Nagietek lekarski – kiedy warto go stosować?

Nagietek lekarski – pochodzenie 

Nagietek lekarski (łac. Calendula officinalis) jest rośliną jednoroczną, wywodzącą się z rodziny astrowatych (Asteraceae). Przypuszcza się, iż pochodzi z krajów basenu Morza Śródziemnego lub Iranu, a według niektórych źródeł – z Afryki Północnej. Był on szczególnie istotny w marokańskiej medycynie ludowej ze względu na swoje lecznicze działanie przeciwzapalne i przeciwgorączkowe.  

Nagietek lekarki – skład 

Surowcem farmaceutycznym nagietka lekarskiego jest jego kwiat (dokładnie koszyczek nagietka). W jego składzie możemy wyróżnić: 

• saponiny triterpenowe (2-10%) – kalendulozyd A-F, ornidid, faradid, ursadid, 
• flawonoidy (0,3-0,8%) – kwercetyna, rutyna, 
• związki terpenowe – seskwiterpeny, np. kalendyna, ursadiol, kalenduladiol,  
• żywicę, 
• olejek eteryczny (ok. 0,4%), 
• polisacharydy, śluzy, sterole, 
• poliacetyleny, kwasy fenolowe, kumaryny, 
• karotenoidy (ok. 3%) – karoten, ksantofilen – odpowiedzialne za pomarańczowy kolor płatków.  

Nagietek lekarski – działanie 

Nagietek od dawna jest stosowany jako środek przeciwzapalny i przyspieszający gojenie ran. W badaniach klinicznych nad wyciągiem z nagietka udowodniono jego pozytywne działanie w przypadku owrzodzeń skóry, silnych stanów zapalnych czy poparzeń. Dodatkowo może być on stosowany w stłuczeniach, urazach, obrzękach, a nawet zasinieniach (zarówno tych na ciele, jak i pod oczami). Nagietek wykazuje także działanie spazmolityczne – rozkurczające mięśnie gładkie (głównie przewód pokarmowy, łagodzenie bólu menstruacyjnego), żółciopędne i moczopędne. Uznawany jest za surowiec immunomodulujący i przeciwgrzybiczy. Może być stosowany w grzybicy pochwy oraz rzęsistkowicy. Wiele badań naukowych potwierdza jego działanie przeciwnowotworowe, a nawet hamujące tworzenie się przerzutów. Co więcej, wyciągi z nagietka mogą w przyszłości pomóc w opracowywaniu nowych strategii leczenia nowotworów oraz zmniejszaniu skutków ubocznych radioterapii. 

Zastosowanie nagietka lekarskiego 

Wyciągi z nagietka są popularnym składnikiem kosmetyków, m.in.  

• kremów do twarzy i ciała,  
• szamponów,  
• odżywek do włosów,  
• olejów do użytku zewnętrznego,  
• hydrolatów,  
• płynów do higieny intymnej.  

Środki higieniczne (np. podpaski) są często aromatyzowane kwiatem nagietka.  

Oprócz tego wyciąg z nagietka znajdziemy w składzie: 

• globulek dopochwowych,  
• preparatów stosowanych w żylakach odbytu,  
• nalewek i wyciągów płynnych,  
• kropli do uszu,  
• maści na urazy i obrzęki oraz zasinienia,  
• pastylek na suchość i bolesność gardła.  

Nagietek lekarski jest również dostępny jako produkt leczniczy do zaparzania (saszetki z koszyczkiem nagietka).   

Rozwój nauk ścisłych, ale też wiedza przekazywana z pokolenie na pokolenie pozwala nam obecnie poznawać nowe zastosowania roślin i ich wyciągów. Aby w pełni określić spektrum ich działania oraz wpływ np. na komórki nowotworowe, potrzeba kolejnych lat badań. Jak widzimy, nagietek lekarski ma duży potencjał leczniczy ze względu na swój skład bogaty w związki fitochemiczne.