Dieta w leczeniu choroby hemoroidalnej

Czym są hemoroidy? 

Guzki krwawnicze, inaczej nazywane hemoroidami, to skupiska tkanki naczyniowej, mięśni gładkich i tkanki łącznej, które leżą wzdłuż kanału odbytu w trzech kolumnach – lewej bocznej, prawej przedniej i prawej tylnej. Niemniej jednak termin hemoroidy jest często używany w celu scharakteryzowania patologicznego procesu objawowej choroby hemoroidalnej, choć w rzeczywistości są to prawidłowe struktury anatomiczne występujące w kanale odbytu. Warto podkreślić, że chorobę hemoroidalną stwierdza się dopiero w sytuacji, gdy dochodzi do rozwoju procesu zapalnego guzków krwawniczych lub ich ześlizgnięcia się do dołu, co objawia się najczęściej krwawieniem, bólem oraz świądem w okolicy odbytu. 

Przeczytaj również:
Hemoroidy – przyczyny, objawy, leczenie

Jakie są główne czynniki ryzyka wystąpienia choroby hemoroidalnej? 

• Wiek. 
• Przewlekłe zaparcia. 
• Ciąża i poród. 
• Połóg (okres okołoporodowy).  
• Nadmierne parcie na stolec. 
• Zaleganie kału w odbytnicy. 
• Częste biegunki. 
• Długotrwałe przyjmowanie środków przeczyszczających. 
• Nieprawidłowe nawyki żywieniowe (zwłaszcza niedostateczne spożycie błonnika pokarmowego oraz wody). 
• Siedzący tryb życia. 
• Intensywne uprawianie niektórych form aktywności ruchowej (w szczególności treningu siłowego). 
• Nadmierny wysiłek fizyczny, który jest związany ze zwiększonym ciśnieniem w jamie brzusznej (np. podnoszenie ciężkich przedmiotów z podłoża). 

Należy jednak wspomnieć o tym, że wyniki badania przeprowadzonego w 2015 roku z udziałem ponad 2800 osób wykazały, że dieta ubogobłonnikowa, przedłużający się wysiłek podczas defekacji oraz zaparcia rzeczywiście wiązały się ze zwiększonym ryzykiem pojawienia się choroby hemoroidalnej. Biegunka oraz ciąża nie były związane z wystąpieniem tego wstydliwego problemu, a siedzący tryb życia o dziwo wiązał się ze zmniejszonym ryzykiem rozwoju tego schorzenia o 20%. Nie odnotowano również, aby nadwaga i otyłość były powiązane z obecnością choroby hemoroidalnej. 

Hemoroidy – objawy 

Do najczęstszych objawów choroby hemoroidalnej należą:  

• krwawienia (zazwyczaj w trakcie lub tuż po wypróżnieniu), 
• ból lub dyskomfort w okolicy odbytu, 
• świąd lub podrażnienie w okolicy odbytu, 
• wypadanie guzków krwawniczych. 

Szacuje się, że około 40% pacjentów z chorobą hemoroidalną nie ma objawów. 

Jakie wyróżnia się stopnie klinicznego zaawansowania choroby hemoroidalnej? 

I stopień: Guzki krwawnicze nie są widoczne na zewnątrz odbytu i nie wypadają podczas defekacji. Mogą pojawiać się niewielkie krwawienia (np. zauważalne na papierze toaletowym po oddaniu stolca). 

II stopień: Guzki krwawnicze wypadają poza odbyt w trakcie wypróżniania, lecz samoistnie się cofają. Krwawienia z okolic odbytu pojawiają się znacznie częściej. 

III stopień: Guzki krwawnicze wypadają poza odbyt i nie cofają się samoistnie, dlatego chory musi za każdym razem je ręcznie odprowadzać do kanału odbytu. Pojawiają się regularne krwawienia z okolic odbytu. 

IV stopień: Guzki krwawnicze znajdują się stale poza kanałem odbytu i nie ma możliwości ich ręcznego odprowadzenia. Obfite krwawienia z okolic odbytu występują bardzo często. 

Co obejmuje leczenie zachowawcze chorych z hemoroidami o niższym stopniu zaawansowania (stopień I i II)? 

