Kompresjoterapia w leczeniu żylaków

Na czym polega kompresjoterapia?  

Kompresjoterapia (inaczej pressoterapia lub terapia uciskowa) polega na wywieraniu ucisku na kończyny dolne dzięki zastosowaniu specjalnej odzieży medycznej. Nacisk pobudza pracę naczyń krwionośnych, przyspiesza przepływ krwi żylnej, wspomaga pracę zastawek i pompy mięśniowej łydki. W efekcie dochodzi do zmniejszenia obrzęków i wyciszenia miejscowych stanów zapalnych. Dzięki temu kompresjoterapia jest podstawowym narzędziem bezinwazyjnego leczenia niewydolności żylnej. Terapia uciskowa stanowi nieodłączny element rekonwalescencji pacjentów po przebytych zabiegach wewnątrznaczyniowych. Może być również stosowana profilaktycznie przez osoby z rodzinną predyspozycją do żylaków w celu zahamowania powstawania patologicznych zmian żylnych. 

Przeczytaj również:
Jak zapobiegać żylakom?

Zalety terapii uciskowej 

Do zalet kompresjoterapii należą: 

• uniwersalność (mogą ją stosować pacjenci we wszystkich stadiach niewydolności żylnej), 
• zmniejszenie dolegliwości bólowych, 
• redukcja obrzęków, 
• duża skuteczność przy braku inwazyjności leczenia, 
• zapobieganie nawrotom owrzodzeń, 
• zahamowanie postępu choroby. 

Leczenie uciskowe jest odpowiednie nawet dla osób z zaawansowanymi żylakami oraz  z owrzodzeniami. Owrzodzenia żylne goleni przyjmują postać trudno gojącej się, bolesnej rany zlokalizowanej w pobliżu kostki. Obok specjalnych opatrunków kompresjoterapia przynosi największe korzyści takim pacjentom, a długotrwałe stosowanie ucisku zapobiega także nawrotom owrzodzeń. 

Przeczytaj również:
Zaawansowane żylaki – jak je leczyć?

Stopnie kompresji  

Wyroby uciskowe dostępne są w czterech stopniach kompresji, które zostały ustalone przez Europejską Komisję Standaryzacji. Każdy stopień kompresji odpowiada określonemu przedziałowi wartości ciśnienia wywieranego na wysokości kostki: 

• I stopień – siła ucisku mieści się w przedziale 18-21 mmHg. Pierwszą klasę kompresji stosuje się profilaktycznie oraz w przypadku niewielkich żylaków powodujących umiarkowane dolegliwości. Takie wyroby uciskowe można zakupić, dobierając samodzielnie odpowiedni rozmiar. Szczególnie polecane są dla osób z rodzinną predyspozycją do rozwoju żylaków, dla kobiet w ciąży, pracowników spędzających dużo czasu w pozycji stojącej oraz w długiej podróży samochodem lub samolotem (zmniejszają ryzyko zakrzepicy i obrzęków). 
• II stopień – siła ucisku na poziomie 23-32 mmHg. Wyroby o takich parametrach stosuje się w chorobach żył po konsultacji z lekarzem oraz po przebytych zabiegach chirurgicznych, skleroterapii czy zakrzepowym zapaleniu żył. Mogą okazać się pomocne także w zaawansowanej ciąży. 
• III stopień – siła kompresji zawiera się w granicach 34-46 mmHg. Ucisk przy kostce jest silnie odczuwalny. Z takich wyrobów korzysta się tylko z zalecenia lekarza. Znajdują zastosowanie w terapii u osób z przewlekłą niewydolnością żylną (zakrzepica), obrzękiem limfatycznym, rozwiniętym zespołem pozakrzepowym oraz po zagojeniu owrzodzeń. 
• IV stopień – siła ucisku powyżej 49 mmHg. Tak silna kompresja rzadko występuje w gotowych wyrobach. Wskazaniem do terapii są nieodwracalne obrzęki limfatyczne, słoniowacizna i ciężki zespół pozakrzepowy. 

W trakcie konsultacji lekarskiej dobiera się odpowiedni stopień i wysokość ucisku, a także sprawdza, czy nie występują ewentualne przeciwwskazania do poddania się terapii uciskowej. Pończochy o sile kompresji III i IV stopnia zwykle nie zakrywają palców stóp, żeby nie doprowadzić do niedokrwienia.  

