest całkowite zatrzymanie moczu – pacjent mimo uczucia parcia i pełnego pęcherza nie jest w stanie oddać moczu. Taka sytuacja może doprowadzić do tworzenia się kamieni moczowych w pęcherzu, a nawet uszkodzenia nerek w wyniku nefropatii zaporowej.  

W przypadku nagłego całkowitego zatrzymania moczu należy pilnie zgłosić się na SOR. 

Diagnostyka łagodnego rozrostu prostaty 

Diagnostyka łagodnego rozrostu gruczołu krokowego opiera się na wywiadzie przeprowadzonym przez lekarza, który kieruje się kwestionariuszem IPSS. Lekarz pyta o objawy oraz bada gruczoł w badaniu per rectum – badając gruczoł palpacyjnie, można ocenić wielkość i inne cechy gruczołu. W zależności od rodzaju objawów urolog może zlecić dodatkowe badania, takie jak USG, cystoskopię czy uroflowmetrię, czyli ocenę strumienia moczu. 

Leczenie łagodnego rozrostu prostaty 

Leczenie BPH zależy od stopnia nasilenia objawów i rodzaju dolegliwości. Czasami wystarczy zmiana stylu życia, jednak w niektórych przypadkach konieczna jest farmakoterapia, a nawet leczenie chirurgiczne. 

Zmiana stylu życia  

Obejmuje głównie zaprzestanie palenia tytoniu i ograniczenie spożycia kofeiny. Zarówno nikotyna, jak i kofeina podrażniają pęcherz moczowy. Dodatkowo ograniczenie wypijanych płynów przed ważnym wyjściem i snem oraz dwukrotne oddawanie moczu w odstępie kilku minut pomagają opróżnić pęcherz i wydłużyć czas pomiędzy mikcjami. Raz w roku konieczna jest ocena lekarska. 

Farmakoterapia  

W leczeniu stosuje się: 

• leki rozluźniające mięśnie dróg moczowych, np. doksazosynę, alfuzosynę, tamsulozynę, 
• leki zmniejszające gruczoł krokowy, np. finasteryd,  
• antagonistów receptorów muskarynowych, np. tolterodynę, która łagodzi objawy związane z częstomoczem i parciem naglącym.  

Mimo wielu preparatów ziołowych dostępnych bez recepty nie ma mocnych dowodów potwierdzających ich skuteczność.  

Leczenie chirurgiczne  

Wskazaniami do takiego leczenia są nasilone i bardzo uciążliwe objawy lub brak poprawy po leczeniu lekami. Celem takiego zabiegu jest przywrócenie odpływu moczu z pęcherza. Istnieje wiele technik chirurgicznych stosowanych w leczeniu BPH. Najczęściej wykonuje się częściowe usunięcie stercza przez cewkę moczową. Innymi technikami są: 

• przezcewkowe nacięcie stercza,  
• usunięcie stercza za pomocą lasera, 
• prostatektomia, czyli całkowite usunięcie prostaty. 

Ze względu na postępujący charakter choroby u 10% mężczyzn konieczny jest kolejny zabieg chirurgiczny w ciągu 5 lat od momentu wykonania pierwszego. 

Łagodny rozrost gruczołu krokowego to choroba, która występuje bardzo często wśród starzejących się mężczyzn. Objawia się do głównie zaburzeniami w oddawaniu moczu. Pomocna jest zarówno zmiana stylu życia, jak i farmakoterapia, a czasami konieczny jest zabieg chirurgiczny. Bez względu na rodzaj stosowanego leczenia mężczyźni z BPH powinni pozostawać pod kontrolą urologa.