Astma oskrzelowa. Jakie są objawy?

Astma oskrzelowa – przyczyny 

Astma jest przewlekłą chorobą zapalną dróg oddechowych. Szacuje się, że choruje na nią około 300 milionów osób na świecie. Zdecydowaną większość stanowią dzieci.

Trudno określić przyczynę rozwoju astmy oskrzelowej. Najczęściej jest to zbiór kilku czynników występujących równocześnie.  

Ze względu na przyczynę astmę dzielimy na: 

• alergiczną wywołaną uczuleniem na alergeny, 
• niealergiczną – bez udziału alergenów. 

Systemów klasyfikacji astmy oskrzelowej jest jeszcze kilka, np. w zależności od nasilenia występujących objawów. 

W rozwoju astmy oskrzelowej mogą brać udział czynniki: 

• genetyczne – predyspozycje genetyczne uaktywniają się na skutek działania alergenów czy przebytych infekcji oddechowych; 
• środowiskowe, np. zanieczyszczenie powietrza, palenie papierosów, przewlekły stres, niewłaściwa dieta. 

Powyższe czynniki to nie tylko przyczyny powstania astmy oskrzelowej, ale też powody zaostrzenia istniejącej choroby. 

Astma może być także wynikiem współistniejących chorób, np. atopowego zapalenia skóry. AZS występuje nawet u 25% pacjentów chorych na astmę. Do innych przyczyn rozwoju choroby należy otyłość. 

Astma oskrzelowa – objawy 

Stan zapalny wynika z nadreaktywności komórek oddechowych, która w konsekwencji prowadzi do zwiększonej kurczliwości mięśni gładkich oskrzeli.

Efektem mogą być następujące objawy: 

• odwracalna obturacja (zwężenie) dróg oddechowych; stan ten po pewnym czasie mija, niezależnie od tego, czy jest leczony czy nie; 
• przewlekły kaszel – jego konsekwencją może być powstanie w płucach gęstej, trudnej do odkrztuszenia wydzieliny; 
• świszczący oddech; 
• uczucie ucisku w klatce piersiowej; 
• duszność; 
• pogorszenie tolerancji wysiłku; 
• zaburzenia psychiczne, np. uczucie lęku. 

Objawy te zazwyczaj nie występują stale. W astmie mamy do czynienia z epizodami zaostrzeń, po których dolegliwości ustępują na kilka godzin lub dni (samoistnie lub pod wpływem leczenia). 

Astma oskrzelowa – diagnostyka 

Nie ma jednego konkretnego badania, które mogłoby potwierdzić rozwój astmy oskrzelowej. Diagnozowanie w kierunku astmy zazwyczaj rozpoczyna się, jeśli pacjent skarży się na przewlekły kaszel i duszności, które pogarszają się pod wpływem wysiłku fizycznego. Podstawowym badaniem, na które kieruje się wówczas chorego, jest spirometria. Można ją wykonać u dzieci powyżej 5. roku życia. Za jej pomocą można potwierdzić odwracalność zwężenia dróg oddechowych (czynnik charakterystyczny dla astmy). W tym celu po pierwotnym badaniu podaje się środek wziewny rozszerzający oskrzela (np. salbutamol) i powtarza badanie. Jeśli zmierzona nasilona objętość wydechowa pierwszosekundowa (FEV1) poprawiła się o co najmniej 12%, mamy do czynienia z astmą. 

Inne badania diagnostyczne w kierunku astmy oskrzelowej to: 

• badanie PEF (pomiar szczytowego przepływu oddechowego), 
• prowokacyjne testy wziewne, 
• testy alergiczne (punktowe testy skórne), 
• badanie poziomu przeciwciał IgE (pomaga ujawnić alergen, który uczula chorego), 
• ocena natężonej pojemności życiowej (FEV). 

Astma oskrzelowa – leczenie 

Astma jest przewlekłym schorzeniem, którego niestety nie da się wyleczyć. Terapia opiera się przede wszystkim na zdefiniowaniu czynnika wywołującego nagłe ostre napady choroby i wyeliminowaniu go.  

W leczeniu farmakologicznym stosuje się: 

• glikokortykosteroidy (np. budezonid, flutykazon, cyklezonid) i długo działające beta2-mimetyki wziewne (np. formoterol, salmeterol), 
• preparaty z teofiliną o przedłużonym działaniu, które rozszerzają oskrzela, 
• leki przeciwleukotrienowe (montelukast) i kromony (kromoglikan sodu) działające przeciwzapalnie; preparaty te przeciwdziałają wystąpieniu ataków astmy. 

W ciężkich, niekontrolowanych przypadkach choroby można także zastosować leczenie biologiczne w postaci przeciwciał monoklonalnych (omalizumab, mepolizumab, benralizumab, dupilumab). 

W przypadku zaostrzenia ataku astmy stosuje się leki działające objawowo: 

• szybko działające beta2- mimetyki wziewne (fenoterol, salbutamol), 
• krótko działające cholinolityki (ipratropium), 
• glikokortykosteroidy doustne (prednizon, prednizolon) – głównie w ciężkich przypadkach astmy. 

Dobrze dobrana terapia pozwala normalnie funkcjonować, w tym uprawiać sport. 

Czy z astmą można podróżować? 

Astma nie stanowi przeciwwskazania do poróżowania.  

Warto jednak pamiętać o kilku kwestiach: 

• W trakcie podróży, zwłaszcza jeśli korzystasz z komunikacji zbiorowej, publicznych toalet lub przebywasz w dużych skupiskach ludzi, przestrzegaj zasad higieny i często myj ręce. 
• Upewnij się, że zabierasz wszystkie codziennie i doraźnie stosowane leki. 
• Zapakuj kartę EKUZ, przemyśl także kwestię dodatkowego ubezpieczenia na wypadek choroby czy konieczności hospitalizacji. 
• Zabierając ze sobą kopię dokumentacji medycznej pomożesz sobie w przypadku np. zgubienia leków czy przedłużonego pobytu i konieczności wystawienia recepty przez lokalnego lekarza. 
• Rozważ szczepienia ochronne przeciwko grypie sezonowej i chorobom charakterystycznym dla konkretnych rejonów. Każda infekcja może zaostrzyć przebieg choroby. 
• Wybierając kierunek podróży sprawdź, czy nie występują tam czynniki, które zaostrzają u Ciebie objawy choroby. 
•  Jeśli właśnie wystąpiło zaostrzenie choroby, podróż może powodować dyskomfort i stres. W takiej sytuacji lepiej odłożyć w czasie wyjazd, jeśli jest taka możliwość.