Depresja u kobiet – jakie mogą być jej przyczyny?

Depresja jest jedną z najczęściej występujących chorób na świecie. Powszechnie uważa się, że częściej dotyczy kobiet niż mężczyzn. Istnieją jednak badania mówiące o tym, że mężczyźni chorują na depresję równie często jak kobiety, jednak w swoich dolegliwościach rzadziej dopatrują się objawów choroby i później zgłaszają się po pomoc do specjalisty. 

Depresja – przyczyny 

Depresja może dotknąć każdą kobietę – bez względu na jej status społeczny, wykształcenie czy pozycję zawodową. Istnieje wiele teorii próbujących wyjaśnić powody powstania depresji, jednak wciąż nie są znane jednoznaczne przyczyny jej występowania. Etiologia zaburzeń depresyjnych u kobiet jest złożona i stanowi efekt współdziałania wielu różnych czynników:  

• biologicznych (np. funkcjonowanie układu hormonalnego i cyklu płciowego, predyspozycje genetyczne, zaburzenia w pracy neuroprzekaźników, choroby przewlekłe), 
• psychologicznych (np. traumatyczne wydarzenia, trudności w relacjach z bliskimi osobami), 
• społecznych i kulturowych (np. uwarunkowania wychowawcze, brak wsparcia, trudna sytuacja ekonomiczna).  

Jako najczęstsze przyczyny depresji u kobiet wskazuje się:

Funkcjonowanie układu hormonalnego i cyklu płciowego

W przypadku kobiet występowanie depresji może być związane ze zmianami hormonalnymi, które przyczyniają się do powstania zaburzeń przedmiesiączkowych, depresji okołoporodowej i depresji menopauzalnej.

Jakość relacji w związku

Konflikty i trudności w komunikacji z partnerem, brak wzajemnego wsparcia i zaufania, rozstanie lub rozwód przyczyniają się do wystąpienia depresji. Z kolei poprawa relacji w związku i pomoc ze strony bliskich stanowią szansę na przezwyciężenie kryzysu i szybszy powrót do zdrowia.

Sytuacja zawodowa

Praca zawodowa podnosi status społeczny, daje poczucie celowości oraz umożliwia nawiązanie kontaktów społecznych, mogących pełnić funkcję grupy wsparcia. Z kolei brak pracy zawodowej wpływa na obniżenie poczucia własnej wartości i zadowolenia z życia, przez co stanowi jeden z czynników ryzyka rozwoju depresji u kobiet.

Poczucie odpowiedzialności

Kobiety chcą być zarówno dobrymi pracownikami, jak i matkami. Czują się emocjonalnie odpowiedzialne za rodzinę i wychowanie dzieci, jednocześnie chciałyby rozwijać się i pracować zawodowo. Próba pogodzenia życia rodzinnego i zawodowego może przyczynić się do wystąpienia depresji.

Przeżywanie i analizowanie swoich stanów psychicznych

Kobiety mają tendencję do rozpamiętywania przykrych wydarzeń, roztrząsania problemów i dogłębnego analizowania swoich emocji, co w rezultacie może przedłużać i podtrzymywać obniżony nastrój.

Cechy osobowości

Osobowość unikająca, zależna, obsesyjno-kompulsywna i borderline oraz pewne cechy charakteru (np. koncentrowanie się na porażkach, krytykowanie innych, nadmierna obowiązkowość, pesymizm) zwiększają prawdopodobieństwo wystąpienia stanów depresyjnych.

Nadużycie seksualne

Ofiary gwałtów i molestowania seksualnego są bardziej narażone na wystąpienie stanów depresyjnych.

Traumatyczne wydarzenia życiowe

Choroba lub śmierć bliskiej osoby, wypadek sprzyjają wystąpieniu depresji.

Styl i tempo życia

Stawianie sobie wysokich wymagań i dążenie do perfekcjonizmu zarówno w życiu zawodowym, jak i rodzinnym może przyczynić się do wystąpienia depresji.

