Leki lodówkowe – jak je przechowywać i transportować?

Czym są leki lodówkowe i jak je przechowywać?

Terminem tym określamy preparaty termolabilne (wrażliwe na działanie wysokiej temperatury), które należy przechowywać w temperaturze od 2 do 8°C. Tego typu leki od momentu produkcji, przez dystrybucję do hurtowni aż do momentu sprzedaży w aptece są przechowywane w lodówkach ze stałym pomiarem temperatury i wilgotności. Po zakupie produktu lodówkowego w aptece, w celu zachowania „zimnego łańcucha transportu”, lek należy przetransportować do domu w torebce termoizolacyjnej. Powinna ona zostać dołączona do zakupionego preparatu. Tego typu opakowanie tymczasowe umownie utrzymuje chłód przez 1-2 godziny. Przed upływem tego czasu lek powinien zostać wyjęty z torebki i umieszczony w lodówce.

Zazwyczaj zaleca się ustawienie leku na środkowej półce z dala od ścianek (lek może przymarznąć do ścianki w kontakcie nią). Nie powinien być też umieszczany na drzwiach lodówki, które są narażone na największe wahania temperatury. Pod żadnym pozorem nie można chować leków do zamrażalnika. Skrajnie niska temperatura potrafi być równie niekorzystna, co przegrzanie preparatu.

Do produktów, które należy przechowywać w lodówce, najczęściej należą:

• insuliny,
• szczepionki,
• niektóre krople do oczu, probiotyki, globulki, czopki,
• nystatyna w granulacie,
• antybiotyki w zawiesinie.

Ostatni przykład jest szczególnie ważny. Antybiotyki podawane w formie zawiesiny, są najczęściej wydawane z apteki w formie granulatu, do którego należy dodać wody. Sam granulat zazwyczaj może być trzymany w temperaturze pokojowej, ale rozrobiona zawiesina jest bardzo nietrwała i musi być trzymana w lodówce przez cały czas kuracji.

Co może się stać w przypadku nieprawidłowego przechowywania leków?

Zbyt wysoka (a także zbyt niska) temperatura przechowywania leku może zmienić jego właściwości fizykochemiczne na tyle, że przestanie on działać. Przykładem jest insulina, której może zaszkodzić różnica kilku stopni Celsjusza (w górę oraz w dół zakresu). Zazwyczaj po otwarciu ampułki może być ona przechowywana w temperaturze do 25°C przez 28-30 dni, ale jej przegrzanie nawet o kilka stopni prowadzi do dezaktywacji. To samo dzieje się w przypadku jej zamrożenia – powstają wtedy zazwyczaj kryształki lub kłaczki, a sam produkt nadaje się wyłącznie do utylizacji. Należy jednak podkreślić, że insulina to zawiesina i często pojawia się w niej widoczny gołym okiem osad, który znika po wstrząśnięciu ampułką. Jeśli zanieczyszczenia nie znikną po wymieszaniu czy ogrzaniu w dłoniach, ampułkę oddajemy do utylizacji. Pamiętajmy również, że trzymaną w lodówce ampułkę z insuliną należy przed podaniem rozgrzać w dłoniach, bo zastrzyk z zimnej insuliny może być bardzo bolesny.

Kiedy lek powinien wzbudzić podejrzenia?

Bywa tak, że źle przechowywany lek z pozoru wygląda normalnie. Często jednak już na pierwszy rzut oka widać, że coś się w nim zmieniło. Nasz niepokój powinny wzbudzić m.in.:

• zmiana koloru preparatu,
• kłaczki w ampułce z insuliną lub innym lekiem,
• zmiana zapachu,
• inny niż dotychczas smak leku.

Pamiętaj, każda podejrzana zmiana dyskwalifikuje preparat do podania. 

Jak widać, niektóre preparaty wymagają szczególnych warunków przechowywania. Ich zachowanie jest niezbędne do uzyskania skutecznej terapii.

Przeczytaj również: 
Jak przechowywać leki w podróży?
Leki a upały – jak zadbać o domową apteczkę w trakcie upałów?