Mdłości po jedzeniu – jakie mogą być ich przyczyny?

Czym są nudności i wymioty? 

 Nudności są zaliczane do objawów niebolesnych, niemniej jednak uznawanych przez pacjentów jako bardzo nieprzyjemne, polegające na odczuwaniu nieodpartej potrzeby zwymiotowania. Tymczasem wymioty to fizyczne wydalenie treści żołądka poprzez usta, na skutek skurczu mięśni gładkich przewodu pokarmowego oraz mięśnia przepony. Nudności oraz wymioty mogą występować w sposób niezależny od siebie, jednakże zazwyczaj wymioty są poprzedzane nudnościami. Choć z drugiej strony nie każde nudności muszą zakończyć się wymiotami. Wymioty często poprzedzane są tak zwaną fazą wstępną polegającą na pojawieniu się:

• ślinotoku,
• przyspieszonej akcji serca
• potliwości.

Takie objawy mogą trwać od kilku minut nawet do kilku godzin. 

Ciekawostka! Nudności i wymiotów nie powinno mylić się z ulewaniem, które jest zjawiskiem cofania się treści pokarmowej bez poprzedzających go nudności oraz bez obecności mimowolnych ruchów mięśni przewodu pokarmowego. Część pacjentów posiada również zdolność ruminacji, czyli odruchu żucia pokarmu, który już trafił do żołądka i zostaje wypchnięty z niego z powrotem do jamy ustnej wskutek świadomego zacisku mięśni gładkich jamy brzusznej, do kilku minut po wcześniejszym połknięciu pokarmu. 

Nudności i wymioty – przyczyny 

Główne przyczyny nudności i wymiotów: 

• leki i toksyny, np. cytostatyki, NPLZty, leki kardiologiczne, diuretyczne itp., 
• przewlekłe choroby przewodu pokarmowego, 
• nieżyty przewodu pokarmowego, np. spowodowane infekcją, 
• nadwrażliwość pokarmowa, 
• gastropereza – zaburzenie opróżniania żołądka, 
• stany zapalne jamy brzusznej, np. zapalenie wyrostka, 
• choroby ośrodkowego układu nerwowego – niepokój, depresja, światłowstręt, 
• choroby endokrynologiczne i metaboliczne, 
• ciąża, 
• choroby zakaźne. 

Jak zostało wspomniane wyżej, nudności mogą wywoływać wymioty, a te dzielimy na: 

• ostre – trwające 1-2 dni, wywołane zazwyczaj zatruciami, chorobami infekcyjnymi, błędami dietetycznymi itp., 
• przewlekłe – trwające powyżej 7 dni, które mogą stanowić objaw ciężkiej choroby przewlekłej. 

Nudności (oraz kryjące się za nim późniejsze wymioty) dzielimy na: 

• występujące zaraz po jedzeniu – spowodowane np. zapaleniem odźwiernika lub błędem dietetycznym, 
• występujące z opóźnieniem – mogące świadczyć o niedrożności układu pokarmowego, 
• psychogenne – które mogą wystąpić zaraz po jedzeniu, niemniej jednak pacjenci często potrafią wstrzymać wymioty do momentu możliwości skorzystania z toalety, 
• nudności poranne – pojawiające się zazwyczaj w ciąży. 

Na podstawie wymienionych wyżej przyczyn pojawiania się nudności i wymiotów powinniśmy pamiętać, aby nie bagatelizować żadnego symptomu chorobowego, i jak najszybciej skorzystać z pomocy lekarskiej, ponieważ nawet niewinnie wyglądający objaw może być przyczyną bardziej zaawansowanej choroby. 

W zależności od przyczyny nudności pacjent może uskarżać się na dodatkowe objawy takie jak: 

• ogólnie rozumiany ból, 
• ból za mostkiem, 
• biegunka, 
• zaparcia, 
• gorączka, 
• bóle mięśniowe, 
• utrata masy ciała, 
• zaburzenia widzenia, bóle głowy, zaburzenia świadomości, sztywności karku – są to objawy wskazujące prawdopodobnie na uszkodzenie ośrodkowego układu nerwowego, 
• zawroty głowy i szum w uszach – możliwość uszkodzenia błędnika, 
• zawroty głowy, suchość błon śluzowych, suchość ust, kołatanie serca, utrata napięcia skóry – możliwe odwodnienie.  

W poniższym artykule skupimy się jednak na bardziej „domowych” objawach nudności, czyli tych, które pojawiają się głównie po jedzeniu. Jak je rozpoznać i jak sobie z nimi radzić? 

Nudności a ciąża

Nudności u kobiet bardzo często wiążą się z możliwością ciąży. Choć nudności ciężarnych kojarzą się raczej z porannymi dolegliwościami, to jednak objaw ten pojawiać się może w ciągu całego dnia i nasilać się właśnie po zjedzeniu posiłku. W tym przypadku pomocne mogą okazać się preparaty na bazie imbiru, który łagodzi odczuwanie nudności i może zapobiec wymiotom. 

Nudności a refluks żołądkowo-przełykowy 

Refluks to zarzucanie kwaśnej treści pokarmowej z żołądka do jamy ustnej, co ostatecznie nie kończy się wymiotami. Pacjent uskarża się w takim wypadku na bóle i kłucie w żołądku, drapanie w gardle, nieprzyjemny zapach z ust i właśnie omawiane nudności, szczególnie po jedzeniu. Refluks sam w sobie jest już kwalifikowany jako choroba przewodu pokarmowego, niemniej jednak może stanowić również objaw cięższej choroby takiej jak zapalenie żołądka, wrzody żołądka, niewydolność wątroby czy niedrożność przewodu pokarmowego. 