Kobiece zaburzenia nastroju

Zaburzenia depresyjne typowe dla kobiet to:

Przedmiesiączkowe zaburzenia nastroju

Zespół napięcia przedmiesiączkowego dotyka około 70% kobiet. Występuje w lutealnej fazie cyklu miesiączkowego i ustępuje po zakończeniu menstruacji. Wiąże się z odczuwaniem chwiejności emocjonalnej, napięcia, drażliwości, przygnębienia i bólu głowy. Ograniczenie soli, tytoniu, alkoholu, kawy i czekolady oraz regularna aktywność fizyczna mogą zmniejszyć odczuwanie dolegliwości przedmiesiączkowych.

Przeczytaj więcej:
Jak przetrwać PMS?

Smutek poporodowy (baby blues)

W okolicach trzeciego dnia po porodzie, na skutek spadku poziomu hormonów płciowych (estrogenów i progesteronu) oraz wzrostu poziomu prolaktyny, u około 50-80% kobiet występuje obniżenie nastroju, płaczliwość, drażliwość i poczucie braku kompetencji w roli matki. Smutek poporodowy, czyli tak zwany baby blues jest stanem fizjologicznym, nie wymaga specjalistycznego leczenia i przeważnie ustępuje samoistnie po około 2 tygodniach. Istotną rolę odgrywa w tym przypadku wsparcie i pomoc ze strony bliskich.

Depresja poporodowa

U części kobiet, które doświadczyły baby blues, rozwija się depresja poporodowa. Jest to poważny stan, trwający dłużej i wymagający leczenia. Jako przyczyny powstania depresji poporodowej wskazuje się zmiany hormonalne, ciężki przebieg porodu, ból porodowy, zmiany w wyglądzie zewnętrznym, utratę kontroli nad ciałem, zmęczenie fizyczne i psychiczne, neurotyczny typ osobowości matki oraz trudności wynikające z nowej roli społecznej.

Przeczytaj więcej:
Baby Blues a depresja poporodowa

Psychoza poporodowa

To najgroźniejsza forma zaburzeń psychicznych w okresie okołoporodowym. Występuje pod postacią urojeń (prześladowczych, wzrokowych lub słuchowych), które są odporne na perswazję. Matka może być przekonana, że jej dziecko jest opętane przez diabła albo że pomimo porodu nadal jest w ciąży. Działania podejmowane przez kobietę w tym stanie mogą być niebezpieczne dla niej lub dla dziecka i wymagają szybkiego podjęcia leczenia.

Przeczytaj więcej:
Czym jest psychoza poporodowa?

Zaburzenia nastroju w okresie menopauzalnym

Kobiety będące w okresie menopauzalnym narażone są na występowanie stanów depresyjnych, ujawniających się pod postacią zaburzeń nastroju, koncentracji uwagi i pamięci, zwiększonej drażliwości, zmęczenia, apatii i niepokoju oraz pogorszenia jakości snu. Pojawienie się objawów depresyjnych w tym okresie wiąże się z wahaniem hormonów, zmianami w wyglądzie zewnętrznym lub zmianami występującymi w obszarach życia rodzinnego i zawodowego (utrata pracy, wyprowadzka dzieci, kryzys w związku). Ryzyko wystąpienia zaburzeń nastroju w okresie menopauzalnym jest większe u kobiet, które w przeszłości chorowały na depresję.

Przeczytaj więcej:
Objawy menopauzy – jak je złagodzić?

Pamiętaj, że chwilowy smutek lub spadek nastroju nie jest depresją. Jeśli jednak doświadczane przez ciebie przygnębienie przedłuża się i trwa przynajmniej dwa tygodnie, towarzyszy mu lęk i nieuzasadnione poczucie winy, stałaś się wybuchowa i nie panujesz nad swoimi reakcjami lub zdarza ci się myśleć o śmierci – nie zwlekaj. Zgłoś się do lekarza psychiatry lub do psychoterapeuty, którzy udzielą ci profesjonalnej pomocy.

Przeczytaj również:
Depresja – jak ją rozpoznać i jak leczyć?
Depresja u mężczyzn – czy chorują inaczej i jak ich wspierać?