Mgła mózgowa. Jak się objawia?

Co to jest mgła mózgowa? 

Mgła mózgowa (ang. brain fog), inaczej nazywana mgłą umysłową, to zespół objawów charakterystycznych dla zaburzeń funkcjonowania układu nerwowego. Sama mgła mózgowa nie stanowi oddzielnej jednostki chorobowej, a tylko określenie zbioru jej symptomów. Według niektórych naukowców mgła mózgowa jest jednym z najbardziej uciążliwych objawów Zespołu Chronicznego Zmęczenia (CFS). Termin ten służy do opisu specyficznego stanu pacjenta, który może wystąpić w przebiegu różnych schorzeń, np. celiakii, Hashimoto, boreliozy, nerwicy. 

Wraz z rozwojem pandemii koronawirusa termin mgła mózgowa jest coraz częściej używany do opisu powikłań po chorobie. Objaw ten może pojawić się po zakażeniu każdym wariantem koronawirusa, bez względu na stopień ciężkości przechodzenia choroby COVID-19. Mgła mózgowa może także pojawić się u osób, które przeszły zakażenie bezobjawowo. 

Mgła mózgowa – objawy 

W większości przypadków mgła mózgowa jest stanem przejściowym.

Do objawów charakterystycznych dla mgły mózgowej należą: 

• problemy z koncentracją, 
• upośledzenie zdolności intelektualnych, 
• trudności z zapamiętywaniem, 
• dezorientacja, 
• nadmierna senność, 
• zapominanie słów, 
• brak motywacji do działania, 
• zmęczenie. 

Mgła umysłowa powstaje w konsekwencji zaburzenia regulacji neuroprzekaźników (serotonina, dopamina, acetylocholina i kwas gamma-aminomasłowy). Ich zadaniem jest przekazywanie sygnałów pomiędzy komórkami układu nerwowego.

Na zakłócenie ich funkcjonowania może mieć wpływ dużo czynników: 

• stres, 
• przewlekłe zmęczenie, 
• nadmierna stymulacja mózgu bodźcami z otoczenia, 
• zbyt mała ilość snu, 
• brak aktywności fizycznej, 
• odwodnienie organizmu, 
• niezdrowa dieta powodująca niedożywienie mózgu. 

Osoby, które doświadczają chronicznej mgły mózgowej o umiarkowanym nasileniu, mogą nawet nie zdawać sobie z tego sprawy. Dopiero po zastosowaniu leczenia i wprowadzeniu odpowiedniej diety zaczynają odczuwać znaczną poprawę funkcji poznawczych.

Koronawirus a układ nerwowy 

Do najbardziej charakterystycznych objawów COVID-19 należą gorączka, suchy kaszel, brak apetytu i duszności. Wirus Sars-CoV-2 poza oczywistym wpływem na układ oddechowy może atakować inne również układy, w tym układ nerwowy. Dzieje się tak, ponieważ koronawirus do wniknięcia do komórek wykorzystuje enzym konwertazę angiotensyny 2 (ACE2). Koronawirus łączy się z ACE2 i dzięki temu może wniknąć do wnętrza komórki. Taki mechanizm wykorzystywał także poprzedni groźny koronawirus SARS-CoV. 

Prawdopodobieństwo wystąpienia zaburzeń neurologicznych zwiększa się wraz ze stopniem ciężkości przebiegu choroby.  

Dolegliwości ze strony układu nerwowego występują u około 36% chorych. Naukowcy wyodrębnili trzy kategorie objawów neurologicznych: 

• ze strony centralnego układu nerwowego: zawroty i bóle głowy, zakłócenia koordynacji ruchowej, drgawki, zaburzenia świadomości, niedokrwienie mózgu, udar;
• ze strony obwodowego układu nerwowego: utrata węchu, smaku, zaburzenia wzroku, bóle neuropatyczne; 
• uszkodzenie mięśni szkieletowych. 

Mgła mózgowa po koronawirusie 

Podczas ostrej fazy choroby wśród innych dolegliwości może wystąpić zmęczenie, ospałość czy zaburzenia świadomości.  

Jednak mgła mózgowa jako powikłanie po infekcji koronawirusowej daje objawy opóźnione w czasie, pojawiając się zwykle po 2-3 miesiącach od zakażenia.  

Na tego typu komplikacje neurologiczne najbardziej narażeni są pacjenci z chorobami współistniejącymi, zwłaszcza po przebytych udarach, urazach mózgu czy z chorobą Alzheimera.  

Przypuszcza się, że mgła mózgowa po zachorowaniu na COVID-19 jest konsekwencją trwającego podczas zakażenia stanu zapalnego i tzw. burzy cytokinowej, czyli nieprawidłowej, nadmiernej reakcji układu immunologicznego (odpornościowego). Do prawdopodobnych przyczyn zalicza się też bezpośredni wpływ inwazji wirusa na tkanki i tendencję do nadkrzepliwości krwi w ciężkim przebiegu COVID-19. O skali problemu świadczy duże zainteresowanie usługami poradni dla osób z powikłaniami po COVID-19.

Mgła mózgowa – leczenie

Niestety nie ma skutecznego leku, który zwalczy mgłę covidową. W szybszym dojściu do pełnej sprawności mogą jednak pomóc: 

• wypoczynek, 
• odpowiednia ilość snu, 
• aktywność fizyczna na świeżym powietrzu, 
• odpowiednie nawodnienie organizmu, 
• zdrowa dieta bogata w różnorodne warzywa, kwasy omega-3 (siemię lniane, ryby morskie) i źródło witamin z grupy B (produkty pełnoziarniste), 
• unikanie sytuacji stresowych, 
• w razie potrzeby skorzystanie z fachowej pomocy psychologicznej. 

COVID-19 a zdrowie psychiczne 

Zazwyczaj mgła mózgowa jest stanem przemijającym, który w zależności od organizmu może trwać od kilku tygodni do kilku miesięcy. Niestety obecnie nadal jest mało danych na temat długotrwałych powikłań neurologicznych po COVID-19. Dlatego też nie można z całkowitą pewnością przesądzać o przejściowym charakterze tych zaburzeń. Przedłużający się stan mgły umysłowej niewątpliwie źle wpływa na komfort życia, co może prowadzić do pogorszenia zdrowia psychicznego.

Negatywne emocje towarzyszą pacjentom od początku trwania pandemii. Stres związany z obawą o zdrowie i życie, osłabienie, izolacja społeczna oraz w wielu przypadkach poddanie się intensywnej hospitalizacji – wszystkie te aspekty mogą niekorzystnie wpływać na szeroko pojęte zdrowie psychiczne. W skrajnych przypadkach tzw. ozdrowieńcy narażeni są na depresję, stany lękowe, a nawet zespół stresu pourazowego.

Zakażenie wirusem Sars-CoV-2 może powodować długofalowe konsekwencje zdrowotne. Wielu pacjentów po pozornym wyzdrowieniu obserwuje u siebie niepokojące objawy neurologiczne. Obecnie w łagodzeniu objawów mgły mózgowej zaleca się przede wszystkim prozdrowotną zmianę stylu życia. 

Przeczytaj również:
Wypadanie włosów po COVID-19 – jak sobie z nim radzić?