Jakie właściwości ma miłek wiosenny?
Miłek wiosenny jest rośliną, którą można spotkać jedynie w niektórych rejonach Polski. Jest trującą byliną, która w odpowiednich dawkach staje się lekiem. Znany jest przede wszystkim ze swojego działania na mięsień sercowy. Przede wszystkim zwiększa siłę oraz zmniejsza częstotliwość skurczu mięśnia sercowego, wykazuje również działanie uspokajające. Stosowany jest głównie u osób z przewlekłą chorobą serca oraz niewydolnością krążenia. Jakie są jego pozostałe wątpliwości?
Gdzie występuje i jak wygląda miłek wiosenny?
Miłek wiosenny (łac. Adonidis vernalis) należy do rodziny jaskrowatych (Ranunculaceae). Można go spotkać w środkowej Europie i Azji. W Polsce występuje rzadko, głównie w rejonach Wyżyny Małopolskiej i Lubelszczyzny, w niektórych rejonach wyżyny Kieleckiej oraz na Pomorzu i w okolicach Poznania. Rośnie tylko na nasłonecznionych, żyznych glebach bogatych w wapń. W Polsce jest objęty ścisłą ochroną gatunkową wymagającą ochrony czynnej, dlatego surowiec leczniczy jest pozyskiwany jedynie z upraw.
Miłek jest rośliną, która osiąga do 40 cm wysokości. Ma szarozielone liście o nitkowatym kształcie. Posiada charakterystyczne, cytrynowożółte kwiaty o średnicy 5 cm. Okres kwitnienia trwa od kwietnia do maja.
Surowcem leczniczym jest ziele miłka wiosennego (łac. Herba Adonidis Vernalis). Jest zbierane w okresie kwitnienia oraz suszone w warunkach naturalnych w ciemnym i przewiewnym miejscu.
Jakie związki czynne znajdują się w miłku wiosennym?
Najważniejszymi związkami czynnymi w zielu miłka są glikozydy nasercowe, występujące w stężeniu do 0,5%. Jest to głównie adonitoksyna, a także wernadigina, cymaryna i adonilid. Inną grupą związków występującą w tym surowcu są flawonoidy z grupy flawonów – luteolina oraz jej pochodne i witeksyna. Ziele zawiera też alkohol cukrowy, adonitol i inne związki o niewielkim znaczeniu biologicznym, a także sole mineralne.
Jakie zastosowanie ma ziele miłka wiosennego?
Glikozydy zawarte w miłku wiosennym wykazują szybkie, lecz krótkotrwałe działanie nasercowe. Słabo wiążą się z białkami osocza, przez co nie kumulują się w organizmie i ich działanie jest krótkie. Zwiększają one siłę skurczu mięśnia sercowego, jednocześnie zmniejszając ich częstotliwość. Dzięki temu serce pompuje więcej krwi w jednostce czasu, równocześnie dłużej odpoczywając, dzięki dłuższym przerwom między skurczami. Obserwowane jest również działanie moczopędne oraz uspokajające.
Preparaty z miłka wiosennego stosuje się w przewlekłej niewydolności mięśnia sercowego, szczególnie o podłożu nerwicowym. Stosowany może być również przy zmianach miażdżycowych naczyń wieńcowych, w tzw. sercu starczym oraz niewyrównanych wadach serca z upośledzeniem nerek. Stosuje się je również przy skurczach przedwczesnych serca oraz po infekcyjnym osłabieniu serca.
Jakie preparaty z miłka są dostępne w Polsce?
Preparaty z miłka lekarskiego, tak jak wszystkie glikozydy nasercowe, mogą być stosowane jedynie po wizycie u lekarza i uzyskaniu recepty.
Jedyny preparat z tą rośliną dostępny w Polsce to nalewka z miłka lekarskiego jako składnika do receptury (łac. Tinctura Adonidis vernalis titrata). Zazwyczaj jest jednym z kilku składowych leku recepturowego i nie występuje samodzielnie. Wszystkie mieszanki z miłkiem zawsze należy stosować zgodnie z zaleceniami lekarza, aby nie doszło do groźnych powikłań.
Miłek wiosenny – działania niepożądane
W przypadku przedawkowania mogą wystąpić następujące objawy zatrucia:
- nudności,
- wymioty,
- zwolnienie akcji serca.
Takie sytuacje mogą stwarzać niebezpieczeństwo dla zdrowia i życia, dlatego też wymagają natychmiastowej reakcji i konsultacji lekarskiej.
Preparatów z miłka nie mogą przyjmować osoby z blokiem przedsionkowo-komorowym oraz z niedoborami potasu lub nadmiarem wapnia. Ostrożność muszą zachować osoby, które przyjmują leki moczopędne.
Czy miłek wiosenny jest często stosowany w lecznictwie?
Należy nadmienić, że obecnie miłek wiosenny jest stosowany w lecznictwie coraz rzadziej. Wynika to z coraz mniejszego udziału glikozydów nasercowych w medycynie z powodu swoich potencjalnie niebezpiecznych skutków ubocznych. Leki te posiadają również niewielką różnicę między dawką terapeutyczną a trującą, co nie jest spotykane w nowocześniejszych farmaceutykach. Czyni je to bezpieczniejszymi w stosowaniu. Oczywiście wciąż zdarzają się przypadki, dla których najlepszą formą leczenia jest stosowanie glikozydów nasercowych, dlatego też leki te wciąż znajdują się w aptekach.