• Interwencję dietetyczną. 
• Modyfikację stylu życia. 
• Leczenie farmakologiczne (m.in. miejscowo stosowane glikokortykosteroidy, leki obkurczające naczynia krwionośne lub leki przeciwbólowe). 

Przeczytaj również:
Zioła na hemoroidy – co może nam pomóc?

Jakie modyfikacje dotychczasowego stylu życia rekomenduje się pacjentom zarówno w profilaktyce, jak i leczeniu choroby hemoroidalnej? 

• Zwiększenie konsumpcji błonnika pokarmowego w diecie. 
• Zwiększenie spożycia niegazowanych i niedosładzanych napojów (zwłaszcza wody). 
• Wyraźne ograniczenie konsumpcji alkoholu i innych używek. 
• Włączenie regularnych ćwiczeń o lekkiej i umiarkowanej intensywności, które nie powodują wzrostu ciśnienia w jamie brzusznej (m.in. spacery, joga, nordic walking, trening na orbitreku, taniec, tai-chi, jogging, pływanie, gimnastyka). 
• Utrzymywanie prawidłowej higieny okolic odbytu. 
• Powstrzymywanie się od silnego parcia na stolec i jednoczesnego czytania w toalecie. 
• Unikanie stosowania leków powodujących zaparcia lub biegunki. 

Jakie są najważniejsze zasady diety w przypadku choroby hemoroidalnej? 

• Regularne spożywanie 4-5 posiłków w ciągu dnia, najlepiej w odstępach 3-4-godzinnych. 
• Konsumowanie różnokolorowych warzyw (świeżych, gotowanych, kiszonych) w ilości co najmniej 500 gramów każdego dnia. 
• Włączanie do diety każdego dnia przynajmniej 400 gramów świeżych, wielobarwnych owoców. 
• Wybieranie gruboziarnistych produktów zbożowych, takich jak pieczywo żytnie na naturalnym zakwasie, chleb graham, pumpernikiel, otręby zbożowe, kasza gryczana, kasza jęczmienna wiejska, kasza bulgur, kasza owsiana, płatki owsiane górskie, płatki pszenne pełnoziarniste, płatki żytnie, makaron razowy, ryż brązowy. 
• Regularne wprowadzanie do diety mlecznych napojów fermentowanych, np. w postaci naturalnego jogurtu, kefiru lub maślanki (bez dodatku cukru). 
• Codzienne spożywanie w umiarkowanych ilościach niesolonych i niesłodzonych orzechów, migdałów, nasion i pestek (m.in. orzechy włoskie, laskowe, pistacjowe, arachidowe, świeżo mielone siemię lniane, nasiona chia, słonecznika, sezamu, pestki dyni). 
• Dodawanie do dań obiadowych i sałatek dobrej jakości olejów roślinnych, w szczególności oliwy z oliwek z pierwszego tłoczenia oraz oleju rzepakowego tłoczonego na zimno. 
• Wypijanie przynajmniej 2 litrów niegazowanych płynów w ciągu dnia. 
• Ograniczenie podaży słodyczy, wyrobów cukierniczych, słonych przekąsek, żywności typu fast food oraz słodzonych napojów gazowanych. 
• Wyraźne zmniejszenie spożycia soków i nektarów owocowych. 
• Unikanie ostrych przypraw. 
• Rezygnacja ze smażonych potraw na rzecz gotowanych w wodzie, na parze lub pieczonych w pergaminie. 
• Uważne zjadanie posiłków w spokojnej atmosferze, bez zbędnego pośpiechu i jednoczesnego korzystania z telefonu komórkowego.  

Przeczytaj również:
Krwawienie z odbytu – jakie mogą być jego przyczyny?

Podsumowanie 

• Choroba hemoroidalna jest ważnym problemem zdrowotnym ze względu na powszechność występowania oraz negatywny wpływ na jakość życia chorych. 
• Modyfikacja diety i dotychczasowego stylu życia jest kluczowym elementem profilaktyki oraz leczenia pacjentów z chorobą hemoroidalną o dowolnym stopniu zaawansowania. 
• Dotychczas przeprowadzone badania wykazały, że wysokie spożycie błonnika pokarmowego w diecie pacjentów z chorobą hemoroidalną przyczynia się do zmniejszenia objawów schorzenia o około 50%, w tym może również chronić przed nawrotem choroby.