Kreatynina w surowicy – czym jest i jakie są jej normy?

Co to jest kreatynina? 

Kreatynina jest organicznym związkiem chemicznym – pochodną kreatyny, będącą jednocześnie jednym z najważniejszych związków azotowych we krwi. Powstaje na skutek metabolizmu białek (kreatyny) w organizmie człowieka, głównie w mięśniach szkieletowych. Jest wydalana przez nerki wraz z moczem obok mocznika (są to główne związki azotowe).  

Badanie poziomu kreatyniny 

Badanie, w którym oznacza się poziom kreatyniny, to badanie biochemiczne obrazujące zdolność wydalniczą nerek. Wynik badania określa, jaka ilość kreatyniny jest wydalana z organizmu człowieka w ciągu 24 godzin. A zatem wartość ta ocenia stopień, w jakim nasze nerki są w stanie prawidłowo oczyszczać krew z substancji toksycznych, które powstają podczas przemian metabolicznych.

Ilość wydalanej kreatyniny jest uzależniona na przykład od: 

• masy mięśniowej,  
• wieku,  
• płci,  
• ogólnego stanu zdrowia, 
• stosowanej diety. 

Badanie kreatyniny – wskazania 

Wskazaniem do wykonania tego badania jest ocena czynności nerek. Wykonuje się ją m.in. 

• przed zabiegami chirurgicznymi,  
• przy podejrzeniu niewydolności nerek, wątroby, trzustki,  
• przed badaniami diagnostycznymi wymagającymi podaniu kontrastu (tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny, koronografia).  

Badanie kreatyniny jest także istotne u osób dializowanych czy będących po przeszczepie nerek.  

Zazwyczaj poziom kreatyniny oznacza się w surowicy krwi.  

W niektórych przypadkach istnieje konieczność oznaczenia jej dobowego wydalania z moczem. Wówczas wynik służy do obliczenia klirensu kreatyniny. Wynik jest zazwyczaj podawany ze wskaźnikiem GFR, oznaczającym wielkość przesączania kłębuszkowego. Jest to najważniejszy wskaźnik oceny czynności nerek obliczany na podstawie wyniku badania kreatyniny.  

Badanie poziomu kreatyniny – przygotowanie do badania 

Do badania nie trzeba się szczególnie przygotowywać.  

Należy jednak pamiętać, aby wynik badania wykonać na czczo (ok. 8-10 godzin bez posiłku) – wówczas będzie on najbardziej miarodajny.  

Badanie powinno wykonywać się rano, a przed nim należy wypić szklankę wody. To pozwala na zmniejszenie zafałszowania wyniku, w którym kreatynina będzie niemiarodajnie podwyższona. Na wynik badania może wpłynąć również intensywny wysiłek fizyczny, dlatego należy ograniczyć aktywność fizyczną na dobę przed badaniem.  

Nie ma żadnych przeciwwskazań do wykonania badania.

Koszt badania w laboratorium waha się od średnio 9 do 17 zł.  

Normy kreatyniny w surowicy krwi 

Wynik badania u osoby dorosłej powinien mieścić się w zakresie od 53 do 115 mmol/l, czyli 0,6-1,3 mg/dl, a wynik GFR ³ 90ml/min/1,73m2. U noworodków norma kreatyniny waha się między 0,3 a 1,0 mg/dl, u niemowląt jest na poziomie 0,2-0,4 mg/dl, natomiast u starszych dzieci wynosi 0,3-0,7 mg/dl.  

Podwyższony poziom kreatyniny 

Podwyższony poziom kreatyniny może sugerować pogorszenie czynności nerek. Może mieć ono charakter ostry. Wówczas poziom kreatyniny wzrasta bardzo szybko. W przypadku przewlekłej niewydolności nerek nieprawidłowe wyniki badań mogą utrzymywać się powyżej 3 miesięcy. Podwyższony poziom kreatyniny jest także obserwowany u osób z niewydolnością serca, niewydolnością wielonarządową i we wstrząsie. 

Obniżony poziom kreatyniny 

Obniżony poziom kreatyniny występuje u pacjentów: 

• z małą masą mięśniową,  
• niedożywionych,  
• prowadzących restrykcyjną dietę,  
• chorujących na choroby prowadzące do zaniku mięśni i choroby wątroby,  
• u kobiet w ciąży.  

Zbyt niska wartość może również pojawić się u osób przyjmujących leki przeciwzapalne, sterydowe i moczopędne. 

Zbyt niski poziom kreatyniny nie powinien być niepokojący, jeśli nie dotyczą nas wyżej wymienione schorzenia. Za to podwyższony poziom kreatyniny może być niebezpieczny dla organizmu. Jeśli nie chorujemy na niewydolność serca czy niewydolność wielonarządową, a mimo to wynik badania jest podwyższony, możemy spróbować odciążyć nerki poprzez zmianę diety. Należy zatem zrezygnować z produktów wysokobiałkowych na rzecz tłuszczów i węglowodanów. Tłuszcze powinny być pochodzenia roślinnego, natomiast węglowodany powinny mieć złożoną budowę.