Refluks może pojawiać się również sporadycznie. Nie musi on wcale świadczyć o większym zaburzeniu przewodu pokarmowego. Może wystąpić w sytuacjach dosyć trywialnych, np. po przejedzeniu, spożyciu alkoholu czy spożyciu tłustego albo słodkiego posiłku. Tego typu refluks może być poprzedzony ulewaniem oraz nudnościami projawiącymi się po jedzeniu. W takim wypadku pacjent może sięgnąć po produkty zobojętniające jak mleczka czy tabletki do ssania na bazie soli magnezowych lub soli glinu. Należy również na jakiś czas przestawić się na dietę lekkostrawną. 

Mdłości a zatrucie pokarmowe 

Zjedzenie posiłku, w którym znajdowały się bakterie lub wirusy, może spowodować zatrucie pokarmowe, a wraz z nim nudności, a nawet wymioty. Pojawiać się może również ból brzucha, biegunka, wzdęcia i uczucie przelewania w żołądku i jelitach. W takim przypadku oczywiście najlepsza jest profilaktyka, czyli bezpieczne przechowywanie żywności i sprawdzanie stanu posiłku i daty przydatności do spożycia.  

Jeśli jednak dojdzie już do zatrucia pokarmowego, warto zastosować węgiel leczniczy, który wiąże toksyny, oraz leki rozkurczowe celem załagodzenia objawów bólowych. Można również zastosować imbir, podobnie jak w przypadku ciężarnych, aby zmniejszyć odrzucenie nudności. Należy jednak pamiętać, aby pomiędzy przyjętym węglem a pozostałymi preparatami, jakie chcemy zastosować, albo lekami, które zażywamy na inne choroby przewlekłe, zachować odstęp paru godzin. Dzięki temu nie dojdzie do związania leków przez węgiel w przewodzie pokarmowym i obniżenia ich skuteczność. 

Nudności a wysiłek fizyczny 

Zapewne wielu z nas przynajmniej raz słyszało, że nie należy ćwiczyć po posiłku, ponieważ możemy wówczas odczuwać nudności, a nawet doprowadzić do wymiotów. Dlaczego tak się dzieje? Podczas ćwiczeń fizycznych organizm transportuje krew, a z nią tlen i substancje odżywcze do najbardziej potrzebujących w tej chwili organów, czyli do serca, mózgu i mięśni. Przewód pokarmowy zostaje w takiej sytuacji odcięty od dostaw krwi, przez co następuje spowolnienie rytmu trawiennego. Konsekwencją tego jest zaleganie niestrawionego pokarmu w żołądku i dwunastnicy, które wywołuje uczucie pełności, wzdęcia oraz nudności, a nawet wymioty. Stąd też pamiętajmy, aby po jedzeniu zawsze dać organizmowi czas na strawienie posiłku, najlepiej kilka godzin. 

Mdłości po posiłku a stres 

Stres powoduje u człowieka wiele objawów. Czasem stres przewlekły może nawet prowadzić do nerwicy żołądka. (link do artykułu?) Stres prowadzi do wydzielenia w organizmie adrenaliny, co powoduje zwiększenie wydzielania kwasu żółciowego, przez co zaburza się rytm trawienny i może dochodzić do nudności, ulewań czy nawet refluksu. 

Przeczytaj również:
Nerwica żołądka – jak poradzić sobie z “zestresowanym” żołądkiem?

Nudności pojawiają się często również u pacjentów ciepiących na depresję. 

Nudności i wymioty – jak zmniejszyć dolegliwości? 

W przypadku wystąpienia nudności i wymiotów należy przede wszystkim: 

1. Wyrównać u pacjenta zaburzenia wodno-elektrolitowe. 
2. Wdrożyć leczenie przyczynowe, czyli wprowadzić leczenie choroby, która wywołuje nudności. 
3. W razie potrzeby wdrożyć leczenie objawowe – specjalnie użyto w tym zdaniu stwierdzenia „w razie potrzeby”, ponieważ często w trakcie zatrucia pokarmowego zaleca się nie tłumić nudności i odruchu wymiotnego, aby jak najszybciej pozbyć się toksyny z organizmu. 

W warunkach domowych w ramach doraźnego postępowania należy: 

• jeść dietetyczne, lekkie posiłki, unikając potraw tłustych, ciężkich, zbyt słodkich lub zbyt słonych, 
• pić chłodne, najlepiej klarowne płyny, 
• spożywać posiłki powoli, starając się nie łykać przy tym powietrza, 
• jeść mało, a często, 
• wstrzymać się z aktywnością fizyczną uprawianą zaraz po jedzeniu, 
• na czas odczuwania nudności unikać polipragmazji (stosowania wielu leków równocześnie). Takie postępowanie powinno odbywać się pod czujnym okiem lekarza. 

Przewlekłe wymioty mogą doprowadzić do odwodnienia, zaburzeń metabolicznych i zaburzeń elektrolitów, np. Hipokaliemii, co ostatecznie może skutkować zaburzeniami rytmu serca. Nudności, refluks i wymioty mogą doprowadzić do nadżerek przełyku czy jamy ustnej, a nawet do wymiotów krwawych. Dlatego pamiętajmy, by nie bagatelizować żadnych oznak nieprawidłowego funkcjonowania naszego organizmu i konsultować dolegliwości z lekarzem.