Charakterystyka wyrobów uciskowych 

W aptekach znajdziemy różnego rodzaju wyroby medyczne do kompresji. W zależności od indywidualnych potrzeb można zaopatrzyć się w uciskowe: 

• podkolanówki, 
• pończochy, 
• rajstopy, 
• bandaże elastyczne. 

Bandaże elastyczne przydają się najczęściej w przypadku, gdy z różnych powodów dobranie odpowiedniego rozmiaru gotowego wyrobu dla danego pacjenta jest utrudnione. Wygodniejsze w zastosowaniu są podkolanówki, pończochy i rajstopy, które wyglądem przypominają zwykłą odzież. Często do wyboru mamy różne kolory oraz warianty z odkrytymi lub zakrytymi palcami stóp. Produkty do kompresji są najczęściej wykonane z bawełny, poliamidów i poliuretanów, a do wykończenia używa się gumowych elementów, co zapobiega zsuwaniu się podczas użytkowania. Cechą wspólną wszystkich wyrobów uciskowych jest etapowo zmniejszająca się gęstość materiału zaprojektowana w taki sposób, aby siła wywieranego nacisku była największa w okolicach palców stopy i stopniowo malała, idąc w górę.  

Bardzo ważne jest dobranie odpowiedniego rozmiaru. Przed zakupem rajstop lub pończoch należy dokonać pomiarów obwodu nóg na kilku różnych wysokościach. Wyroby kompresyjne muszą dokładnie przylegać do ciała, żeby efektywnie spełniały swoją funkcję. 

Eksploatacja wyrobów uciskowych 

Rajstopy uciskowe należy zakładać z samego rana, najlepiej zaraz po przebudzeniu. U osób z problemami krążeniowymi występuje obrzęk kończyn, który nasila się w ciągu dnia, znacznie utrudniając prawidłową aplikację. Podczas wkładania ważne jest wyrównanie wszelkich zmarszczeń materiału. Osoby w podeszłym wieku, które mają trudności z założeniem wyrobów uciskowych, mogą skorzystać ze specjalnych przyrządów medycznych zaprojektowanych w tym celu. Żeby osiągnąć jak najlepsze efekty, rajstopy lub pończochy należy zakładać każdego dnia i nosić je aż do wieczora.  

Należy pamiętać, że wszystkie elastyczne produkty uciskowe podczas użytkowania z czasem tracą swoje właściwości. Gdy upłynie czas gwarancji określony przez producenta, trzeba wymienić je na nowe. Rajstopy lub pończochy noszone zbyt długo mogą nie spełniać swojej funkcji na skutek zużycia się materiału. Najlepiej wyposażyć się w dwie pary, aby na czas prania i suszenia nosić je naprzemiennie, nie przerywając kuracji. Pranie ręczne w temperaturze 40°C powinno wydłużyć żywotność produktów elastycznych. 

Przeciwwskazania do kompresjoterapii 

Istnieją sytuacje, w których zastosowanie terapii uciskowej nie jest zalecane. Przeciwwskazaniami do stosowania kompresjoterapii są: 

• przewlekłe niedokrwienie kończyn dolnych, 
• niewydolność serca, 
• zaawansowana cukrzyca (neuropatia cukrzycowa), 
• zapalenie tętnic kończyn dolnych, 
• stany zapalne skóry i mięśni, 
• alergia na materiał, z którego wykonano wyrób uciskowy. 

Wady kompresoterapii 

Mimo wielu korzyści wynikających ze stosowania terapii uciskowej metoda ta ma pewne wady, do których należą: 

• dyskomfort termiczny – zwłaszcza latem w czasie upałów noszenie grubych pończoch bywa uciążliwe, 
• ryzyko infekcji grzybiczych i bakteryjnych, 
• możliwe reakcje alergiczne na składniki materiału, 
• trudności w aplikacji wyrobu przez osoby starsze lub otyłe, 
• bardzo rzadko odnotowuje się powstawanie pęcherzy i martwicę palców. 

Kompresjoterapia jest leczeniem pierwszego rzutu w dolegliwościach spowodowanych niewydolnością układu żylnego kończyn dolnych. Głównymi zaletami terapii uciskowej są uniwersalność, skuteczność i bezinwazyjność. Świadome podejście do tej metody leczenia może przynieść pacjentom wiele korzyści.